Кафедраси гидрогазодинамика

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYA VAZIRLIGI


ISLOM KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT TEXNIKA UNIVERSITETI

“Муқобил энергия манбалари”
кафедраси

ГИДРОГАЗОДИНАМИКА

фанидан тажриба ишлари

Тажриба ишлари схемаси ва ҳисоб жадваллари

Бажарди: ________________гурух талабаси __________________

Қабул қилди: ___________________________________________

Тошкент 2023 й.

1- LABORATORIYA ISHI
SUYUQLIKNING HARAKAT TARTIBINI ANIQLASH
I. ISHDAN MAQSAD
Silindr shaklidagi quvurdan oqayotgan suyuqlikning harakat tartibini o’rganish.
II. QISQACHA NAZARIY MA’LUMOT
Tekshirishlar shuni ko’rsatdiki, suyuqlik oqimidagi energiyaning yo’qotilishi, oqim zarrachalarining harakat xarakteriga, ya’ni harakat rejimiga bog’liq ekanligi 1933 yili angliyalik fizik olim O. Reynolds tomonidan tajriba yo’li bilan aniqlangan. Agar suyuqlikning tezligi biror uning kritik holatidan kichik bo’lsa, unda suyuqlik zarrachalar qatlamlari to’lqin bo’lib harakat qila boshlaydi.
Shunda tezlikning oshishini gacha davom ettirilsa suyuqlikda uyurmalar hosil bo’ladi va bu suyuqlik zarrachalari qatlamlarga aralashib ketishiga olib keladi. Suyuqlikning boshqa zarrachalar qatlamlariga bir-biriga aralashmay oqishi laminar tartibli harakat deb ataladi.
Suyuqlik zarrachalar qatlamining bir-biriga aralashib ketib oqishi turbulent tartibli xarakat deb ataladi. Tajribalar ikki xil kritik tezlik borligini ko’rsatadi:
Birinchisi laminar tartibli harakatidan o’tish harakat tartibi chegarasida quyi kritik tezlik, ikkinchisi o’tish harakat tartibidan turbulent tartibli harakat chegarasidagi yuqori kritik tezlik.
Suyuqlikning kritik tezligi silindr shaklli quvurlardagi oqimlar uchun quyidagicha aniqlanadi.
(1.1)
K-proporsionallik, ya’ni har xil o’lchamlik koeffitsienti. O. Reynoldsning sharafiga bu koeffitsient kritik Reynolds soni deb atalib -ko’rinishida belgilangan.
Uning tajriba yordamida olingan qiymati

Agar bo’lsa, suyuqlikning laminar oqimi deb ataladi;
- suyuqlikning o’tish harakat tartibi deb ataladi.
- suyuqlikning turbulent tartibli harakati deb ataladi.