Karlibaeva R. H., Tashhodjaev M. M., Axunjonov U. M. Korporatsiyalar moliyаsi oliy ta'limning 340000 «Biznes va boshqaruv»

 
 
 
 
8-jadval 
 Toshkent viloyatida aniqlangan kam quvvatlarda ishlayotgan yoki 
faoliyat ko’rsatmayotgan korxonalar bo’yicha ma’lumot 
Hudud 
Jami 
 
shundan: 
Sanoat 
korxonalari 
Xizmat 
ko’rsatuvchi 
korxonalar 
Qurilish 
korxonalari 
Bo’stonliq tumani 
3 
3 
Angren shahri 
2 
1 
1 
Zangiota tumani 
2 
1 
1 
Ohangaron shahri 
2 
2 
Parkent tumani 
2 
1 
1 
Bekobod tumani 
1 
1 
Bekobod shahri 
1 
1 
Olmaliq shahri 
1 
1 
Chirchiq shahri 
1 
1 
Jami: 
15 
12 
2 
1 
O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot Vazirligi huzuridagi Iqtisodiy nochor 
korxonalar ishlari Qo’mitasining 2007- 2008 - yildan boshlab olib borgan tahlillari 
natijalaridan kelib chiqib, korxona va tashkilotlarning inqirozga tushishining 
asosiy sabablarini quyidagicha guruhlarga bo’lish mumkin: 
- Korxona va tashkilotlarda boshqaruv yoki boshqaruv bosqichlarning 
to’g’ri yo’lga qo’yilmaganligi korxonalar iqtisodiy nochor bo’lishiga va o’z 
faoliyatlarini zarar bilan yakunlashiga sabab bo’lmoqda. 
Iqtisodiy nochor va o’z faoliyatlarini zarar bilan tugallagan korxonalarning bu 
holatlarga tushish sabablarini o’rganganimizda, qariyb 80% da bevosita 
boshqaruvning to’g’ri yo’lga qo’yilmaganligi ko’rildi. Ya’ni, bozor talabini 
o’rganmasdan (marketingga umuman e’tibor bermasdan) faqat ishlab chiqarishga 
e’tiborni kuchaytirganlar, buning natijasida ishlab chiqargan mahsulotlarini yoki 
zararga sotishgan yoki umuman sota olishmagan. Hozirgi kunda juda ko’p 
korxonalarda asosiy masalalardan biri korxonalar o’z bozorlarini yo’qotib 
bormoqda. Chunki, bizning juda ko’p korxonalar rahbariyatining va boshqaruv 
apparatining tushunchalari eskicha saqlanib qolishidir.

---

82 
O’zbekistonda 
restrukturizastiya 
jarayoni 
qo’yidagicha 
amalga 
oshiriladi.
Rasm 17. Restrukturizastiya jarayonlari 
 
Korxona va tashkilotlar faoliyatlariga yuqori tashkilotlarning va hududiy 
boshqaruvlarning bevosita aralashuvi va xalaqit berishlari. Bu fikrimizni tasdig’i 
sifatida 2007 - 2008 yillarda bankrotlik holatlariga tushgan korxonalarni tahlil 
qilganimizdan ko’rinib turibdiki, bu holatlarga tushgan korxonalarning ko’pchilik 
qismini qurilish tashkilotlari tashkil qilgan. Buning sababi, hokimning topshirig’i 
(shartnoma tuzilmagan holda) bilan shaharlarni obodonlashtirish, binolar qurish va 
boshqa xizmatlar qilishdir. 
Soliqqa tortish mexanizmlaridagi ayrim nuqsonlar: 
- O’zbekiston Respublikasi aholisining sotib olish qobiliyatining pastligi. 
- Mahsulot va xizmatlar narxlari va aniq talab darajalari haqida to’g’ri 
axborotlarning yo’qligi, axborotlarni yig’ish qiyinligi, ya’ni to’g’ri axborotlarni 
yig’ish imkoniyatlari juda kamligi. Bu holat ayniqsa hozirgi kunda iqtisodiyotimizga 
o’zining salbiy ta’sirini ko’rsatmokda. 
- Korxonalar ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasining pastligi. 
Bunga sabablar: 
- korxona rahbariyati tomonidan mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish 
bo’yicha aniq strategiyalar ishlab chiqilmaganligi, korxona rahbarlarining bozor 
iqtisodiyoti mexanizmlari, talablari va korxonaning raqobat bozorida o’z o’rnini 
ushlab turishiga yoki oshirishga yo’nalgan harakatlarni ishlab chiqishlari uchun 
bilim darajasining etmasligi; 
- korxona marketologlari tomonidan xom - ashyo va ishlab chiqarilgan 
mahsulotni sotish bozorlarining o’rganilmaganligi;