Kechirganlari

marosimi uni
dorga osganlarida bizga 
qanday ka^bersa, o'shandan oz kayf bermadi», deb 
gapirdilar. Motam marosimlari esa hamon kuchayib 
borayotgan bir mahkamaga, chunonchi hindi Joni 
kechirish haqida ko'pchilik tomonidan shtat gu- 
bematoriga berilgan arizaga xotima berdi. Arizaga 
ko“p kishi qol qolgan edi. Shu munosabat bilan bir 
qancha miting bo lib otdi; bu mitingda qizgln va’zlar 
bo lib, ko‘p ko‘z yoshlari toldldi. Gubemator yoniga
263

---

katta ta’ziya bilan borishga, uning rahmdil bolib, 
el oldida o‘z burchini bajarish uchun ko‘z yoshlari 
va yiglab ho‘ngrashlari bilan unga shikoyat etish- 
ga hamda yalinib-yolvorishga jur’at qila oladigan 
juda sabotli ayollardan iborat komitet tuzilgan 
edi. Hindi Jo shahardagi besh kishini oldirishda 
ayblanar edi, lekin bundan nima kelib chiqdi? 
Basharti uning o‘zi shayton ekan, uning afv etilishi 
haqidagi ariza ostiga qol qo“yishga va o'sha ariza 
ustiga ko‘z yoshlarini tomizishga tayyor turgan 
ovsar odamlar topilar edi.
Hindi Jo dafn etilgan kunning ertasi ertalab, Tom 
muhim ishlar haqida suhbatlashib olish uchun 
Gekni bir xilvat yerga boshlab bordi. Gek Tomning 
boshdan kechirgan voqealarini choldan va beva xotin 
Duglasdan mukammal eshitib, bilib olgan edi. Lekin 
Tomning so'ziga qaraganda, ular bunga hammadan 
muhim va asosiy bir narsani aytmaganlar. Endi u 
o‘z do‘sti bilan xuddi shu to‘g‘rida suhbatlashmoqchi 
edi. Gekning ko‘z oldi qorongllashib ketgandek boldi.
- Men buning nima ekanini bilaman, - dedi Gek.
- Sen ikkinchi nomerga borib, u yerda araqdan bosh­
qa hech narsa topa olmagansan... Menga sening 
to‘g‘ringda hech kim so'zlagani yo‘q, lekin sening u 
yerda bolganingni bildim va pulni topa olmaganingni 
ham tushundim, basharti sen pulni topib olganing- 
da, garchi boshqalar oldida churq etmasga majbur 
bolsang ham, bu yangi xabami menga yetkazish 
uchun biror vosita topar eding. Tom, nima uchundir 
menga har doim go Vo birov bu pullaming bizning 
qolimizga kirmasligini so'zlab turgandek bolar edi.
- Senga bir gap boldimi, Gek? Men hech vaqt 
qovoqxonachining ustidan hech kimga biror narsa 
degan emasman. О‘zing bilasan-ku, biz shanba 
kuni dala sayiliga ketayotgan vaqtimizda qovoqxona 
qadimgidek tinch edi. Esingdayo'qmi, o‘sha kuni ke-
264

---

chasi sen qovoqxonaning atrofini poylab yurmoqchi 
bolgan eding-ku?
- Ha, to‘g‘ri, shunday bolgan edi. Bilasanmi, 
mening nazarimda o‘sha ishlar go у о juda ko‘p 
zamonlar ilgari, bundan qariyb bir yil awal bolgan 
ishga o'xshaydi. Bu ish xuddi o‘sha kechasi, ya’ni 
shu la’nati hindining orqasidan poylab, beva xotin 
Duglasning uyiga qarab ketayotganimda bolgan edi.
- Sen uning orqasidan bordingmi?
- Ha, bordim. Faqat sen buni og‘zingdan chiqar- 
ma! Menimcha, albatta uning o'rtoqlari bor bolsa 
kerak. Buni ЫИЬ qolsalar, uning o‘rtoqlari albatta 
menga bir yomonlik qiladilar. Mening haligi so‘zla- 
rimga bolsa sen ishonaver, basharti men bolmasam, 
hozir u Texasga ketib qolgan bolar edi.
Shundan keyin Gek ham o'zining qilgan butun 
ishlarini maxfiy ravishda birma-bir so‘zlab berdi. 
Tom bunga qadar shu gaplaming bir qisminigina 
eshitgan edi. Bu gaplardan esa chol xabardor edi.
Gek suhbatning muhim qismiga qaytib:
- Bilasanmi, o‘sha «ikkinchi nomemdan araq 
topib olib chiqqan kishilar pulni ham topib olib 
ketganlar. Harholda bizning ishimiz pachava boldi, 
Tom, - der edi.
- Gek, bu pullar «ikkinchi nomer»da qolgan emas.
- Nima deysan? - Gek buni bilib olishga urinib, 
o‘rtog‘ining yuziga tikilib qarab turar edi. - Tom, sen 
yana o‘sha pullaming izini topdingmi?
- Gek, bu pullar g'oming ichida. Gekning ko‘zlari 
yarqirab ketdi.
- Nima deding, Tom? Yana bir qaytarib ayt.
- Pul, - g‘oming ichida.
- Tom, insof bilan to‘g‘risini ayt, bu so'zlaring 
to‘g‘rimi yoki hazillashayapsanmi?
- To‘g‘risi shu, Gek... men hech vaqt bunday jiddiy 
so'zlagan emasman. Sen men bilan o'sha yerga borib, 
pulni olib kelishga yordamlashishni istaysanmi?
265

---

- Bolmasa-chi. Albatta boraman! Ya’ni agar biz 
adashmasdan topib bora olsak, soz bolar edi.
Gek, biz u yerga hech qanday xavotirsiz, dadillik 
bilan bora olamiz.
• - Juda soz! Lekin nima uchun sen pullami albatta 
o‘sha yerda deb o'ylaysan?
- To'xtab tur, Gek, biz o‘sha yerga borib olaylik. 
Agar biz pulni topolmasak, men senga do‘mbiramni 
va o'zimda bolgan boshqa narsalaming hammasini 
beraman. Xudo ursin, beraman!
- Xo'p, boladi! Qachon boramiz deysan?
- Agar sen rozi bolsang, hozir bolsa ham keta- 
veramiz. Sening yol yurishga darmoning yetadimi?
- G'orga boradigan yol uzoqmi? Men o'mimdan 
turib yurganimga uch-to‘rt kun bolsa ham, bir 
mildan ortiq yol yura olmayman, Tom. Harholda 
o‘zim shunday deb oyiayman.
- Mendan boshqa har qanday kishi ham u yerga 
besh mil yol bosmasdan bora olmaydi, lekin men 
seni boshqa, yaqinroq yol bilan olib boraman. U 
yolni o'zimdan boshqa hech kim bilmaydi. Seni qa- 
yiqqa solib, xuddi o‘sha yerning o‘ziga yetkazaman 
va qayiq eshkaklarini - borishda ham, kelishda ham
- o‘zim eshaman. Senga qiynalishga to‘g‘ri kelmaydi.
- Bolmasa hozir jo'naymiz, Tom!
- Juda soz! 0 ‘zimiz bilan birga non, go'sht, trubka, 
tamaki, bir bo‘sh qop, varrak uchiradigan bir-ikki 
yumaloq kanop, keyin anavi yangi chiqqan gugurt 
degan narsadan olishimiz kerak. Men o‘sha g'orda 
otirgan vaqtimda shu gugurtning bolmaganiga ко*р 
achindim.
Oradan ko‘p otmadi, tushdan keyin bolalar bir 
kichkina qayiqchaning egasi uzoqlashib ketishini 
poylab turdilar-u, ketgandan keyin qayiqchaga otirib 
olib, yolga tushdilar. Ular bir necha mil uzoqlab 
ketganlaridan keyin Tom:
266

---

- Ana, g'oming kemtik yeridan pastga qarab ket­
gan anavi tik qoyani koVdingmi? U juda tekis va 
silliqqa o'xshab ko'rinadi, unda na uylar va na da- 
raxtlar bor, faqat bir-biriga o'xshash butazorlardan 
boshqa hech narsa yo‘q. Hu ana, u yoqda bir narsa 
oqarib turibdi, ko'rdingmi? 0 ‘sha oqarib ko'ringan 
narsa - mening qolgan belgim, biz hozir o'sha yer- 
dan chiqamiz.
Ular daiyoning chetiga borib tobctadilar.
- Hozir biz turgan mana shu yerdan bir qarmoq 
cho‘pi olib, qolingni cho'zsang, o'sha men chiqqan 
eshikka tegadi. Qani, o'shani qidirib top-chi!
Gek ko'zini atrofga yugurtirib chiqib, hech narsa 
topa olmadi.
Tom g'ururlanib butazorlar orasiga kirib borar 
ekan:
- Mana u! Tomosha qil, Gek. Bundagi hamma 
yerlaming yashirin yoli mana shu. Faqat buni hech 
kimga og‘zingdan chiqarma! Men ko“p vaqtdan beri 
qaroqchilik ishiga kirishmoqchi bo lib yuraman, faqat 
yashirinadigan qulay o‘rin topilmayapti. Shunday 
bekinadigan yer bolmasa, qaroqchilik qilib ham 
bolmaydi. Biz hozir buni topib oldik, buni endi hech 
kimga aytmaymiz, faqat Jo Garperga va Ben Rojers- 
ga aytsak, boladi, chunki yonimizga kishilar yiglb 
olishimiz ham kerak-ku, ikkimiz bolsak, qanday 
qaroqchi bola olar edik? Tom Soyeming shaykasi, 
deb atashning