Kasbiy ta ‟ lim metodologiyasi

Darsning ana shu asosiy turlari strukturasi quyida keltiriladi 
I. Yangi bilimlarni o„rganish darsi: 1. Tashkiliy qism. 2. Yangi o„quv 
materialini bayon qilish va mustakamlash. 3. Uyga topshiriq berish. 4. Darsni 
yakunlash. 
II. Umumiy yoki aralash dars: 1. Tashkiliy qism. 2. Uyga topshiriqni 
tekshirish. 3. O„quvchilar bilimini og„zaki (yakka tartibda) tekshirish. 4. Yangi 
o„quv materialini bayon qilish. 5. Yangi o„quv materialini mustahkamlash. 6. Uyga 
topshiriq berish. 7. Darsni yakunlash. 
III. Bilimlarni mustahkamlash darsi: 1. Tashkiliy qism. 2. Uyga 
topshirig„ini tekshirish. 3. O„quvchilardan so„rash, o„quv materialini 
mustahkamlash. 4. Uyga topshiriq berish. 5. Darsni yakunlash. 
IV. Sinash-tekshirish darsi: 1. Tashkiliy qism. 2. O„qituvchining 
topshirig„ini tekshirish. 3. O„quvchilarning savollariga javob berish. 4. 
O„quvchilarning topshiriqlarini bajarishni tekshirish. 5. Bajarilgan ishlari 
o„qituvchiga topshirish. 6. Uyga topshiriq berish. 7. Darsni yakunlash. 
V. Muammoli dars: 1. Tashkiliy qism. 2. Muammoni bayon qilish. 3. 
Muammoni hal qilish yo„llarini ko„rsatish va al etish. 4. Natijalarni muhokama 
qilish. 5. O„qituvchining izohlashi va umumlashtirishi. 6. Uyga topshiriq berish. 7. 
Darsni yakunlash. 
 
Kasb-hunar ta‟limida darslarga qo„yiladigan talablar. 
Zamonaviy dars, masalan, maxsus va umutexnika fanlari bo„yicha dars 
qanday bo„lmog„i lozim? Eng avvalo, u hozirgi vaqtda pedagogika, psixologiya, 
ta‟lim metodikasi erishgan yutuqlarga asoslanishi, shuningdek o„rganilayotgan 
kasb sohasidagi fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish tendensiyasini hisobga 
olish kerak. Uning mazmuni va metodikasi hozirgi kunda o„rta maxsus, kasb-
hunar muassasalari oldida turgan dolzarb vazifalarini hal qilishga qaratilmog„i 
lozim. 
Zamonaviy darsga qo„yiladigan talablarni shartli ravishda quyidagi 
gruppalarga ajratish mumkin: g„oyaviy-siyosiy talablar, didaktik, psixologik, 
ma‟naviy-ahloqiy, gigienik, texnik talablar. 
G„oyaviy-siyosiy talablar deganda darslarning g„oyaviyligi va hayotga 
yo„nalganligi, ta‟lim protsessida hukumat qarorlarini amalga oshirish tushuniladi. 
Didaktik talablar - bu dars yaxshi rejalashtirilgan, tayyorlangan, tashkil 
etilgan, yaxshi jihozlangan bo„lishi va yaxshi sur‟atlarda o„tkazilish kerak. 
Darsni tuzishga aniq maqsadni ko„zlab, ilmiy asoslangan holda yondoshish – 
bunda pedagog va o„quvchilar birga ishlaydigan aniq sharoitning eng yaxshi 
varianti tanlanadi va quyidagilari o„z ichiga oladi: 
- dars vaqtidan to„g„ri va ratsional foydalanish; 
- darsning maqsad va vazifalarini belgilash, asosiy va ikkinchi darajali 
vaifalarni ajratib olish; 

---

79 
- umuman va har bir struktura elementi uchun o„quv materialini belgilab 
olish, o„qituvchi o„quv materialini tanlashda darsning maqsadi, kasb
xususiyati, fan texnika taraqqiyotining yutuqlarini hisobga oladi; 
- asosiy didaktik tamoyillari va hozirgi zamon ishlab chiqarishi talablarini 
hisobga olish; 
- ta‟limning maqbul metod va priyomlarini tanlash, metodlar 
o„rganiladigan predmetning maqsadi, spetsifikasi, ta‟limning optimal 
sharoitlarini hisobga olib tanlanadi. 
- zarur ko„rgazmali qurollar va ta‟limning o„qitish vositalarini tanlash. 
Darsda o„quvchilarning jamoaviy va individual ish formalarini birga to„g„ri 
qo„shib olib borish zarur. O„qituvchi o„quvchilarga tayyor bilimlarnigina berib 
qolmay balki ularni mustaqil ravishda bilimlarini to„ldirish va chuqurlashtirishga 
o„rgatish, darsning barcha bosqichlarida bilish faoliyati va faollikni shaxsiy va 
yosh xususiyatlarini hisobga olgan holda rivojlantirish kerak. 
Dars paytida o„quvchilarning o„rganilayotgan materialni o„zlashtirish 
darajasini doimiy nazorat qilish, ya‟ni qaytish aloqasini o„rnatish zarur.