Kbk: 84(5O‘zb)7
Download 0.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Қизлар дафтарига (3)
|
Pok bo‘lsa yuraging – yuzing charog‘on,
Qayga tushsa yo‘ling – yurgingdir ravon. 117 Demak, mehr ham shunday pok, shunday toza yurakda paydo bo‘ladi. Shuning uchun, jon qizlarim, yuraklaringizni pok tuting, mehr – kunduzlari quyoshingiz, kechalari to‘lin oyingiz bo‘lsin. Bilingki, yurakni pok tutishga, demak, yaxshi odam bo‘lishga, yaxshi yor, vafoli yor bo‘lishga, yaxshi umr yo‘ldoshi, sadoqatli yo‘ldosh bo‘lishga intilish zamirida juda katta baxt bor. Bu baxt – shaxs baxtigina emas, jamiyat baxti, ijtimoiy baxtki, bunday baxt yo‘lida jonni tasadduq qilsa arziydi. Saodat buvi so‘zini shu yerda to‘xtatib, oldidagi qog‘ozlar ichidan nimanidir qidira boshladi. Hamma jim. Faqat Hilola bezovtadek. U o‘rtadagi sukunatdan foydalanib qo‘lini ko‘tardi. Saodat buvi o‘z ishi bilan bo‘lib, ko‘rmadi. Shundan keyin Hilola: – Opoqi, mening savolim javobsiz qolib ketyapti- da, – dedi holvasini zo‘rlab yedirgan Afandi singari. Qizlar piqirlab kulib yuborishdi. Bu kulgi qog‘ozlarni titkilab o‘tirgan Saodat buvini boshini ko‘tarib qarashga majbur qildi. Hilolaning so‘zini eshitmagan ekan, shekilli, nima deysan, deb so‘ragan edi, Hilola savolini takrorladi. Saodat buvi boshini qimirlatib: – Ha, esimda. Yana picha sabr qilasan shekilli, qizim, – dedi. Keyin qizlarga qarab gapira ketdi: – yana bitta muhim gap chiqib qoldi, qizlar, aytmasam bo‘lmaydi. Biz jamiyat baxti to‘g‘risida gapirganimizda, ba’zi odamlarga shaxsiy baxt inkor ostida qolayotgan dek ko‘rinadi. Yo‘q, unaqa emas, ma’lumki, donolar ta’limotida 118 shaxsni jamiyat hujayrasi deyiladi. Agar jamiyat baxtli bo‘lsa, demak, shaxs ham baxtli, u ana shu baxtdan bahramand bo‘ladi. Shuning uchun yangi kelin tushgan xonadonida kuyovi, qaynana-qaynatasi va boshqa oila a’zolari bilan birlikda, bir yoqadan bosh chiqarib, inoq-totuv yashasa, buguni, ertasi va kelajagi uchun suvdan ham, havodan ham zarur oila baxtini qidirsa, uni topish yo‘lida jon kuydirsa, katta-kichik bilan muomala va mukolamada kelinchaklarga yarashgan chiroyli tavozeda bo‘lsa, buning oqibati qand-u novvot, aylanaylar. «Tuyaga yantoq kerak bo‘lsa, bo‘ynini cho‘zadi» degan maqol ham bor xalqimizda. A, bor, a? Ha, barakalla, bor. Senga ishq-muhab batini, hurmat va e’tiborini poyondoz qilib xonadoniga katta umid bilan olib kirgan yigit oldiga shunchaki o‘ynab-kulish uchun emas, yo‘q, qizlarim, o‘sha yerda tomir yoyish, baxt topish uchun borganing hamma vaqt ko‘z o‘ngingda bo‘lsin. Demak, shu niyatda kelibsanmi, tamom, niyatingning ustidan chiq, o‘zingni o‘tga urib bo‘lsa ham, suvga tashlab bo‘lsa ham niyatingga yetish. Yo‘q, aylanay qizlarim, bersang – yeyman, bermasang – o‘laman qabilida tepsa tebranmay, bez bo‘lib, kesak bo‘lib olsanglar – turmush bo‘lmaydi. Bunaqa fe’lli kelin uzoq turmaydi, turmushi buziladi. To‘g‘ri, yangi joy, yangi muhit, yangi odamlar kelinchakni ba’zan dovdiratib ham qo‘yadi. Ayniqsa, qaynanasining tili achchiq, o‘zi injiq bo‘lsa. Bunday paytlarda kelinchakdan lozimi – o‘zini yo‘qotib qo‘ymaslik, umidsizlikka tushmaslik, qaynananing qattiq 119 so‘zlarini og‘ir olmaslik, aksincha, uning fe’l- atvorini, xarakterini, nimani yoqtirishi-yu, nimani yoqtirmasligini obdan bilib olib, shunga qarab ish tutishlik. Bu talab, albatta, og‘ir. Hatto, ba’zan toqat qilib bo‘lmaydigan darajada fojiali ko‘rinishi mumkin. Xuddi mana shu «hayot qil ko‘prigi»dan eson-omon o‘ta olgan kelinchakkina baxtini topib, uvali-juvali bo‘lib ketadi. Har dam yeb yuboradi- gandek ko‘ringan qaynananing u yengidan kirib bu yengidan chiqa bilgan, ko‘nglidagini topib gapiradigan, uy-ro‘zg‘or ishlarini saranjom- sarishta qiladigan kelinni qaynanasi yalmog‘iz bo‘lganda ham yeb tashlamaydi. Yo‘q, Hilola, yeb tashlamaydi. Aksincha, aql-idroki, yaxshi muomala va mukolamasi bilan sehrlab olgan kelinga qaynana mehribon ona, dono maslahatgo‘y, samimiy g‘amxo‘r murabbiy bo‘lib qoladi. Bu juda katta baxt. Lekin bu osonlik bilan qo‘lga kiradigan baxt emas. Bunga erishish uchun sabr, sabr va yana sabr-toqat kerak. Shu ma’noda gul haqida aytilgan bir hikmat bor: «Gul tikan zahriga chidash bermaganda, hecham gul bo‘lmas edi», deyiladi. Haqiqatan ham, hayotda gul bag‘riga sanchilgan tikanga o‘xshash nashtarlar urilib turadi yuragimizga. Chidasak – gul bo‘lamiz, chidamasak – yona-yona kul bo‘lamiz. – «Sabr qilsang – g‘o‘radan halvo bitar, besabrlar o‘z oyog‘idan yitar» degan maqolimiz ham bora, opoqi, – dedi Shijoat o‘tirgan yeridan sal boshini ko‘tarib. – Bor, qizim, bor. Innaykeyin: «Qizim, senga aytaman, kelinim, sen eshit», degan pichingli 120 maqolimiz ham bor. Ividiq, ivirsiq kelinchaklarga qaratib aytilgan yashirin ta’na emasmikan bu? Qizlar javobga ojizmidi yo tortinishdimi, bir- birlariga qaray boshlashgan edi, shaddod Otika boshini bir yoniga qiyshaytirib, labini burdi. – Eh, opoqijon-a, shunaqa shamalarga ham bardosh berishimiz zarurligi qalamda ketgan bo‘lsa, nachora, bardosh beramiz-da, – dedi u kulgili qilib. Qizlar sharaqlab kulib yuborishdi. Saodat buvi kulgi tugagach, Hiloladan so‘radi: – Sen nima deysan, bardosh berish kerakmi yo qaynanam yeb tashlaydi, deb qochvorish kerakmi? Hilola birdan qizarib ketdi. Keyin o‘zini bosib: – Yo‘-o‘q, bardosh beramiz, – dedi-da, bir fursat labini tishlab turgach, asta qo‘shib qo‘ydi: – Boyagi savolimga ham javob oldim, rahmat, opoqi. – Unday bo‘lsa, – dedi Saodat buvi oldidagi qog‘ozlardan birini qo‘liga olib, – unday bo‘lsa, bugungi suhbatimizni ham, odatdagidek, bir band she’r bilan tugatamiz: Qanoatning tubimish – zar-u oltin, Qanoat qilgan xotin – oltin xotin! |
