Kafedrasi xaitov elbek panjiyevich
Hisob-kitoblar auditini o’tkazish va natijalarini rasmiylashtirish
Download 0.89 Mb. Pdf ko'rish
|
hisob kitoblar auditi mavzusida dars otishda interfaol metodlardan foydalanib dars samaradorligini oshirish
|
2.2. Hisob-kitoblar auditini o’tkazish va natijalarini rasmiylashtirish
Xo’jalik yurituvchi subyektlar bilan o’zaro hisob-kitob muomalalarida korxonada tugallanmagan hisob-kitoblar bo’yicha debitorlik va kreditorlik qarzlari yuzaga keladi. Xo’jalik yurituvchi subyektlarda auditorlik tekshiruvi quyidagi to’rt asosiy bosqichlardan tashkil topgan 14 .
Dastlabki bosqich. 2.
Auditni rejalashtirish. 3. Auditorlik dalillarini to’plash. 4. Yakuniy bosqich. Auditor korxonada turli debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar auditini o’tkazishda, birinchi navbatda, ichki nazorat tizimi holatiga baho beradi va buning asosida u auditorlik tekshiruvi dasturini tayyorlaydi hamda, dastur asosida audit tekshiruvini amalga oshiradi.(7-jadval) Debitorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblarni tekshirishda, auditor avvalo debitor va kreditor qarzlarning paydo bo’lishi sabablarini aniqlashi zarur. Hisob- kitoblarning belgilangan qoidalariga muvofiq keladigan qarzlardan tashqarisi, katta miqdordagi debitor va kreditor qarzlarning mavjudligidan dalolat beradi.
14 To’laxodjayeva M.M. Axmatjonov K.B. “Audit”(Darslik) Toshkent-2008. 317-bet 35
“Debitorlik qarzi tovarlar haqiqatda yuklab jo’natilgan, ishlar bajarilgan, xizmatlar ko’rsatilgan kundan boshlab 90 kun o’tgach muddati o’tgan hisoblanadi” 15 .
kirishishdan oldin qarzlarning tegishli qoldiqlari balans moddalari bo’yicha to’g’ri aks ettirilganligini aniqlash lozim. Buning uchun tekshirish davri boshidagi hisob-kitoblarning har qaysi turi yuzasidan analitik hisob registrlarining ma’lumotlari bo’yicha hisob-kitoblarni hisobga olish uchun mo’ljallangan schyotlar bo’yicha qoldiqlari balansning tegishli moddalari qoldiqlari bilan taqqoslanadi. So’ngra hisob-kitoblar har qaysi turi bo’yicha alohida tekshiriladi. Bunda auditor qarzning paydo bo’lishi sabablarini, u kimning aybi bilan va qachon paydo bo’lganligi, uni undirib olish mumkin yoki mumkin emasligini, ya’ni debitorlar o’z qarzlarini tan olgan xatlar yoki hisob- kitoblarni taqqoslash dalolatnomalari mavjudligini, da’vo qilish muddatlari o’tkazib yuborilmaganligini, qarzlarni yopish yoki undirish uchun qanday choralar ko’rilayotganligini aniqlashi lozim. Kreditga sotilgan tovarlar bo’yicha hisob-kitoblar holati 4700-“Xodimning boshqa operatsiyalar bo’yicha qarzi hisobi schyoti” schyotlar guruhi bo’yicha, shuningdek, 4710-“Kreditga sotilgan tovarlar bo’yicha xodimning qarzi” schot ko’rsatkichlari asosida o’rganiladi. Eng muhimi, xaridorlarning muddati o’tgan qarzlari bo’yicha hisob-kitoblar o’rganib chiqiladi va muddati o’tgan qarzlar paydo bo’lish sabablari aniqlanadi. Ularning asosiylari quyidagilardan iborat: Kredit berish qoidalariga rioya qilmaslik; Ijro varaqalari bo’yicha boshqa korxonalar yoki jismoniy shaxslar foydasiga summalar to’g’ri va asosli ushlab qolinganligi, shuningdek, ushlab qolingan summalar oluvchilarga o’z vaqtida o’tkazilmaganligi; Korxona ixtiyoridagi xonadonlarda istiqomat qiluvchilar va yotoqxonalarda, mehmonxonalarda yashovchi shaxslar bilan korxona hisobidagi
15 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999 yil 19-iyuldagi PF-2340 son Farmoni. 36
xonadonlardan foydalanganligi va maishiy xizmat ko’rsatilganligi uchun hisob- kitoblar to’g’ri hisoblanmaganligi. Download 0.89 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|