Karxanani sho`lkemlestiw ha`m olardi basqariw korxananin` uliwma ha`siyetleri

2. KORXANA BOSQARIW JAG`DATYIN SHO`LKEMLESTIRIW

Kárxana islep shıǵarıw birlikleri-dúkanlar, (islep shıǵarıw processinde tikkeley yamasa tikkeley bolmaǵan qatnasıw ) fermer hám xızmet bólimleri, jámi alınǵan, onıń islep shıǵarıw dúzilisin quraydı [1, 118].

Kárxananıń aqılǵa say islep shıǵarıw strukturasın qurıw tómendegi tártipte ámelge asıriladı :

2. Kárxananıń sexları, uchastkaları sanı, olardıń kólemi ónim islep shıǵarıwdı támiyinleytuǵın kólemlerde ornatıladı ;

Hár bir dúkan hám telek ushın jaylar esaplab shıǵıladı, kárxananıń bas rejesinde olardıń jaylasıwı anıqlanadı ;

kárxana ishindegi barlıq transport baylanısları, zárúr sırtqı kommunikatsiyalar joybarlastırılǵan ;

Islep shıǵarıw processinde miynet ob'ektleri háreketiniń eń qısqa baǵdarları joybarlastırılǵan.

Islep shıǵarıw birlikleri seminarlar óz ishine aladı, bólimler, islep shıǵarılǵan laboratoriyalar, qadaǵalaw sınaqları hám test tiykarǵı ónimler, kárxana tárepinen islep shıǵarılǵan, komponentler, tárepden satıp alınǵan, materiallar hám yarım tayın ónimler, ónim xizmet kórsetiw hám operatsiya dawamında remontlaw ushın ıqtıyat bólimler; energiya túrli túrdegi qayta islengen, texnologiyalıq hám basqa maqsetler ushın tutınıw hám basqalar.[1, 119].

Kárxananıń tiykarǵı strukturalıq islep shıǵarıw birligi (tsexovoy basqarıw dúzilisi menen kárxanalar bunnan tısqarı ) -ushı arqaǵa qayrılǵan qılısh-ulıwma islep shıǵarıw procesiniń belgili bir bólegin (islep shıǵarıw basqıshı ) [ 4, 212] ámelge basqarıw bólek baylanıstırdıń.

Úlken (orta ) kárxanada ustaxonalar ádetde tórt gruppaǵa bólinedi: tiykarǵı, járdemshi, qaptal hám járdemshi.

Tiykarǵı ustaxonalarda satıw ushın mólsherlengen ónimlerdi islep shıǵarıw boyınsha operatsiyalar ámelge asıriladı. Tiykarǵı dúkanlar ádetde qayta islew, qayta islew hám jıynawǵa bólinedi.

Járdemshi yamasa xizmet kórsetiw ustaxonalari: ásbap - úskeneler, standart bolmaǵan úskeneler, remontlaw, energiya, transport.

Ónimler hám jetkizip beretuǵınlardıń lentasini jáne de anıqlaw qurıw ushın

Ónimler hám jetkizip beretuǵınlardıń lentasini jáne de anıqlaw qurıw ushın

Kárxananıń islep shıǵarıw quramında konstruktorlıq hám texnologiyalıq bólindiler bólek orın tutadı. Olar jańa ónimler, bul ónimlerdi islep shıǵarıw ushın texnologiyalıq processlerdi islep shıǵadılar, eksperimental hám eksperimental dizayn jumısları alıp barılmaqta.

Ónimler hám jetkizip beretuǵınlardıń lentasini jáne de anıqlaw qurıw ushın

Tiykarǵı islep shıǵarıw ob'ektleri texnologiyalıq yamasa tema principine muwapıq jaratıladı. Texnologiyalıq qánigelik principi tiykarında islengen uchastkalarda arnawlı bir túrdegi texnologiyalıq operatsiyalar ámelge asıriladı.

Tema qánigelikligi tiykarında islengen uchastkalarda bólek túrdegi operatsiyalar emes, bálki ulıwma texnologiyalıq processler ámelge asıriladı. Nátiyjede, bul sayt ushın tayın ónimler alınadı.

Járdemshi apparatlar úskenelerdi remontlaw hám texnikalıq xizmet kórsetiw ushın jaylardı óz ishine aladı ; transport xızmeti, ásbap -úskenelerdi remontlaw hám remontlaw ustaxonasi hám basqalar.

Járdemshi jaylar tiykarǵı islep shıǵarıw aymaqları menen birdey ayrıqshalıqlarǵa iye.

" Volvo" strukturalıq bólindileriniń funksiyalari»:

1. Buxgalteriya bólimi: kárxanada pul qarjları, materiallar, ónimlerdi jıberiwdi baqlaw, shólkemde finanslıq iskerlikti shólkemlestiriw hám basqalar.

2. Joybarlaw hám ekonomikalıq bólim: islep shıǵarıwdı joybarlaw, shólkemdiń nátiyjelerin ekonomikalıq analiz qılıw.

3. Injenerlik-paydalanıw xızmeti: islep shıǵarıwdı shólkemlestiriw, islerdiń barıwı hám múddetin baqlaw, jumıs sapasın tekseriw.

4. Materiallıq-texnikalıqa támiynatı bólimi: islep shıǵarıw programmasına muwapıq ıqtıyat bólimler hám basqa materiallar menen támiyinlew.

6. Shólkem ustaxonalari: islerdi islep shıǵarıw programmasına muwapıq ámelge asıradı, úskenelerdi ámeldegi hám kapital remontlawdı ámelge asıradı.

Basqarıw strukturasınıń ulıwma qásiyetleri.

Júz kútá úlken bolǵanı ushın, qadaǵalaw dúzilisi hám sto diagramması gezegi menen 2. 1 hám 2. 2 nomerlerinde de ańlatılıwı múmkin.

Forma 2. 1-sto basqarıw dúzilisi:

Kompleks tod-úzliksiz islerdi, tiyisli islerdi hám avtomobillerdi kesellikti anıqlawlaw jumısların atqaradı.

Tr kompleksi-nadurıs agregatlarni, avtoulovlarni hám avtoulovlarni remontlaw ushın ıqtıyat bólimlerdi almastırıw boyınsha islerdi alıp baratuǵın birliklerdi, sonıń menen birge, TR ushın tuwrıdan-tuwrı avtoulovlarda ornatıw hám sazlaw jumısların birlestiradi.

Kompleks ro-avtomobillerden alıp taslanǵan agregatlarni, komponentlerdi hám bólimlerdi remontlaw hám remontlaw jumısların alıp baratuǵın bólindilerdi, sonıń menen birge, olardı avtomobillerde tuwrıdan-tuwrı orınlaw menen baylanıslı bolmaǵan basqa islerdi birlestiradi.

Forma 2. 2-sto dıń funktsional sxeması

Remontlaw hám remontlawǵa kiretuǵınlar avtomobillerdi juwıw jardeminden ótip, avtomobildiń texnikalıq jaǵdayın, zárúr jumıs kólemin hám olardıń baxasın anıqlaw ushın qabıllaw maydanına kirediler. Taza avtomobiller qabılxonaga kirip, lavabodan ótip ketedi. Usta kiyim-keshek menen toldırılǵan, bul mashina ushın remontlaw jumısshısı tayınlanadı. Klientke remontlaw ushın avtomobildi qabıllaw akti beriledi. Bul buzılıw, qabıllaw sánesi, buyırtpa sánesi, atqarıwshı, avtomobil úskeneleri dizimin kórsetedi. Sonnan keyin, klient aymaqǵa ótiwdi aladı.

Qabıl etilgeninen keyin, avtomobil tiyisli islep shıǵarıw maydanshalarınıń jumıs jaylarına jiberiledi, olardıń jumısı boyınsha avtomobil kútiw zonasında. Jumıs tawsılǵannan keyin hám sapanı teksergennen keyin, mashina saqlaw jayına jiberiledi hám keyin klientke tikkeley beriledi. Shıǵıw ushın ruxsatnama klient tárepinen barlıq jumıslar tolıq tolıqnǵan táǵdirde beriledi.

Qabıllaw hám tarqatıw uchastkası birlestirilgen, olar avtomobil stanciyasında qalıwdıń baslanǵısh hám juwmaqlawshı noqatı bolıp tabıladı. Qabıllawda avtomobildiń ulıwma texnikalıq jaǵdayın hám zárúr jumıs kólemin anıqlaw ushın qadaǵalaw hám tekseriw jumısları kompleksi ámelge asıriladı. Tómendegi jumıslar ámelge asıriladı : avtomobildiń sırtqı tekseriwi jáne onıń tolıqlıǵın tekseriw; iyesi kórsetken birlikler hám túyinlerdi tekseriw; avtomobil iyesiniń dawa etpegen kemshiliklerin anıqlaw ushın texnikalıq jaǵdayın tekseriw; buyırtpashı menen jumıstıń shamalıq kólemin, atqarılıw ma`nisi hám múddetlerin, sonıń menen birge kemshilikti saplastırıw usılın anıqlaw hám kelisiw; qabıl etiwshi hújjetlerdi rásmiylestiriw. Kiyim-keshek tártibinde kórsetilgen barlıq islerdi ámelge asırǵannan keyin avtomobildi beriwde sapa qadaǵalawı, avtomobildiń sırtqı tekseriwi, tolıqlıǵın tekseriw hám avtomobildi iyesine tapsırıw ámelge asıriladı.

Joqarıda aytıp ótilgeni sıyaqlı, sapalı xızmetlerdi kórsetiw ushın basqarıw xızmetkerleriniń jumısların muwapıqlastırıw júdá zárúrli bolıp tabıladı, bul xizmet kórsetiw procesin anıq tushunmasdan jáne onı anıq hújjetlashtirmasdan aqlga sig'maydi. Xızmetti usınıwdıń hár bir basqıshın tabıslı joybarlaw hám jetilisken orınlaw klienttiń qaniqishini támiyinleydi hám dáramattı asıradı. Jumıstı klientti qandırıw hám dáramat alıw ushın tuwrı, nátiyjeli hám izbe-iz orınlaw kerek. Klient menen baylanıslı mashqalalardıń kópshiligi stanciya jumısshılarınan biri kerekli háreketlerden birin atqarmaǵanlıǵı yamasa bul háreketler turaqlı atqarılmaǵanlıǵı sebepli júzege keledi.

Biz shártli túrde xizmet kórsetiwdiń pútkil procesin basqıshlarǵa ajratamız :

1-basqısh -waqıt byudjetin anıqlaw. 2-xizmet kórsetiw maqseti.

3-klienttiń ushırasıwı hám avtomobil diagnostikası.

4-buyırtpa beriw-kiyim.

5-tuwrıdan-tuwrı remontlaw yamasa texnikalıq xizmet kórsetiw.

6 - tayın avtomobildi beriw

7-klienttiń qaniqishlarini baqlaw.

Joqarı dárejeli administraciya zárúrli qararlar qabıllaw ushın zárúr bolǵan kepilliklerdiń kópshiligin ortda qaldıradigan shólkemler oraylastırılǵan dep ataladı

Oraysız shólkemler-húkimet tómen basqarıw dárejelerine bólistirilgen shólkemler. Ámelde, pútkilley oraylastırılǵan yamasa oraysızlashtirilgan shólkemler joq. Júdá oraysızlashtirilgan strukturalarǵa iye bolǵan shólkemlerde eń zárúrli qararlar tek joqarı lawazımlarǵa iye bolǵan (bólim baslıǵınan kem bolmaǵan ) xızmetkerler tárepinen ámelge asıriladı. Iri firmalarda oraysızlashtirishning bul forması federal oraysızlashtirish dep ataladı

Bul shólkem basqalarǵa salıstırǵanda qanshellilik oraylastırılǵan ekenligin anıqlaw ushın tómendegi ayrıqshalıqlardı anıqlań :

1 basqarıwdıń tómen dárejelerinde qabıl etilgen qararlar sanı. Tómen basshılar tárepinen qabıl etilgen qararlar sanı qansha kóp bolsa, oraylastırıw dárejesi kemrek boladı ;

2 tómen dárejelerde qabıl etilgen qararlardıń áhmiyeti; tómen dárejelerde qabıl etilgen qararlardıń aqıbetleri;

3 subordinatlarning jumısın baqlaw. Hálsiz oraylasqan shólkemde joqarı basqarıw kemnen-kem jaǵdaylarda subordinatlarning kúndelik qararların tekseredi. Háreketlerdi bahalaw erisilgen nátiyjeler tiykarında ámelge asıriladı [6. ótiw: saytda háreketleniw, qıdırıw

Oraylastırılǵan strukturalardıń abzallıqları tómendegilerden ibarat :

1. oraylastırıw qánigelestirilgen funktsiyalardı baqlaw hám muwapıqlashtirishni jaqsılaydı, kem tájiriybeli menejerler tárepinen qabıl etilgen nadurıs qararlardıń sanı hám kólemin pasaytiradi; 2. Kúshli oraylastırılǵan basqarıw kompaniyanıń ayırım bólimleri basqalar yamasa ulıwma shólkem tárepinen ósip baratırǵan hám rawajlanıp atırǵan jaǵdaylardan qochadi;

3. Oraylastırılǵan basqarıw Oraylıq basqarıw organ xızmetkerleriniń tájiriybesi hám bilimlerinen jáne de qolaylı hám ańsat paydalanıwǵa múmkinshilik beredi.

Oraysız strukturalardıń abzallıqları qımbat bahalı tasları ámeldegi:

1. Kerekli maǵlıwmatlardıń úlken muǵdarı hám sol sebepli qarar qabıllaw procesiniń quramalılıǵı sebepli iri shólkemlerdi Oraylıq túrde basqarıw múmkin emes;

2. Oraysızlashtirish mashqalaǵa bawırlas bolǵan jáne onı eń jaqsı biletuǵın baslıqǵa qarar qabıllaw imkaniyatın beredi;

3. Oraysızlashtirish ǵayrattı xoshametlentiredi hám shaxstı shólkem menen anıqlawǵa múmkinshilik beredi;

4. Oraysızlashtirish jas baslıqtı joqarı lawazımlarǵa tayarlawǵa járdem beredi hám oǵan mártebe basında zárúrli qararlar qabıllaw múmkinshiligin beredi. Bul uqıplı basshılardı shólkemlestiriwge járdem beredi.

Centralization dárejesi júz " Volvo" - ortasha, sebebi wazıypaları basqarıw xızmetkerleri tárepinen bólistiriledi.

Kepillikler shólkemdiń resurslarınan paydalanıw ushın sheklengen huqıq bolıp tabıladı hám birpara xızmetkerlerdiń arnawlı bir wazıypalardı orınlawǵa qaratılǵan umtılıw-háreketlerin basqaradi [5, 362].

Kepillikler házirgi waqıtta onı iyelegen shaxsqa emes, bálki lawazımlarǵa beriledi. Qandayda bir kisi jumıstı ózgertirgende, ol eski lawazımdıń wákilliklerin joǵatadı hám jańa kepillikke iye boladı.

Kepillikler resurslardan paydalanıw hám adamlarǵa buyrıq beriw huqıqı sheklengen. Shólkem ishinde bul sheklewler ádetde qaǵıydalar menen belgilenedi.

Tómendegi túrdegi kepillikler ámeldegi: lineer hám xızmetkerler.

Lineer kúshler tuwrıdan-tuwrı xojayınnan bo'ysunuvchiga hám odan keyin basqa subordinatlarga ótkeriledi.

Bul maqsetke erisiw ushın tuwrıdan-tuwrı bo'ysunuvchilarni jóneltiriw ushın nızamlılastırılgan hákimiyattı basqarıwshı lineer kúshler.

Sızıqlı kepilliklerge iye bolǵan baslıq, sonıń menen birge, shólkem, nızam yamasa bajıxana tárepinen belgilengen jaǵdaylarda basqa basshılar menen keliwmesten arnawlı bir qararlar qabıllaw hám arnawlı bir máselelerde háreket qılıw huqıqına iye.

Sızıqlı kepilliklerdi tapsırıw shólkemdiń basqarıw dárejeleri ierarxiyasini jaratadı. Ierarxiyani jaratıw procesi skalar procesi dep ataladı.

Bas shtab túsinigi birinshi ret Iskandar Zulqarnayn armiyasında qollanılǵan.

Tómendegi túrdegi apparat (xızmetkerler) kepillikleri bar.

Usınıs etiwshi kúshler, eger kerek bolsa, iyeleri mútáj bolǵan basshılarǵa yamasa atqarıwshılarǵa máslahát beriwi múmkin, bul yamasa bul máseleni qanday sheshiw kerek, biraq bul máslahátlar májburiy emes.

Funktsional kepillikler tikkeley baylanıslar sharayatında ámelge asıriladı. Olar tikkeley basqa (sızıqlı ) basshılarǵa boysunatuǵın xızmetkerlerdiń iskerligin tártipke soluvchi qararlardı orınlaw ushın májburiy bolǵan tiyisli basshılar tárepinen qabıl etiliwi kerek. Bul qararlar, ádetde, jumıs usılların belgileydi, basqasha etip aytqanda, maqsetlerge erisiw ushın qanday háreket qılıw kerek.

Kelisiwdiń májburiy kepillikleri. Lineer basqarıw, háreketlerdi ámelge asırıwdan aldın yamasa usınıslardı joqarı administraciyaǵa usınıwdan aldın, xızmetkerler menen baylanıslı jaǵdaylardı talqılawı kerek.

Parallel kúshler. Joqarı administraciya apparattıń kepillik sheńberin keńeytirip, oǵan sızıqlı basqarıw qararların biykarlaw etiw huqıqın beriwi múmkin.

Qadaǵalaw apparatı ishindegi sızıqlı kúshler-shtab-kvartiraning ózi ishindegi sızıqlı shólkemge iye.

Shólkemdiń nátiyjeli islewi ushın funktsional juwapkershilik hám kepilliklerdi, sonıń menen birge olardıń munasábetlerin anıq hám anıq belgilew zárúrli bolıp tabıladı. Kompaniyanıń hár bir jumısshısı odan neni kutayotganini, qanday kúshke iye ekenligin, basqa xızmetkerler menen bolǵan munasábetin túsiniwi kerek.

Buǵan tiyisli málimlemeler (kórsetpeler) hám wazıypalardı bólistiriw menen toldıriletuǵın shólkem sxeması arqalı eriwiladi.

Aqır-aqıbetde, sxema málimleme retinde isletiledi, kárxana xızmetkerlerine shólkem sheńberinde júz bergen ózgerisler menen demde tanısıw imkaniyatın beredi. Onıń ushın shólkemdiń strukturalıq sxeması daǵaza taxtasına jaylastırılıwı múmkin.

Sxematik imaratlardan paydalanıwdıń kemshilikleri. Bul, birinshi náwbette, statikalıq. Shólkemdiń dúzilisi sxeması demde gónergen. Bul shólkemdi arnawlı bir waqıtta sáwlelendiredi, usı mánisten alıp qaraǵanda ol statikalıq. Biraq, biznes dinamikalıq bolǵanı ushın, shólkemdiń tiykarǵı dúzilisi uzaq waqıt dawamında ózgeriwsiz qalsa -de, bul strukturada kóplegen ózgerisler (mısalı, xızmetkerler) ámeldegi bolıp, bul tábiy arnawlı bir ózgerisler hám qosımshalar kirgiziwdi talap etedi.

Ekinshiden, sxema rásmiy bolmaǵan munasábetlerdi sáwlelendirmeydi, bul onıń ámeliy áhmiyetin pasaytiradi.

Sxemalar byurokratikaga alıp keliwi múmkin. Olar tiykarınan maslasıwshı emes hám munasábetlerdiń turaqlı kanalların sáwlelendiredi, lekin shólkem iskerligi processinde tez-tez ushraytuǵın eń aqılǵa say, qısqa baylanıslardı kórsetpeydi.

Aqır-aqıbetde, kóbinese áhmiyetke iye dárejelerdi usınıwda qıyınshılıqlar bar. Bir gorizontal sızıqta bir neshe menejerler kórsetiletuǵın sxemanı oqıw nátiyjesinde nadurıs tásirler payda bolıwı múmkin, bul olardıń birdey mártebein názerde tutadı. Sol sebepli, geyde haqıyqıy munasábetlerdi, lawazımlar hám qaǵıydalardıń túrli áhmiyetin belgilew ushın kerekli anıqlıq menen júdá qıyın.

Kárxananıń shólkemlestirilgen dúzilisi boyınsha qóllanba (qóllanba ). Bunday túrdegi hújjetler ádetde bólek málimlemeler yamasa kórsetpeler dep ataladı. Olar ózleriniń tolıq xarakteristikaları menen (kóbinese islep shıǵarıw minnetlemeleri, munasábetler, kepillikler, tiyisli principler hám ámeliyatlardıń tariypi formasında ) xabarlar dizimin óz ishine aladı.

Wazıypalardı bólistiriw sxemada kórsetilgen hár bir lawazım ushın kepillik sheńberi hám juwapkerlik ilajların anıqlawdı ańlatadı. Bul erda atqarılatuǵın funktsiyalardıń xarakteristikası bar. " Wazıypalardı bólistiriw" hújjetinde tómendegi qaǵıydalar bolıwı kerek: lawazımdıń atı ; bul lawazım ámeldegi bolǵan bólim; lawazım dárejesi; atqarılatuǵın funktsiyalardıń xarakteristikası ; wazıypalar hám huqıqlar ; administraciya, kásiplesler hám bo'ysunuvchilar menen munasábetler; bo'ysunuvchilar sanı, olardıń qásiyetleri; tikkeley baslıq lawazımı ; arnawlı kepillikler (minnetlemeler); kepillikler degi sheklewler (mısalı, óz qálewine kóre háreket qılıw qábileti, pul muǵdarın anıqlaw ).

Juwapkershilik-xızmetkerdiń óz pozitsiyasiga tán bolǵan ámeldegi wazıypalardı orınlaw hám bul iskerlik nátiyjeleri ushın juwapker bolıw minnetlemesi. Atqarıwshınıń juwapkerligi-xızmetkerdiń oǵan berilgen wazıypalardı orınlawı hám miynetiniń nátiyjeleri ushın juwapker bolıwı minnetlemesi. Baslıqtıń juwapkerligi-oǵan bo'ysunuvchi xızmetkerlerdiń wazıypaları hám miynet nátiyjeleri ushın juwapker bolıw minnetlemesi bolıp tabıladı. Juwapkershilikti óz moynına alıw hám juwapkerlikke tartıw túrli shaxslar tárepinen wazıypalardı orınlaw ushın zárúr bolǵan aqıbetler bolıp, olar ortasında miynetti bólistiriw.

Juwapkershilik-bul:

óz qararlarında yamasa háreketlerinde qarar qabıl etiwshilerdiń máplerin esapqa alıwǵa tayınlıq,

óz háreketlerine juwap beriwge tayınlıq (bul ózbetinshe háreketler huqıqı menen bekkem baylanıslı ),

eger qadaǵalaw hám analiz olardıń jeke aybın belgilemegen bolsa, wazıypa atqarıwshılarınıń háreketlerine juwapker bolıwǵa tayınlıq.

Ajıratıw :

óz juwapkerligi (óz minez-qulqları ushın juwapker bolıw minnetlemesi),

basqalardıń juwapkerligi (basqalardıń qararları yamasa háreketlerine juwapker bolıw minnetlemesi),

ózińiz ushın juwapkerlik (belgilengen normalar hám atqarıwshı bir shaxs bolǵan hal),

sırtqı juwapkerlik (kárxana iskerliginiń sırtqı tarawlarına salıstırǵanda ),

ishki juwapkerlik (iskerliginiń ishki tarawlarına salıstırǵanda ),

kárxanaǵa juwapkerlik (kárxana jáne onıń iyeleriniń máplerin esapqa alıw ).

Juwapkershilik bolsa, aqıbetlerge juwapker bolıw juwapkerligi mánisinde juwapkershilikti qabıllaw tómendegi sırtqı kórinislerde ámelge asıriladı :

1. Qadaǵalaw nátiyjesinde unamsız nátiyjelerdi anıqlaw.

2. Anomaliyalarni analiz qılıw nátiyjesinde jeke juwapkerlikti anıqlaw.

3. Xoshametlew hám undirish ushın jeke ilajlar : xoshametlew (sıylıqlar, xoshametlew, hákimiyattı bekkemlew), kemeytiw járdem (sıylıq, mártebe tásir), sankciyalar (is haqısınıń tómenlewi, záleldi oraw, kepillikti joytıw, iste'foga shıǵıw, bosatıw, jınayatlı táqip qılıw ).