Kegl cc pechat indd

52-MAVZU
I
YASSI KO‘ZGU
110-rasm.
о
Ko^£zgudagi aksimizga qarab, unga o^£ng qo^£limizni uzatsak, aksimiz chap qo^£lini uzatadi. Demak, yassi ko^£zguda chap tomon bilan o^£ng tomonning o^£rni almashinib ko^£rinadi. Ko^£zgudagi buyum o^£zidan nur chiqarmaydi. Shu sababli tasvirni mavhum tasvir deyiladi.
142
Shunday qilib, buyumning yassi ko‘zgudagi tasviri mavhum, to‘g‘ri, oichamlari buyum oichamlariga teng, buyum ko‘zgudan qancha masofada boisa, ko‘zgu orqasida shunday masofada va chap tomoni o‘ng tomoni bilan almashinib ko‘rinadi.
Sferik ko‘zgular*. Shaming bir bo^£lagi ko^£rinishida bo^£lgan ko^£zgular sferik ko‘zgular deyiladi. Ular ikki turda bo^£ladi: botiq va qavariq. Botiq ko‘zguda nur sferaning ichki qismidan, qavariq ko‘zguda sferaning tashqi qismidan qaytadi.
Botiq ko‘zguga Quyosh nurlari yuborilsa, ular bitta nuqtada to^£planadi (lll-я rasm). Bu nuqta botiq ko^£zguning bosh optik o^£qida joylashib, uning fokusi deyiladi. Ko^£zgu markazi D nuqtadan F nuqtagacha bo^£lgan masofa fokus masofasi deyiladi.
Qavariq ko^£zguga tushgan Quyosh nurlari undan sochiladi (111-Z> rasm). Sochilgan nurlarni fikran davom ettirilsa, F nuqtada kesisha- di. Unga mavhum fokus deyiladi. OD — ko^£zguning egrilik radiusi, DF~
ko^£zguning fokus masofasi deyiladi. OF= ^ .
Ill-rasm.
'-f
Agar yorug^£lik manbaini botiq ko^£zguning fokusiga qo^£yilsa, undan chiqqan nurlar ko^£zgudan qaytib, bosh optik o^£qqa parallel holda qaytadi. Ko^£zgularda tasvir yasash uchun buyumdan chiqqan ikkita nurdan foydalanish kifoya. 112-rasmda botiq ko^£zguda yonib turgan shamning tasvirini yasash keltirilgan.