Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
124
Nikolay Gogol keltirgan qari ota-onalarining baxtiga yosh qalbi ko‘pni sezgan o‘spirinlarda ham bo‘ladigan totli hissiyotlarni qo‘zg‘atdi. Dushmanning askari ham karnay va nog‘oralar- ni chalib, shahardan chiqa boshladi; ulug‘lari be- hisob navkar va chokarlari bilan kibr-havo bilan kerilib chiqdilar. Semiz polkovnik buyruq berar edi. Miltiqlarini o‘qtalib, sovut-qalqonlarini yal- tiratib, ko‘zlarini chaqchaytirib, kazaklar usti- ga yopirilib kela boshladilar. O‘q yetar yergacha yaqinlashib kelishlari bilan kazaklar birdaniga yetti qarichlik miltiqlardan o‘qqa tutib, tinmas- dan otaverdilar. Miltiq ovozidan dala-yu dashtni gumbur-gumbur bosdi. Yer-u ko‘kni tutun qop- ladi, kazaklar tinmasdan otar edilar. Orqadagilar miltiqni o‘qlab oldindagilarga uzatar edilar; dush- manlar kazaklarning miltiqlarini o‘qlamasdan otishlariga hayron qolar edilar. Yer-u ko‘kni tu- tun qoplab, ikki tomon ham bir-birini ko‘rolmay qoldi, safdagilardan hali unisi, hali bunisi yiqilib turar, kimligini hech kim bilmas edi. Lekin lyax- lar o‘q yomg‘irday yog‘ilib turganini, jang qizib borayotganini payqadilar. Tutun chiqib, o‘zlarini bir chetga olish uchun ketlariga chirangan edi- lar, oralarida ko‘p kishilarning yo‘qligini ko‘rdi- lar. Kazaklardan bo‘lsa yuztadan ikkita-uchta o‘ldi. Kazaklar bir dam ham to‘xtamasdan otaver- dilar. Buni ko‘rgan farang muhandisi ham ular- ning bu xilda urush qilishlariga hayron bo‘lib, qoyil qolganidan hammaning oldida: «Zaporojyе- liklarga qoyilman! Boshqalar ham boshqa yurtga borganlarida shunaqa urushsinlar!» – dedi-da, darrov: «To‘plarning og‘zini kazaklar tomoniga to‘g‘rilang», – deb maslahat berdi. Cho‘yan zam- 125 Taras Bulba baraklarning katta og‘zidan gumburlab chiqqan o‘q ovozidan yer ham larzaga kelib, hamma yoq- ni tutun bosdi. Uzoq-yaqindagi shaharlarning bozor va mahallalariga ham zambarak tovushi eshitildi, dori hidi keldi. Ammo to‘pchilar mo‘ljal- ni juda baland olgan ekanlar, o‘q yuqorilab, ka- zaklar tepasidan o‘tib, yerga tushdi va tushgan joyida qop-qora tuproqni ag‘darib tashlab, yerga kirib ketdi. Buni ko‘rgan farang ustasi sochlari- ni yulib, kazaklar tinmasdan o‘q yog‘dirib turgan bo‘lsalar ham, bunga qaramay, to‘pni o‘zi mo‘ljal- ga olib otishga tutindi. Taras buni uzoqdan ko‘rib, Nezamaykovskiy va Steblikovskiy bo‘linmasining falokat bosishini bilib turib edi, shuning uchun: «Darrov aravalar orasidan chiqib, otga mininglar!» – deb hayqirdi. Ammo Ostap askarlari bilan yetib kelib, o‘zini o‘rtaga urmasa, kazaklar aravalar orasidan ham chiqolmas edilar, otga ham minolmas edilar. Ostap olti to‘pchining piltasini tor tib oldi, lekin to‘rttasidan tortib olishga ulgurolmadi, chunki lyaxlar uni qaytardi. Bu orada farang to‘pchi ka- zaklarning hech qaysisi haligacha ko‘rmagan kat- ta to‘pning piltasini o‘z qo‘liga oldi. Bu to‘pning katta og‘zi hayhotdek ochilib turar, undan necha ming ajal baqrayib turgandek edi. Gumburla tib chunonam otdiki... keyin uning ketidan yana uch to‘p otildi, yer tagida ham to‘p otilgandek to‘rt marta gurillagan ovoz chiqdi. Bu to‘plar askarga qiron soldi. Ko‘p kazaklar ning boyaqish kampir onalari oriq qo‘llarini so‘ligan ko‘ksilari- ga urib yig‘larlar; Gluxov, Nemirov, Chernigov va boshqa shaharlarda ko‘p kazaklarning xotinlari 126 Nikolay Gogol tul qol dilar, har kuni boyaqishlar bozorga chiqib, har bir o‘tgan-ketganga tikilib suygan yorlarini izlarlar, ammo shahardan o‘tgan askarlar orasi- da suygan yorlari topilmaydi. Nezamaykovskiy bo‘linmasidan deyarli tirik askar qolmadi. Boshog‘i oltindek bo‘lib, to‘lib tur- gan bug‘doyni do‘l urib ketgandek, ularni shun- doqqina qirib to‘kdi. Kazaklarning qutlari o‘chib, hayron qoldilar. G‘azablari oshdi, bo‘linma atamani Kukuben- ko odamlarining yarmisi qirilib ketganini ko‘rib, darg‘azab bo‘lib qolgan odamlari bilan o‘zi- ni o‘rtaga urdi, avval duch kelganining boshini sapchadek kesib tashladi, ko‘p otliqlarning otini ham, o‘zini ham nayza bilan urib-yiqitib, to‘pchi- lar tepasiga bordi va bir to‘pni o‘lja oldi. Nari- roqda Umanskiy bo‘linmasining atamani Stepan Guska katta to‘pni tortib olish harakatida edi, bularni bu yerda qoldirib, o‘zini dushmanning boshqa to‘dasiga urdi, Nezamaykovskiy bo‘linma- sining odamlariga dushman pisand emas, ularni bosib-yanchib, qirib borardilar. Lyaxlarning saf- lari siyraklanib, o‘liklari dasta-dasta bo‘lib yotar edi. Aravalar oldida Vovtuzenko, oldinda Cherevi- chenko, orqadagi aravalar oldida Degtyarenko, uning orqasida bo‘linma atamani Vertixvist turar edi. Degt yarenko ikki lyaxni nayzaga olib, endi uchinchisini olmoqchi edi, lekin bunisi osonlik bilan jon bermay qattiq olishib qoldi. Lyaxning ot va egar-jabduqlari xo‘b dabdabali, orqasida navkar va chokarlarning o‘zidan ellik kishi bor edi. Degt yarenkoni yengib, otidan yiqitdi, qilichi- ni uning boshiga ko‘tarib: «Siz itvachchalar ning bittasi ham menga bas kelolmaydi!» – deb baqirdi. |
