Катта метрополда автомобил транспортининг екологик хавфсизлигини баҳолаш усулларини такомиллаштириш

Катта метрополда автомобил транспортининг екологик хавфсизлигини баҳолаш усулларини такомиллаштириш
Кириш
Россия Федерациясининг 2030 йилгача бўлган даврдаги транспорт стратегиясида транспортнинг атроф-муҳитга салбий таъсирини камайтириш ва аҳолининг ҳаёт сифатини яхшилаш учун шароит яратиш устувор вазифалардан биридир. Бугунги кунга келиб, тирбандлик даражаси тобора ортиб бормоқда, шунингдек, уларнинг кенгайиши ва йўл бўйидаги ўсимликларни йўқ қилиш, бу йўл фойдаланувчилари ва автомобил йўллари яқинида яшовчи аҳолининг сезиларли даражада ифлосланишига олиб келади. 2018 йилда ҳавони ифлослантирувчи моддалар чиқиндиларининг умумий ҳажми 32,3 million тоннани ташкил етди. т, шундан 53% стационар манбалар ва 47% mobil манбалар таъсиридан келиб чиқади. Санкт-Петербургдаги таҳлил маркази Росприроднадзор маълумотларига кўра, 2018 йилда автотранспорт воситаларидан атмосфера ҳавосидаги ифлослантирувчи моддалар ва хавфли моддалар миқдори 3,1 йилга нисбатан 2012 фоизга ошган. Шу билан бирга, турли даражадаги стратегияларнинг асосий кўрсаткичларининг мақсадли қийматларига еришилмади. [1]
Энг ривожланган мамлакатлар тажрибаси шуни кўрсатадики, экологик хавфсизлик мамлакат бюджети харажатларининг енг муҳим моддаларидан биридир. Ушбу маблағлар мамлакатда барқарор ва қулай экологик вазиятни сақлашга сарфланади. Масалан, Германияда бизнес ифлосланиш лицензиялари билан рағбатлантирилади. Бундан ташқари, баъзи мамлакатлар солиқлар орқали билвосита тартибга солиш сиёсатини фаол олиб борадилар.
Ушбу мавзу турли шаҳарларнинг мисолларида бир неча бор кўриб чиқилган. Шундай қилиб, Князев Д. K., Шчукина Т. V., Тамонова О. S., Акулова И. I. асарларида ўрганилаётган ҳудудда автотранспорт ифлосланишини баҳолаш амалга оширилади.[2, 3] урбанизациялашган ҳудудлар атмосферасига хавфли чиқиндилар муаммоси К. V. Ҳармонов, И. I. Полосин, А. V. Плотников, Е. V. Сазонов, Л. A. Пепина, А. N. Созонтова, Н. A. Подгорова[4-7] конференциясида " ишончлилик ва статистика ин ин латвиялик хорижий олимлар С. нинг транспортдаги экологик муаммолар ҳақидаги мақоласида Ригадаги" transport ва алоқа соҳаси". Гришин, О. V. Счипцов Европа Иттифоқи ва Amerika мамлакатларининг мамлакат бўйлаб транспортда инновацияларни жорий этиш тажрибасини кўриб чиқди. [8] полшалик олим Aleksandr Сиадковскийнинг китобида транспортнинг мамлакатнинг турли минтақалари экологиясига таъсири, шунингдек, Европанинг 7 мамлакати тажрибасини ўрганиш асосида муаммоларни ҳал қилишга ёндашувлар таҳлил қилинган. [9]ю томонидан "катта пойтахтга экологияси бўйича transport таъсири" Ж. R. Лиебувиене ва Kristina Cизиънин ва томонидан "автомобил томонидан юк ташиш экологиясини таъминлаш" мақолаларида.N. Безбородов, М. A. Ковалева, А. N. Соколников, В. G. Шрам, Н. N. Лйсянникова ва А. O. Каркашенко транспортнинг атроф-муҳитга салбий таъсирини таҳлил қилди ва екологик тоза ёқилғидан фойдаланиш соҳасида баъзи таклифларни илгари сурди.[10-11] Ева Ставиарска ўзининг "минтақанинг экологик ва transport масалалари бўйича ихтисослашувини таҳлил қилиш" мақоласида екологик хавфсизлик масалаларига тўхталиб, логистика тармоғининг барқарор ривожланишини ўрганади. [12] бироқ, асарларнинг аксарияти йўналтирилган
шаҳарнинг маълум бир transport тизимига мурожаат қилмасдан, умуман экологик хавфсизлик муаммосини ўрганиш. Шу билан бирга, бу муаммо маҳаллий мегаполислар учун энг долзарб муаммолардан биридир. Шундай қилиб, transport фаолияти натижасида атмосфера карбонат ангидрид билан ифлосланиш даражаси бўйича шаҳарлар рейтингига кўра, Челябинск, Екатеринбург, Санкт-Петербург ва Москва мос равишда 2 йилда Европанинг 76 шаҳридан 71, 24, 2020 ва 20-ўринларни егаллайди. [13]
Транспортнинг атроф-муҳитга таъсирини ўрганишга илмий қизиқишнинг ўсиши замонавий жамиятнинг екологик муаммоларини янги, инновацион ёндашувлар асосида ҳал қилишнинг долзарб зарурати билан боғлиқ, чунки анъанавий ёндашувлар мегаполисларнинг ифлосланиши муаммосини енгишга имкон бермайди. Шу билан бирга, барча хорижий инновацион ечимларни ривожланишнинг ўзига хос хусусиятлари, давлат сиёсати, фуқароларнинг менталитети, чекланган ресурслари туфайли маълум бир маҳаллий Метропол доирасида қўллаш мумкин емас. Шунинг учун, илғор тажрибаларни таҳлил қилиш асосида, ички шароитда қўлланилиши мумкин бўлган инновацион ечимларни аниқлаш керак.
Тадқиқот методологияси
Ушбу мавзунинг долзарблиги тадқиқотнинг мақсадини белгилайди: ички шароитда мегаполис транспортининг экологик хавфсизлиги соҳасидаги энг истиқболли инновацион ечимларни аниқлаш. Ушбу мақсадга эришиш учун қуйидаги методология таклиф етилади:
1. Қуруқлик транспортининг метрополнинг экологик хавфсизлигига таъсирини таҳлил қилиш;
2. Атроф-муҳитга нисбатан transport воситаларининг ишлашининг салбий оқибатларини минималлаштириш бўйича енг самарали амалиётларни аниқлаш учун маҳаллий ва хорижий тажрибани таҳлил қилиш асосида;
3. Метрополнинг қуруқлик транспорти соҳасидаги экологик мақсадларнинг энг истиқболли янгиликларини тизимлаштириш ва аниқлаш;
4. Ички шароитда экологик мақсадларда инновацион ечимлардан фойдаланишнинг мақсадга мувофиқлигини баҳолаш.
Тадқиқот етакчи мамлакатларнинг инновацион ечимларини транспортда экологик хавфсизлик сиёсатининг самарадорлиги нуқтаи назаридан таҳлил қилади. Таҳлил қилиш учун мамлакатларни танлаш корреляция, атроф-муҳит самарадорлиги индекси ва Global инновацион индексни ўз ичига олган таҳлил асосида амалга оширилади. Бундан ташқари, қўйилган вазифалар умумий таҳлил, тизимлаштириш ва гуруҳлаш, балл усули бўйича експерт баҳолаш каби усуллардан фойдаланишни ўз ичига олади.
Транспортнинг метрополнинг экологик хавфсизлигига таъсири
7-ФЗ-нинг 10.01.2002 йилдаги "атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тўғрисида" Federal Қонунига биноан екологик хавфсизлик-бу "табиий муҳитни ва ҳаётий инсон манфаатларини иқтисодий ва бошқа фаолиятнинг мумкин бўлган салбий таъсиридан, табиий ва техноген фавқулодда вазиятлардан ва уларнинг оқибатларидан ҳимоя қилиш ҳолати."[14] дунёнинг аксарият шаҳарлари қишлоқ жойларига нисбатан одамлар ҳаёти учун ноқулай екологик шароитлар билан ажралиб туради. Бу шаҳарларда табиатнинг таркибий қисмлари салбий антропоген таъсирга эга эканлиги билан боғлиқ.
Экологик хавфсизлик мамлакатимиз миллий хавфсизлигининг асосий жиҳатларидан биридир. У экологик инқирозларнинг олдини олиш ва олдини олиш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва қўллашни, шунингдек экологик чораларга риоя этилишини назорат қилишни ўз ичига олади. Экологик хавфсизликнинг асоси қуйидагилардан иборат: табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, табиат ҳолатига таъсир қилувчи инсон ҳаракатларини ўз вақтида тартибга солиш, табиат ва инсон ўртасидаги барқарор муносабатларни сақлаш.[15]
Шу билан бирга, жамият эҳтиёжларининг жадал ривожланиши шароитида атроф-муҳитга салбий таъсир кўрсатадиган барча омилларни бутунлай чиқариб ташлаш мумкин эмас. Сайёрамиз аҳолиси, шаҳарлар аҳолиси каби, ҳар йили беқиёс ўсиб бормоқда. Урбанизация-бу шаҳарларнинг жамият ривожланишидаги ролини ошириш жараёни.[16] урбанизациянинг экологик жиҳати шундаки, шаҳарлар консентрланган ифлосланиш туфайли атроф-муҳит ҳолатига билвосита ва бевосита таъсир кўрсатади. Дунёнинг ҳеч бир мамлакати ривожланган transport тизимисиз тўлиқ ишлай олмайди. Биринчидан, бу мамлакатлар ичида ҳам, ташқарисида ҳам ривожланиш ва алоқа билан боғлиқ. Мегаполисларда тўлақонли фаолият учун транспорт одамлар учун жуда муҳим, шунинг учун унинг сони йил сайин ортиб бормоқда. Масалан, Санкт-Петербургда 2008 йилдан 2018 йилгача рўйхатдан ўтган трaнспoрт воситалари сони 438,7 минг донага ошди ва 1972 минг донани ташкил етди.[18] прогнозларга кўра, 2035 йилга келиб глобал флот
2 миллиардни ташкил қилади. бирликлари.[18]
Буларнинг барчаси табиий ландшафтларнинг ўзгаришига, одамларга зарарли таъсирга, атмосферанинг ифлосланишига ва шаҳар ва шаҳар атрофидаги шароитларнинг ёмонлашишига олиб келади. Шунингдек, вақт ўтиши билан атмосферадаги кимёвий моддалар таркибининг санитария-гигиена меъёрларидан ошиб кета бошлайди. Йўл чиқиндилари туфайли
транспорт, атроф-муҳитнинг ифлосланиши содир бўлади. [19] двигателнинг ишлаши пайтида чиқарилган зарарли моддалар инсон саломатлигига салбий таъсир қилади.
Инсон танасига бевосита таъсир қилишдан ташқари, экотизим орқали билвосита таъсир ҳам мавжуд бўлиб, у тупроқ, сувнинг ифлосланиши, ҳайвонлар, қушлар, ўсимликларга таъсиридан иборат бўлиб, бу экологик вазиятни жиддий равишда ёмонлаштиради. Ер усти транспортининг салбий таъсирининг умумий схемаси сек. 1.
Тупроқ
Ҳавонинг ифлосланиши
Иқлим ўзгариши
Ўсимликлар
Шахс

1. Мегалополис ер усти транспортининг атроф-муҳитга ва одамларга таъсири (- салбий омилларнинг бевосита таъсири — - салбий омилларнинг билвосита таъсири)

1-расмда салбий омилларнинг атроф-муҳитга бевосита ва билвосита таъсири кўрсатилган. Охир оқибат, қуруқлик транспортининг атроф-муҳитга мураккаб салбий таъсири инсон танасига таъсир қилишгача камаяди.
Ички ёниш двигателларида (ИCЕ) бензиннинг ёниши атмосферага углерод оксиди, азот диоксиди, олтингугурт диоксиди, алдегидлар, қўрғошин бирикмалари ва бошқалар каби 170 дан ортиқ зарарли компонентларни ўз ичига олган чиқинди газларнинг чиқиши билан бирга келади. Ва улар билан бирга углеводородларнинг ҳосилалари ҳам мавжуд бўлиб, улар двигателларда ёқилғининг тўлиқ ёнмаслиги туфайли пайдо бўлади. Атмосферага кўп миқдорда кирадиган бундай бирикмалар иссиқхона эффектининг сабабларидан биридир. Сайёрамизнинг flora ва фаунаси атмосферадаги global ўзгаришлардан азият чекмоқда. [20]
Ҳавонинг доимий ифлосланиши натижасида одам уларга қисқа муддатли ўткир касалликлар ва сурункали касалликлар кўринишида маълум реакцияларни ривожлантиради. Ҳайвонлар ҳақида унутманг, чунки улар ҳидларга нисбатан сезгирроқ. Бу ҳақиқат уларни одатий яшаш жойларини тарк этишга мажбур қилади ёки мослашишга мажбур қилади. Ички ёниш двигателининг чиқинди газлари таркибий қисмларининг инсон танаси ва ҳайвонларга таъсири 1-жадвалда келтирилган. [21]
Жадвал 1
Ички ёниш двигателининг чиқинди газ компонентларининг зарарли таъсири
Компонент Номи Тавсифи/ Таъсири
Углерод оксиди" CО " рангсиз ҳидсиз газ бўлиб, одамлар ва ҳайвонларнинг асаб ва юрак-қон томир тизимларига таъсир қилади. Бўғилишни қўзғатади.
Олтингугурт диоксиди " СО2 " - ўткир ҳидли рангсиз газ. Ҳатто кичик миқдорда кўз шиллиқ пардаларида ғашим, нафас олиш йўллари. Оғизда ёқимсиз таъм бор. У дизел ёқилғисидан фойдаланганда ҳосил бўлади, таркибида олтингугурт бор.
Азот диоксиди " НО2 " нафас олиш тизимига салбий таъсир кўрсатадиган ўта хавфли рангсиз ва заҳарли газдир. Қусиш, йўтал, бош оғриғига олиб келади. Инсон шиллиқ қаватининг нам юзасида ўпка шишига олиб келади.
Компонент Номи Тавсифи/ Таъсири
Углеводородлар (пентан, гесан, гептан, октан ва бошқалар.) Буғларнинг узоқ муддатли инҳалацияси билан (тахминан 8 соат) бош оғриғига, йўталга олиб келади. Наркотик таъсир сабаблари.
Қўрғошин бирикмалари гемоглобин синтезининг бузилишига олиб келади, бу нафас йўллари, асаб тизими, генитоурия органлари касалликларига олиб келади. Ҳаводаги миқдорнинг тахминан 50% танага киради.
Танаси устида узоқ муддат таъсири билан алдегидлер кўзлари шиллиқ пардаларни тирнаш, нафас олиш йўллари. Консентрланган дозаларда заифлик, иштаҳани йўқотиш, бош оғриғи, уйқусизлик пайдо бўлади.
Соф шаклда Соот токсик емас. Аммо бошқа зарарли моддалар унинг юзасига жойлашади. Бу, айниқса, ҳаводаги тўхтатилган ҳолатга тааллуқлидир, шу билан куйикиш зарарли моддаларнинг тирик организмларга таъсир қилиш даражасини оширади.
Йўл бўйидаги ўсимликлар тутун зарралари, куйикиш - заҳарли тутундан азият чекади. Бундай ўсимликларнинг умр кўриш давомийлиги сезиларли даражада камаяди. Шу билан бирга, маршрут бўйлаб сиз кўпинча ун, дон ва бошқа маҳсулотлар шаклида аҳоли рационига киритилган қишлоқ хўжалиги экинларини экишни топишингиз мумкин. Ушбу экинлар чорвачилик учун мўлжалланган бўлса ҳам, одамлар учун бундай гўштни хавфли истеъмол қилиш муаммоси сақланиб қолмоқда. Зарарли моддаларнинг бир марталик дозаси тирик организмга сезиларли таъсир кўрсатмайди, аммо доимий истеъмол қилиш уларнинг тўпланишига олиб келади, бу касалликларни келтириб чиқариши ва аҳолининг умр кўриш давомийлиги даражасининг пасайиши мумкин. [22]
Шунингдек, транспортни ривожлантириш учун инфратузилманинг кенгайиши натижасида ҳайвонларнинг яшаш жойлари, ўрмонларнинг йўқ қилинишига эътибор қаратиш лозим. Иррационал аралашув салбий оқибатларга олиб келади, бу охир-оқибат бутун экотизимга, шу жумладан инсон саломатлигига ҳам таъсир қилади.
Кислота ёмғири сув ва олтингугурт ва азот оксидларининг бирикмаси натижасида ҳосил бўлади. Сувли ҳудудларда (кўллар, ҳовузлар, койлар, дарёлар) кислоталилик даражасининг ошиши билан уларда яшовчи ўсимликлар тез ўлишни бошлайди. Ўсимликларнинг ўлими билан улар билан озиқланадиган ва уларда яшайдиган ҳайвонлар учун озиқ-овқат айланиши тўхтатилади.
Кислоталикнинг янада ошиши билан plankton ўлади, кейин балиқ, кўпчилик ҳашаротлар ва қурбақалар.
Ички ёниш двигателида ёқилғининг ёниши пайтида зарарли таркибий қисмлардан ташқари, шовқин муҳим салбий таъсир кўрсатади. Албатта, шовқин тирнаш хусусияти тананинг individual хусусиятларига, шу жумладан ёшга боғлиқ. Ҳайвонлар, ўсимликлар, бинолар ва иншоотлар ҳам шовқин таъсиридан азият чекмоқда. Ҳайвонларнинг эшитиш рецепторлари одатда одамларникига қараганда анча сезгир. Оғриқ чегараси ва шовқинга кўникиш вақти мос равишда юқори.
Дизел юк машинаси 85 - 89 дб, бензинли юк машинаси -81 - 82 дб, автобуслар - 78-83 дб, мотоцикл ва мопедлар - 82 дб шовқин манбаи. [23] асосий кўчаларда фон шовқини кўплаб омилларга боғлиқ: transport оқимининг интенсивлиги, ҳаракат тезлиги, дизел двигателли бирликлар сони, кўчаларнинг бўйлама қиялиги, қатнов қисмининг қопламаси ҳолати, темир йўл излари мавжудлиги. Одатда transport шовқин даражаси автомагистралдан 70-85 метр масофада 10-25 дб ни ташкил қилади. Шу билан бирга, яқин атрофдаги квартираларда яшовчи одамларнинг 25% ўзларини ноқулай ҳис қилишади. [24] аввало, автотранспорт шовқини уйқуни бузади, асабийлашиш кучаяди, ишдаги касбий қобилиятлар пасаяди - буларнинг барчаси инсоннинг психологик ва физиологик ҳолатига таъсир қилади. Инфратовуш рўйхатда алоҳида ўрин тутади. Шу сабабли, одам юталиш ва бош оғриғига дуч келади. Бу юқори қувватли ички ёниш двигателлари, реактив двигателлар, турбиналар ва иш цикллари сони билан секундига тахминан 20 marta айланиш ҳаракатини бажарадиган бошқа механизмларнинг ишлаши туфайли пайдо бўлади [25]. Тебранишлар катта даражада metro, трамвай, темир йўл транспорти томонидан яратилади. Улар тебраниш таъсирида ерда турган бино ва иншоотларнинг вайрон бўлишига олиб келадиган товуш тебранишларини келтириб чиқаради. Вибрациянинг ҳайвонлар ва одамларга таъсири натижасида онг зулми, сабабсиз қўрқув пайдо бўлиши ва космосда йўналишни йўқотиш, ваҳима, содир бўлаётган нарсаларга етарли даражада реакция мавжуд. Кўриб чиқилган омилларнинг умумийлиги мегаполислар аҳолиси саломатлиги учун жиддий хавф туғдиради. Баъзи шаҳарларда аллақачон қўлланилаётган экологик хавфсизлик соҳасидаги янгиликлар бу таъсирни камайтириши ёки зарарсизлантириши мумкин.
Мегаполис транспортининг экологик хавфсизлиги соҳасида инновацияларни жорий этиш бўйича маҳаллий ва хорижий тажрибани таҳлил қилиш
Инновациялардан фойдаланишга асосланган экологик муаммоларни ҳал қилишнинг энг яхши тажрибаларини аниқлаш учун, биринчи навбатда, энг самарали чора-тадбирлар амалга ошириладиган мамлакатларни аниқлаш керак
экологик хавфсизлик нуқтаи назаридан. Бошқа томондан, экологик хавфсизликнинг мақбул даражасини таъминлаш бошқа омиллар эмас, балки инновацион ечимлар туфайли қай даражада эканлигини аниқлаш керак. Бунинг учун биз атроф-муҳит самарадорлиги индекси ва Global инновацион индекс асосида мамлакатларнинг экологик ва инновацион сиёсати самарадорлигини тавсифловчи кўрсаткичларнинг динамикаси ва ўзаро боғлиқлик даражасини таҳлил қиламиз. Атроф-муҳит кўрсаткичлари индекси (ЕЕФ) эл университетининг экологик сиёсат ва ҳуқуқ маркази томонидан 22 мамлакатнинг 10 тоифасидаги 180 кўрсаткични ўрганиш орқали бир неча йилда ҳисоблаб чиқилади. [26] натижалари ҳар йили Insead халқаро бизнес мактаби, Корнелл университети ва Бутунжаҳон интеллектуал мулк ташкилоти томонидан нашр этиладиган Global инновациялар индекси (ГИИ) мамлакатларни уларнинг ривожланиши, технологияси ва инновацияларига қараб баҳолайди. Жадвалда. 2016 йил учун ИЕФ рейтингининг етакчи мамлакатлари учун 2016 ва 2018 йиллар учун ушбу индексларнинг қийматлари келтирилган. [27]
Жадвал 2
ИЕФ томонидан жаҳон мамлакатлари рейтинги ва уларнинг ГИИ қийматлари: 2016, 2018
Мамлакат ИЕФ 2016 ИЕФ 2018 ГИИ 2016 ГИИ 2018
Швейцария 90.7 87.4 83.64 82.34
Франция 90.5 83.9 80.99 80.75
Дания 90.4 81.6 79 81.28
Malta 88.5 80.9 54.06 54.27
Швеция 90.4 80.5 83.98 84.70
Бирлашган Қироллик 87.4 79.8 81.44 74.54
Люксембург 86.6 79.1 59.2 60.65
Австрия 86.6 78.9 80.46 79.12
Ирландия 86.6 78.7 74.94 77.87
Финляндия 90.7 78.6 83.26 81.46
РФ 83.5 63.7 65.24 66.61
Тақдим этилган маълумотларнинг таҳлили экологик индекс даражасининг умумий пасайишини ва шунинг учун экологик вазиятнинг global ёмонлашишини кўрсатади. Швейцария рейтингда биринчи ўринни эгаллайди. Шу билан бирга, ушбу давр учун Швейцария индексида 0,6 пунктга озгина ўсиш кузатилмоқда. Шунингдек, рейтингнинг баъзи етакчи мамлакатларида индекснинг пасайиши кузатилмоқда. Франция 4,3 индекс бирликларини йўқотди, аммо шу билан бирга рейтингда иккинчи ўринга кўтарилди. Вазият 3-ўринни эгаллаган Дания билан ҳам худди шундай: икки йил ичида индекс 8,8 пунктга пасайган. 2016 йилда Россия дунё мамлакатларининг умумий рейтингида 32-ўринни 83,5 индекс билан эгаллади ва 2018 йилда у 52-ўринга тушиб кетди. Бинобарин, мамлакатимизда экологик вазият тез ёмонлашмоқда. Россияда ҳам, дунёда ҳам ГИИ қийматлари икки йил давомида 0,21 дан 2,28 бирликгача бўлган аҳамияциз тебранишларга эга. Кўрсаткич бўйича таҳлил қилинаётган мамлакатларнинг энг ривожланган ва инновационлари Швеция, Швейцария ва Финляндиядир. Шу билан бирга, Швейцария иккала рейтингда ҳам етакчи ҳисобланади. Шунингдек, Франция ва Дания юқори ГИИ қийматларига эга (80 дан ортиқ бирлик), улар мос равишда ИЕФ рейтингида иккинчи ва учинчи ўринларни эгаллайди.
Ушбу кўрсаткичлар ўртасидаги муносабатларнинг яқинлигини акс эттирувчи ва 1 ва 2 формулалар ёрдамида қуйида ҳисобланган корреляция коеффициенти 2016 йилда 0,531, 2018 йилда - 0,352 ни ташкил этди, бу улар ўртасида ўртача тўғридан-тўғри муносабатлар мавжудлигини кўрсатади. Корреляция коэффициентларини ҳисоблаш учун 1-Formula қуйидагича ишлатилган:
Натижаларни тезкор ҳисоблаш учун Microsoft Excel дастури ишлатилган ва 2 формуласи қўлланилган: (2) гcу = CОРРЕЛ (Х(Хж)); ((Х (Хж)) ёки Гcу = CОРРЕЛ (Х (ГГИ;)); (Х (ИЕФ;)), яъни: гcу (2016) = CОРРЕЛ (.£(83.64, 80.99,... 65.24)); (£(90.7,90.5,90.4,... 83.5)) = 0.531; ^ хй(2018) = CОРРЕЛ (Х(82.34,80.75,... 66.61)); (Х (87.4, 83.9, 81.6,... 63.7)) = 0.352.
Бинобарин, рейтингнинг етакчи мамлакатларида екологик хавфсизликни таъминлашда ижобий натижага эришиш маълум даражада мавжуд ечимларга инновацион ёндашув билан боғлиқ
экологик муаммолар. Келинг, қайси инновацион ечимлар ушбу рейтингнинг етакчи мамлакатларига ижобий натижаларга еришишга имкон берганини кўриб чиқайлик.
Швейцарияда, атроф-муҳит ифлосланиши учун қаттиқ чора-тадбирлар билан бирга, transport бўлмаган бензин турлари фаол ривожланмоқда. Ривожланган темир йўл тармоғи яратилди. Экологик тоза transport турларига ўтишни рағбатлантириш мақсадида электромобиллар учун зарядловчиларни кенг жиҳозлаш, экологик хавфсиз transport фойдаланувчилари учун алоҳида имтиёзлар жорий этилди.
Франция мамлакатни махсус "экологик зоналар"га ажратиб, махсус transport солиғини жорий қилди. Автомобиллардаги мажбурий стикерлар транспортнинг атроф-муҳитга салбий таъсири даражасини кўрсатади. Дания Европада энг юқори transport солиғига эга. Велосипед магистралларини яратиш велосипедчилар сонини кўпайтиришга, айрим ҳудудларда шахсий фойдаланиш учун мўлжалланган автомобиллар сонини камайтиришга имкон берди. Шу билан бирга, энергия тежаш ва бундай бинога техник хизмат кўрсатиш харажатлари нисбатан кичик. Бундан ташқари, Данияда бундай объектларни қуриш учун маблағларнинг бир қисми қайтарилади. Дунёнинг кўплаб шаҳарларида бўлгани каби, Копенгаген ҳам тезюрар автобус хизматларининг муваффақиятли тизими эканлигини исботлади, бу махсус transport йўлларини ва светофорларни тартибга солишга алоҳида ёндашувни таъминлайди. Ушбу ёндашув жамоат транспорти транспортининг юқори тезлигига ва саёҳат вақтининг 20 фоизигача тежашга олиб келади. Nissan, Енел ва Нувве каби компанияларнинг ҳамкорлиги натижасида, агар керак бўлса, ўз энергиясини шаҳарга берадиган электромобиллар ишлаб чиқилди. Россия Федерациясида инновацияларнинг муҳим қисми жамоат транспортига тегишли (масалан, газ билан ишлайдиган ёқилғи ёки электр автобусларга ўтиш), афсуски, бу жуда қиммат ва улар ҳамма жойда амалга оширилмайди. Шу билан бирга, инновацияларнинг жорий этилиши истеъмолчи учун сезиларли ижобий таъсирга олиб келмайди, уни жамоат транспорти фойдасига шахсий автомобиллардан фойдаланишдан воз кечишга ундайди. Шахсий фойдаланиш учун экологик тоза transport турларига ўтиш бўйича рағбатлантириш чоралари ҳам амалга оширилмаяпти. Ва кўплаб чора-тадбирлар экологик вазиятни яхшилаш учун эмас, балки халқаро тизимда транспортнинг рақобатбардошлигини сақлаб қолиш учун амалга оширилмоқда (масалан, 6 йил охирида евро 2019 экологик бензин синфининг пайдо бўлиши). Шу билан бирга, бошқа шаҳар ва мамлакатларда самарали бўлган барча инновацион ечимлардан ички шароитда фойдаланиш мумкин эмас.
Ички шароитда транспортда экологик хавфсизлик соҳасидаги инновацион ечимларнинг қўлланилишини таҳлил қилиш
Бугунги кунга қадар дунёда транспортда екологик хавфсизликка таъсир кўрсатадиган етарли миқдордаги инновацион ечимлар мавжуд. Нафақат амалга оширилган ва тасдиқланган ечимлар ички шароитда экологик вазиятни, балки гипотезалар, ишлаб чиқиш ва тадқиқотлар босқичидаги муаммоларни ҳам яхшилаши мумкин. Инновацион ечимларни таклиф қилиш, уларни муайян шароитларда қандай қўллаш мумкинлигини таҳлил қилиш керак. Шу мақсадда инновацион ечимлар гуруҳларга бўлинган: иқтисодий, маъмурий ва техник-технологик ва улар ҳал қила оладиган екологик муаммолар нуқтаи назаридан тизимлаштирилган (3-жадвал). Турли шаҳарларда инновациялардан фойдаланиш тажрибаси ҳам таҳлил қилинди. Инновациянинг тарқалиш даражаси унинг турли шароитларда самарадорлигини кўрсатади. Инновацион ечимларнинг ҳар бири мутахассислар томонидан 0 дан 5 гача бўлган шкала бўйича баҳоланди, бу ерда 0 бу ечим ички шароитда мутлақо қўлланилмайди, 5 - ҳеч қандай чекловларсиз қўлланилиши мумкин. Transport ташкилотлари мутахассислари эксперт сифатида қатнашдилар
Санкт-Петербург, шунингдек, шаҳар йўловчи ташиш тизими учун инновацион ишланмаларни амалга оширувчи ташкилотлар.
Мисоллар 3-formula бўйича мутахассисларнинг малакасини ҳисобга олган ҳолда балларни жойлаштириш орқали олинган натижаларни кўрсатади:
(3) мен = Хи Х фcж; қаерда х;експерт баллар, кж експерт маҳорат даражаси.
Саккиз экспертнинг углерод солиғи бўйича ваколатларини ҳисобга олган ҳолда олинган оғирликдаги ҳисоб-китобларининг йиғиндиси: Х = 3 Х 0,2 + 2 Х 0,13 + 3 Х 0,2 + 1 Х 0,12 + 3 Х 0,2 + 3 Х 0,18 + 2 Х 0,15 + 1 Х 0,15 = 3,2 cу.
Автомобилларнинг экологик таснифи ва раёнлаштиришни оғирлаштирилган баҳолаш йиғиндиси:
И = 4 Х 0.2 + 2 Х 0.13 + 5 Х 0.2 + 2 Х 0.12 + 4 Х 0.2 + 3 Х 0.18 + 3 Х 0.15 + 4 Х 0.15 = 4.7 куб.
Саккизта мутахассиснинг ўртача балли кўринишидаги эексперт баҳолаш натижалари 3-жадвалда келтирилган.
Эксперт баҳолаш натижаларига кўра, ички шароитда ривожланиш учун энг мос келади
Инновациялар-бу молиявий имтиёзлар тизими, экологик таснифга асосланган раёнлаштириш ва ақлли технологиялардан фойдаланган ҳолда жамоат транспортини махсус тартибга солиш тизимини ишлаб чиқиш.
Экологик тоза transport турларига ўтишни рағбатлантириш учун шахсий шахсий саёҳатлар учун махсус молиявий шароитларни яратиш мумкин. Россия фуқароларининг менталитети экологик хавфсизликка нисбатан хабардорлик ва маданият ва масъулиятни ошириш билан бирга иқтисодий рағбатлантириш зарурлигини белгилайди. Шу билан бирга, қўшимча углерод солиғи кўринишидаги иқтисодий чоралар унчалик самарасиз кўринади. Унинг амалга оширилиши айрим ҳудудларда белгиланган мақсадларга эришишга имкон бермади. Масалан, Австралия икки йилдан сўнг 2014 йилда ушбу солиқдан воз кечди.
Албатта, нафақат фуқароларни, балки бизнесни ҳам рағбатлантириш керак. Бироқ, бугунги кунда бу кўпинча корхоналарнинг ташаббуси. "Яшил" компанияларнинг энг ёрқин вакилларидан бири Голландиянинг ИКЕА компанияси. У нафақат қайта ишлаш орқали чиқиндилар даражасини пасайтириш орқали атроф-муҳитга ғамхўрлик қилишга ҳаракат қилади, балки БМТга очиқ хат имзолаган компаниялар қаторига киради, унда 2 мингдан ортиқ ташкилот вакиллари углерод чиқиндиларини камайтиришда ҳамкорлик қилишга қарор қилишди.атмосферага 26 йилга келиб 2025% га
Жадвал 3
Ички шароитда транспортда экологик хавфсизлик соҳасидаги инновацион ечимларнинг қўлланилишини тизимлаштириш ва баҳолаш
Инновацион ечимлар тарқалиши 1 экологик муаммо, унинг ечими ички шароитда қўлланилишини инновацион баҳолашга қаратилган
Иқтисодий
Углерод солиқ Финляндия, Дания, Ирландия, Италия, Нидерландия, Норвегия, Полша, Швеция. Ортиқча карбонат ангидрид чиқиндилари 3.2
Молиявий имтиёзлар Буюк Британия, Швеция, Италия, Ирландия, Венгрия, Греция, Франция, Финляндия, Белгия, Болгария, Австрия, Чехия. Германия. Ички ёниш двигателларидан фойдаланиш натижасида газлар, тебранишлар ва шовқинлар 5
Маъмурий
Автомобилларнинг экологик таснифи ва буюк Британия, Испания, Италия, Францияни раёнлаштириш. Катта миқдордаги шовқин ва газларнинг тўпланиши 4,7
Сизга керак бўлган нарсани топа олмаяпманми? Адабиёт танлаш хизматини синаб кўринг.
ИCЕ бан Нидерландия, Норвегия, Германия, Ҳиндистон, Франция, Буюк Британия. Газ чиқиндилари, шовқин 2.1
Техник ва технологик
Велосипед автомобил йўллари Дания, Нидерландия, London, Германия. Ҳудуднинг газ билан ифлосланиши, тирбандликлар, шовқинлар ва тебранишлар 3.5
Ақш, Буюк Британия, Жанубий Корея, Германия, Дания транспортини махсус тартибга солиш тизими. Тирбандликлар, катта миқдордаги автомобил трафиги
Еслатма қўшилди ([а1]): муаммолар бу ерда ҳамма жойда рўйхатда йўқ. Уни ўқинг carefully.Is янги технологияларнинг тарқалиши муаммоми? Ушбу element биринчи қисм билан боғлиқ бўлиши керак - тебраниш, шовқин, фалон моддаларнинг чиқиндилари (ўзига хос), ҳайвонларга, тупроққа зарарли таъсир ва бошқалар.
1 ушбу янгиликни биринчи marta киритган мамлакат биринчи бўлиб кўрсатилган. Қуйидагилар издош мамлакатлар
Инновацион ечимлар тарқалиши 1 экологик муаммо, унинг ечими ички шароитда қўлланилишини инновацион баҳолашга қаратилган
қисқа бўлимларда ақлли transport технологияларидан фойдаланган ҳолда жамоат транспорти
Водород энергияси Япония, Жанубий Корея, Германия, Ақш. Атмосферанинг қайта ишланган газлар билан ифлосланиши 3.9
Эслатма қўшилди ([а1]): муаммолар бу ерда ҳамма жойда рўйхатда йўқ. Уни ўқинг carefully.Is янги технологияларнинг тарқалиши муаммоми? Ушбу element биринчи қисм билан боғлиқ бўлиши керак - тебраниш, шовқин, фалон моддаларнинг чиқиндилари (ўзига хос), ҳайвонларга, тупроққа зарарли таъсир ва бошқалар.
Автомобилларнинг экологик таснифи ва тегишли ривожнлаштириш мегаполиснинг Марказий ҳудудларида газ ифлосланишини камайтиришга ёрдам беради. Ушбу ҳодиса маъмурий чеклов бўлиб, мутлақ тақиқ эмас, бу ички ёниш двигателларини тўлиқ тақиқлашдан фарқли ўлароқ, ижтимоий кескинлик эҳтимолини камайтиради. Мамлакатимизда ички ёниш двигателларини тўлиқ тақиқлашни амалга ошириш учун зарур шарт-шароитлар яратилмаган: тегишли инфратузилма, аҳолининг юқори иш ҳақи, молиявий имтиёзлар ва бошқалар.
Велосипед магистраллари Россия Федерациясининг Жанубий қисмида талабга эга бўлиши мумкин. Улар соғлиқни сақлаш учун фойдали ва атроф-муҳитга зарар етказмасдан бир ҳудуддан бошқасига тезкор киришни таъминлаши мумкин. Ажратилган йўллар ва жамоат транспорти учун махсус тартибга солиш йўлда тик қисмлар бўлмаслиги керак, балки маршрутларнинг мақбул тармоғини қуриш имконияти билан ривожланган тизим бўлиши керак.
Водород энергияси, шунингдек, электр transport воситалари билан бир қаторда рақобатбардош ечим ҳисобланади. Баъзи мамлакатларда улар аллақачон фаол фойдаланишга топширилмоқда
баъзи турдаги ускуналар, масалан, Германияда фақат буг ъ чиқарадиган водород поездидан фойдаланилади. Ушбу турдаги ускуналарни ички шароитда жорий етишга ҳеч қандай тўсиқлар йўқ.
Хулоса
Шундай қилиб, ҳозирда мегаполисларда қуруқлик транспорти фаолияти билан боғлиқ экологик муаммоларни ҳал қилишда катта тажриба тўпланган. Ушбу тажрибани таҳлил қилиш нафақат техник ва технологик, балки иқтисодий ва маъмурий инновациялар соҳасидаги энг самарали амалиётларни аниқлашга имкон беради, улар ўз табиатига кўра арзонроқ. Бироқ, амалиёт шуни кўрсатадики, амалга оширилган барча инновацион ечимлар дастлаб қўйилган вазифаларга ериша олмайди. Бундай ҳолда, давлат томонидан сарфланган бюджет маблағлари зарур экологик таъсирни олмасдан сарфланади. Бундан ташқари, барча инновацион ечимлар алоҳида минтақаларда амалга ошириш учун мос эмас, чунки улар, масалан, менталитет, иқлим шароити, инфратузилманинг ривожланиш даражаси ва ресурслар миқдори билан боғлиқ чекловларга эга. Россия Федерациясида транспортда экологик хавфсизликка оид воситалар ва стратегик алтернативаларни ишлаб чиқиш жараёнида айнан шундай чекловларни ҳисобга олиш керак.
Адабиёт
1. Тузов К. A., Сабелников И. I. Екология ва иқтисодиёт: Париж битимини ратификация қилиш арафасида мамлакатда ҳавонинг ифлосланиш динамикаси // Россия иқтисодиётининг ҳозирги тенденциялари тўғрисида бюллетен. 2019. Но. 52. p. 24.
2. Князев Д. K. миллиондан ортиқ шаҳарда автотранспорт екологик хавфлари. МГСУ ахборотномаси. 2019. 14 (10). 1299-1308 бетлар.
3. Шчукина Т. V., Тамонова О. S., Акулова И. I. автотранспортнинг урбанизациялашган ҳудудлар екологиясига таъсирини ва мегалополис transport тизимининг юкини камайтириш терларини баҳолаш. Россия журнали екологияси ва саноати. 2017. 21 (4). 36-41 бетлар.
4. Ҳармонов К. V., Полосин И. I., Плотников А. V. зарарли газ чиқиндилари билан атроф-муҳит ифлосланишини моделлаштириш. Урбанизация қилинган ҳудудларнинг журнали екологияси. 2015. Но. 1. 12-14 бетлар.
5. Сазонов, Е. V. шаҳар муҳити екологияси: ўрта касб-ҳунар таълими учун дарслик. Москва. Юрайт Нашриёти. 2017. 308.
6. Пепина Л. A., Созонтова А. N. атмосфера ҳавосининг автомобил-йўл мажмуаси билан ифлосланиши / / Алфабуилд. 2017. Но. 1 (1). 99-100 бетлар.
7. Подгорнова Н. A. автотранспортнинг екологик муаммолари ва ечимлари / / ёш олим.
2016. 22(2). 48-50 бетлар.
8. Гришин С., Счипцов О. V. transport екологияси муаммолари ва Латвия екологик статистикасини таҳлил қилиш. 9-халқаро конференция "transport ва алоқа соҳасида ишончлилик ва статистика". Рига: Transport ва телекоммуникация институти. 21-24 октябр 2009. P. 37-44.
9. Сладковски А. китоб номи: транспортда Екология: муаммолар ва ечимлар. Манзил: Springer,Чам. 2020. P. 563. ДОИ: 10.1007 / 978-3-030-42323-0.
10. Лиебувиене Ж., Cизиуниенек. Автомобил транспортида юк ташиш екологиясини таъминлаш. Халқаро таълим ва ўзгаришлар журнали (ИЖЛC). 2019. 11(3). P. 211-221. ДОИ: 10.1504 / ИЖЛC.2019.103326.
11. Безбородов Й. N., Ковалева С. A., Соколников А. N., Шрам В. G. нинг Таъсиритранспорт катта мегаполис екологиясига. Физика журнали: конференциялар серияси. 2019. 1399(5). 55008. ДОИ: 10.1088/1742-6596/1399/5/055008.
12. Ставиарска Е. "екология" ва "TRANSPORT"масалаларида минтақа ихтисослашувини таҳлил қилиш. 17 - халқаро кўп тармоқли илмий ГЕОКОНФЕРЕНЦИЯ СГЕМ 2017 Албена, Болгария: Силезия технология университети. 2017. P. 51-60.
13. Европа: шаҳар бўйича ифлосланиш индекси 2019 йил ўрталарида // жадвал: ифлосланиш индекси, 2019 йил.
14. Federal қонун Но. 7-нинг ФЗ 10.01.2002 (ед. 406-сон 12/28/2013 й.) "атроф муҳитни муҳофаза қилиш тўғрисида" / / 1-модда. Асосий тушунчалар. 2013.
15. Екологик хавфсизлик. Луғат"атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, табиатни бошқариш ва екологик хавфсизлик учун атамалар ва таърифлар". Санкт-Петербург: Россия Федерациясининг екологик доктринаси. 2002.
16. Урбанизация. Катта Енциклопедик Луғат. Москва: катта рус енциклопедияси Норинт. 2000.
17. 2018 йилда Санкт-Петербургдаги екологик вазият тўғрисида ҳисобот. Серебрицкий И. A. Санкт-Петербург томонидан таҳрирланган: Sesame-Print МЧЖ. 2019. p. 255.
18. Смирнова У. I. куннинг фигураси: сайёрада нечта машина бор? // АУТОНЕУСЕС. 2019.
19. Сторозҳенко С. E., Мочалова С. V. transport турларининг атроф-муҳитга салбий таъсирининг қиёсий хусусиятлари / / Марказий илмий бюллетен. 2017. Но. 2. 62-63.
20. Хачиян А. S., Шишлов И. G., Вакуленко А. V. автомобил транспорти ва иссиқхона еффекти // муқобил ёқилғида Transport. 2018.
21. Алферович В. V. ички ёниш двигателларининг токсиклиги. Мутахассислик талабалари учун ўқув-услубий қўлланма. Minsk: БНТУ. 2016. p. 54.
22. Лим, яъни transport ифлосланишининг инсон саломатлигига таъсири. Адабиёт шарҳи / / инсон екологияси. 2020.
23. Тейлор Р. Шум / / илмий - оммабоп ва илмий-фантастик адабиётлар таҳририяти. M., "Мир". 1978. p. 174.
24. Шаҳар аҳолисида шовқин касаллиги. LiveJournal / / Блог. 2016.
25. Инстантирский Н. S., Багаева О. I., Трухницкая С. M., Бразговка О. V. Ташкилотлар. Инфратовушнинг инсон танасига таъсири ва ундан ҳимоя қилиш усуллари / / авиация ва космонавтиканинг долзарб муаммолари. 2017.
26. Екологик Самарадорлик Индекси. Гуманитар енциклопедия: тадқиқот / / гуманитар технологиялар маркази. 2020.
27. Екология даражаси бўйича мамлакатлар рейтинги / / янгилар. 2018.
28. Мотосовае.A., Потравний И. M. углерод солиғини жорий етишнинг ижобий ва салбий томонлари: хорижий тажриба ва Россиянинг Киото протоколи бўйича позицияси // Бутунроссия иқтисодий журнали ЕКО. 2018.
29. ЛЕВИНСКАЯ А. S., Нагаев К. V. ИКЕА Россияда електр transport воситалари томонидан товарлар етказиб синаймиз / / РБК-Россиянинг етакчи multimedia холдинг. 2019.
Адабиётлар
1. Тузов К. A., Сабелъников И. I. Екология и економика: Dinamo загрязнения атмосферй странй в пред-дверии ратификации Паризҳского соглашения // бюллетен ъ о текушчикҳ тенденциякҳ россиискои економики. 2019. № 52. S. 24.
2. Князев Д. K. Екологические риски от автомобилъного transport в городе-миллионнике. Вестник МГСУ. 2019. 14 (10). S. 1299-1308.
3. Шчукина Т. V., Тамонова О. S., Акулова И. I. Оценка воздеиствия автотранспорта на екологию урбанизи-рованнйкҳ территории и поту сокрашчения нагрузки транспортнои sistema мегаполиса. Зҳурнал Еколо - гия и промйшленност ъ Рос-сии. 2017. 21 (4). S. 36-41.
4. Гармонов К. V., Полосин И. I., Плотников А. V. Моделирование загрязнения окрузҳаюшчеи природнои средй вреднйми газообразнйми вйбросами. Зҳурнал Екология урбанизированнйкҳ территории. 2015. № 1. S. 12-14.
5. Созонов, Е. V. екология городскои средй: учебное пособие для среднего профессионалъного образова-ния. Москва. Издателъство Юраит. 2017. 308.
6. Пепина Л. A., Созонтова А. N. Загрязнение атмосферного воздукҳа автомобилънодорозҳнйм комплексом / / Алфабуилд. 2017. № 1 (1). S. 99-100.
7. Подгорнова Н. A. Екологические проблемй автомобилъного transport и пути решения / / Молодои ученйи. 2016. 22(2). S. 48-50.
8. Гришин С., Счипцов О. V. transport екологияси муаммолари ва Латвия екологик статистикасини таҳлил қилиш. 9-халқаро конференция "transport ва алоқа соҳасида ишончлилик ва статистика". Рига: Transport ва телекоммуникация институти. 21-24 октябр 2009. P. 37-44.
9. Сладковски А. китоб номи: транспортда Екология: муаммолар ва ечимлар. Манзил: Springer,Чам. 2020. P. 563. ДОИ: 10.1007 / 978-3-030-42323-0.
10. Лиебувиене Ж., Cизиуниене К. автомобил транспортида юк ташиш екологиясини таъминлаш. Халқаро таълим ва ўзгаришлар журнали (ИЖЛC). 2019. 11(3). P. 211-221. ДОИ: 10.1504 / ИЖЛC.2019.103326.
11. Безбородов Й. N., Ковалева С. A., Соколников А. N., Шрам В. G. транспортнинг катта мега-polis екологиясига таъсири. Физика журнали: конференциялар серияси. 2019. 1399(5). 55008. ДОИ: 10.1088/1742-6596/1399/5/055008.
12. Ставиарска Е. "екология" ва "TRANSPORT"масалаларида минтақа ихтисослашувини таҳлил қилиш. 17 - халқаро кўп тармоқли илмий ГЕОКОНФЕРЕНЦИЯ СГЕМ 2017 Албена, Болгария: Силезия технология университети. 2017. P. 51-60.
13. Европа: шаҳар бўйича ифлосланиш индекси 2019 йил ўрталарида // жадвал: ифлосланиш индекси, 2019 йил.
14. Федерънйи закон от 10.01.2002 Н 7-ФЗ (қизил. от 28.12.2013 Н 406-ФЗ) "об окҳране окрузҳаюшчеи Сре-дй" / / Статъя 1. Основне понятия. 2013.
15. Екологическая безопасност ъ. Словар ъ"Терминй и определения по окҳране окрузҳаюшчеи средй, приро-дополъзованию и екологическои безопасности". Спб.: Екологическая докторина РФ. 2002.
16. Урбанизация. Болъшои енциклопедическии словар ъ. M.: Болъшая Россииская енциклопедия Норинт. 2000.
17. Доклад об екологическои ситуации в Санкт - Петербурге в 2018 году. Под редакциеи Серебрицкого И. A. Спб.: ООО "Сезам-босма". 2019. S. 255.
18. Смирнова У. I. Цифра дня: Сколъко автомобилеи планете на? // АУТОНЕУСЕС. 2019.
19. Сторозҳенко С. E., Мочалова С. V. Сравнителъная характеристика негативного влияния видов транспор - та на окру-зҳаюшчую среду / / Централънйи научнйи вестник. 2017. №2. 62-63.
20. Хачиян А. S., Шишлов И. G., Вакуленко А. V. Автомобилънйи transport и парниковйи еффект / / Transport навалътерна-тивном топливе. 2018.
21. V. V. Токсичност ъ двигателеи внутреннего сгорания. Учебно-методическое пособие для студентов специалъности. Minsk: БНТУ. 2016. S. 54.
22. Лим Т. E. Влияние транспортнйкҳ загрязнении на здоровъе человека. Обзор литературй / / Екология человека. 2020.
23. Теилор Р. Шум / / Редакция научно-популярнои и научно-фантастическои литературй. M., "Мир". 1978. S. 174.
24. Шумовая болезн ъ у городских зҳителеи. LiveJournal / / Блог. 2016.
25. Екземплярскии Н. S., Багаева О. I., Трукҳницкая С. M., Бразговка О. V. Организации. Воздеиствие на ёки-ганизм человека инфразвука и способй зашчитй от него // актуалъне проблемй авиации и космонавтики. 2017.
26. Индекс екологическои еффективности. Гуманитарная енциклопедия: Исследования / / центр гуманитар-нйкҳ технологии. 2020.
27. Реитинг стран по уровню екологии / / НОНУЕС. 2018.
28. Мотосова Е. A., Потравнйи И. M. Плюсй и минусй введения углеродного налога: зарубезҳнйи опйт и позиция России по Киоцкому протоколу // всероссиискии економическии зҳурнал ЕКО. 2018.
29. ЛЕВИНСКАЯ А. S., Нагаев К. V. ИКЕА протестирует в России доставку товаров на електромобилякҳ // РБК-ведушчии мулътимедиинйи кҳолдинг России. 2019.
Мақола таҳририят томонидан 03/21/2020 куни қабул қилинди

"Мегаполис транспортининг экологик хавфсизлиги соҳасидаги инновацияларни тадқиқ қилиш"мавзусидаги илмий иш матни

УДC 656.1, 504.054
Мегаполис транспортининг экологик хавфсизлиги соҳасидаги инновацияларни тадқиқ қилиш
Анисимова А. I. [e-mail] иқтисод фанлари номзоди Лебедева А. S. [e-mail] 197101, Россия, Санкт-Петербург, Кронверкский проспекти., 49 ИТМО университети
Тадқиқот ички шароитда экологик муаммоларни ҳал қилишнинг энг яхши тажрибаларини аниқлаш учун транспортда экологик хавфсизлик соҳасидаги инновацион ечимларни ўрганади. Тадқиқот объекти метрополнинг transport тизими, мавзуси шаҳар қуруқлик транспортининг экологик хавфсизлиги. Ҳужжатда қуруқлик транспорти фаолиятининг атроф-муҳит ҳолатига, шу жумладан ҳайвонлар, ўсимликлар, тупроқ, сув экотизимлари, бино ва иншоотлар ва одамларга салбий таъсирининг бевосита ва билвосита оқибатлари таҳлил қилинади. Шу билан бирга, нафақат ички ёниш двигателларининг чиқинди газ компонентларининг, балки рухсат етилган шовқин даражасидан ошиб кетадиган тебранишнинг ҳам таъсири ҳисобга олинади. Инновациялардан фойдаланишга асосланган экологик муаммоларни ҳал қилишнинг илғор тажрибаларини аниқлаш мақсадида индекс асосида мамлакатларнинг экологик ва инновацион сиёсати самарадорлигини тавсифловчи кўрсаткичларнинг динамикаси ва ўзаро боғлиқлик даражаси таҳлил қилинди атроф-муҳит самарадорлиги ва Global инновацион индекс. Тадқиқот атроф-муҳитнинг ёмонлашувининг global тенденциясини аниқлади, бу рейтингнинг баъзи етакчи мамлакатларида индекснинг пасайиши билан тасдиқланади. Маълумотларнинг корреляцион таҳлили атроф-муҳит кўрсаткичлари индекси ва Global инновациялар индекси ўртасидаги ўртача тўғридан-тўғри боғлиқликни кўрсатди. Тадқиқот натижалари экологик хавфсизликнинг энг юқори даражаси асосан мавжуд экологик муаммоларни ҳал қилишда инновацион ёндашув билан боғлиқ бўлган мамлакатларни аниқлаш имконини берди. Буларга Швейцария, Франция, Дания киради. Ушбу мамлакатларнинг мегаполис транспортининг экологик хавфсизлигини таъминлаш соҳасидаги амалиётини ўрганиш асосида ер усти шаҳар транспорти фаолиятининг атроф-муҳитга салбий оқибатларини минималлаштиришга қаратилган энг самарали чора-тадбирлар аниқланди. Инновацияларни ҳал қилинадиган муаммолар, таъсир воситаси, тарқалиш даражаси нуқтаи назаридан тизимлаштириш ва гуруҳлаш, шунингдек, муайян ечимларнинг ички шароитда қўлланилишини эксперт баҳолаш амалга оширилди. Тизимлаштириш, гуруҳлаш ва эксперт баҳолаш натижасида ички шароитда амалга ошириш учун энг мос амалиётлар аниқланди: молиявий имтиёзлар тизими, экологик таснифга асосланган ривожлантириш ва ақлли технологиялардан фойдаланган ҳолда жамоат транспортини махсус тартибга солиш тизимини ишлаб чиқиш. Бундан ташқари, баъзи шароитларда велосипед магистраллари ва водород энергиясини яратиш каби соҳалар талабга эга бўлиши мумкин. Бироқ, Россия Федерациясида транспортда эологик хавфсизликка оид воситалар ва стратегик алтернативаларни ишлаб чиқиш жараёнида менталитет, иқлим шароити, инфратузилманинг ривожланиш даражаси ва мавжуд ресурслар миқдори билан боғлиқ минтақавий чекловлар ҳисобга олиниши керак.
Калит сўзлар: екологик хавфсизлик, мегалополис ер усти транспорти, инновациялар, Global инновациялар индекси, экологик самарадорлик индекси.
ЕО!: 10.17586/2310-1172-2020-13-3-11-21