Kegl cc pechat indd

@1. Tushish burchagi va qaytish burchagi o‘zaro qanday muno- sabatda bo‘ladi?
2. Qaytayotgan nur tushgan nurga nisbatan qanday joylashadi?
Bir tekislikdami yoki ixtiyoriy tekislikdami?
3. Tushish burchagi 0° ga teng bolsa, qaytish burchagi nimaga teng bo‘ladi?
5ШЩ|
LABORATORIYA ISHI. SHISHA PRIZMA YORDAMIDA YORUG‘LIKNING SPEKTRGA AJRALISHINI 0‘RGANISH Kerakli asboblar. Proyeksion apparat (ichida cho^£g^£lanma elektr lampasi va nurlarni to^£plab beruvchi optik sistemasi bo^£lgan qurilma); turli shishadan yasalgan prizmalar; ko^£chma ekran.
Ishni bajarish.
1. 120-rasmda ko^£rsatilgan qurilma yig^£iladi.
2. Proyeksion apparat yoqilib, undagi nur ingichka holatda priz- maga tushiriladi (buning uchun proyeksion apparatdan chiquvchi nurni tor tirqishdan o^£tkaziladi).
3. Prizmani burib, ko^£chma ekranda aniq yorug^£lik spektri hosil qilinadi. Ekranda spektr kengligi o^£lchab olinadi.
150
4. Tajribani boshqa prizmani qo^£yib takrorlanadi.
5. Spektr kengligi prizma yasalgan shisha turiga, prizma asosining kengligiga bog^£liqligi o^£rganiladi. Natijalari doskaga yoziladi.
®1. Prizmadan chiqqan nurlarning burilish burchagi nur rangiga qanday bogliq?
2. Spektrda nurlarning joylashish tartibi qanday?
3. Nima uchun spektr kengligi prizma asosining kengligiga bogUiq?
Masala yechish namunalari
1-masala. 121-rasmda botiq ko^£zguga kelgan nur ko^£rsatilgan. Ko^£zgudan qayt- gan nur qaysi oraliqdan o^£tadi? M — ko^£zgu markazi, F~ ko^£zgu fokusi.
Yechilishi. Botiq ko^£zgularga bosh optik o^£qqa parallel kelgan nurlar ko^£zgudan qaytgach, fokusdan o^£tadi. Agar nur ko^£zgu markazidan uzoqroq masofadan kelsa, M va F oralig^£idan o^£tadi.
2-masala. Ikkita nuqtaviy yorug^£lik manbai, kichik bir sharcha va ekran 122-я rasmda ko^£r- satilganidek joylashtirilgan. Ekranda sharchaning soyasi va yarim soyasi qanday hosil bo^£lishini ko^£rsating.
Yechilishi. Masalaning yechilishini chizma orqali ko^£rsatish qulay. Ekrandagi A sohada soya,
В sohalarda yarim soya kuzatiladi (122-rasm).
3-masala. Fokus masofasi 20 sm bo^£lgan botiq ko^£zguda shamning tasviri /= 30 sm masofada hosil bo^£ldi. Shamning ko^£zgudan uzoqligi (d) ni toping.
W—
a)
><
b)
122-rasm.
Berilgan: F= 20 sm /=30 sm
Topish kerak d=l
Formulasi:
1=1+1 F f d
Yechilishi: