Kation polimerlanish. Katalizatorlar va hamkor katalizatorlar

ba`zan monomerning faollanish energiyasini kamaytiruvchi moddalar sokatalbzatorlar ishlatiladi. Protonga donor bo’lgan moddalar (suv,kislotalar) sokatalizatorlar deyiladi.Masalan, izobutilen oddiy sharoitda va havosiz muhitda SnCl4 katalizator ta`sirida polimerlanmaydi. Nam havo ta`sirida esa tezda polimerlanadi. Bu sistemada ham havo tarkibidagi suv zarrachalari sokatalizatorlik vazifasini utaydi va u katalizator molekulasi bilan birikib reaksiyaga faol bo’lgan kompleks hosil qiladi.

Katiom polimerlanish jarayoning mexanizmi quyidagi sxema orqali ifodalanadi.1. Jarayonning boshlang`ich paytida katalizatorlar va monomerdan hosil bo’lgan faol kompleks keyingi monomer molekulasi bilan birikib, molekulada faol markaz- karboniy kationni hosil qilad

Katiom polimerlanish jarayoning mexanizmi quyidagi sxema orqali ifodalanadi.1. Jarayonning boshlang`ich paytida katalizatorlar va monomerdan hosil bo’lgan faol kompleks keyingi monomer molekulasi bilan birikib, molekulada faol markaz- karboniy kationni hosil qilad

3) Zanjirning uzilishi faol markazning monomer molekulasiga uzatilishi natijasida sodir bo’ladi.

3) Zanjirning uzilishi faol markazning monomer molekulasiga uzatilishi natijasida sodir bo’ladi.

Keltirilgan polimerlanish jarayoni mexanizmining sxemasidan ko’rinib turubdiki, kationli polimerlanish davrida makrion zanjirining oxirgi monomer halqasidagi qo’shbogning elektron buluti bog` bo’ylab, uglerod atomidan siljishi natijasida bu uglerod atomi musbat zaryadlangan karboniyionga aylanadi. Bunday karbokation, electron zichligi ortiq bo’lgan qo’shbogning CN 2 –guruhsi bilan oson birikadi va natijada monomer molekulalari usayotgan polimer zanjirida qat`iy tartib bilan “boshga - dum” holiday birikib boradi. Kationli polimerlanishda katalizator bilan sokatalizatorning miqdori stexiometrik nisbatda bo’lganda polimerlanish tezligi ortib, hosil polimerning molekulyar massasining kamayishiga olib keladi. Bundan tashqari sokatalizatorning faolligi muhitning harakteriga bog`liq bo’ladi. Masalan, xlorid kislota qutbli erituvchilar muhitida polimerlanishni tezlashtirib yuboradi. Natijada makromolekula zanjiri yuqorida keltirilgan qonuniyat asosida o’sib boradi. Zanjirning uzilishi monomolekulyar mexanizm qonuniyatlari asosida boradi ( va bu holat amaliy tajribalar yordamida isbotlangan).