Kartalardagi yozuvlar va geografik nomlarning yozilishi va transkripsiya masalalari

Kartadagi va atlaslardagi ba’zi elementlarni ahamiyatiga va zaruriyatiga qarab badiy va arxitektura shriftlari ham ishlatiladi. Hozirgi vaqtda kompyuter texnologiyasi davrida shriftlarni chegaralab bo’lmasdan hohlagan shriftlardan foydalanilmoqda.

Kartadagi va atlaslardagi ba’zi elementlarni ahamiyatiga va zaruriyatiga qarab badiy va arxitektura shriftlari ham ishlatiladi. Hozirgi vaqtda kompyuter texnologiyasi davrida shriftlarni chegaralab bo’lmasdan hohlagan shriftlardan foydalanilmoqda.

Umumgeografik kartalarda ishlatiladigan shriftlardan namunalar
8-sin geografiya darslari uchun mo’ljallangan O’zbekiston atlasida joy nomlarining berilishi

4. GEOGRAFIK NOMLAR KO’RSATKICHLARI

Kartografiyadagi kerakli geografik nomlarni qidirib topishda maxsus geografik nomlar ko’rsatkichidan foydlaniladi. Geografik nomlar ro’yhati alfavit tartibi bilan beriladi. Bunday geografik nomlar ro’yhati yirik kartografik asarlar, dunyo atlaslari, mamlakat atlaslari va regional atlaslarida beriladi. Ba’zi atlaslarda geografik nom ko’rsatkichlari juda katta hajmdagi maydonni tashkil qiladi. Masalan, 1999 yilda Rossiyada chop etilgan Dunyo atlasida (3-nashri) geografik nomlar 276 betda yozilgan bo’lib, 250 ming geografik nomni o’z ichiga olgan.

Nomlar joylashgan betlardan tashqari ularni nomenklaturasi, indekslari ba’zan ma’muriy bo’linishlarigacha beriladi. Hamma geografik nomlar aniq, kartografik va adabiy shaklda, qoidalar asosida berilib, ba’zan boshqa tillarda yozilish tartibi ham beriladi. Bunday ko’rsatkichlar ma’lum darajada nashriyot ishlarida ham foydalaniladi. Ko’pchilik vaqtlarda ko’rsatkichlarga nomenklaturali termini, karta nomeri (varag’i), harfli-raqamli indeksi (trapetsiya yoki kvadratni ko’rsatuvchi) beriladi.

Nomlar joylashgan betlardan tashqari ularni nomenklaturasi, indekslari ba’zan ma’muriy bo’linishlarigacha beriladi. Hamma geografik nomlar aniq, kartografik va adabiy shaklda, qoidalar asosida berilib, ba’zan boshqa tillarda yozilish tartibi ham beriladi. Bunday ko’rsatkichlar ma’lum darajada nashriyot ishlarida ham foydalaniladi. Ko’pchilik vaqtlarda ko’rsatkichlarga nomenklaturali termini, karta nomeri (varag’i), harfli-raqamli indeksi (trapetsiya yoki kvadratni ko’rsatuvchi) beriladi.

• Ba’zi geografik ko’rsatkichlarda shartli-raqamli indekslar o’rniga, ularni aniq geografik koordinatalari beriladi. Masalan, 1952 yilda chop etilgan Dengiz atlasiga ilova qilingan maxsus tomda 110 ming geografik nomlar yozilgan karta nomeri (obyekt joylashgan) nomenklatura termini va mahalliy nom bilan yozilishi berilgan.