Kegl cc pechat indd

Ibn Sino
51-MAVZU
140
fikrlari qanchalik to‘g‘ri ekanligi haqida o‘ylab ко'ring. Yorug^£lik sinishi haqida Beruniy va Ibn Sinoning bir-biriga yo‘l lagan savol va javoblarida quyidagilar bor. Beruniy shunday deb so‘raydi: «Oq, yumaloq, tiniq bir shishani tiniq suv bilan to‘ldirilsa, kuydirishda bamisoli yumaloq tosh (linza) xizmatini bajaradi. Agar u shisha suvdan bo‘shatilib, havo bilan to‘ldirilgan bo^£lsa, kuydirmaydi va Quyosh sho^£lasini to^£plamaydi. Nima uchun shunday bo^£ladi?». Savolga Ibn Sino quyidagicha javob beradi: «Albatta suv qalin, vazmin, zich tiniq bir jism bo^£lib, uning zotida rang bordir. Shunday sifatdagi har qanday narsadan yorug^£lik akslanadi (sinadi). Shuning uchun suv bilan to^£ldirilgan dumaloq shishada yorug^£lik akslanadi. Sho^£laning to^£planishidan kuydirish quvvati paydo bo^£ladi. Ammo havodagi sho^£la kuchli akslanmaydi. Chunki havo nozik (siyrak) va tiniqdir». Bu fikrlarning qanchalik to^£g^£riligini keyingi «linza» haqidagi mavzuda o^£rganasiz.
Ko^£rish va uning sabablari haqida Beruniy Ibn Sinoga shunday savol yuboradi: «Ko^£z nuri vositasi bilan idrok qilish — ko^£rish qanaqa, nima uchun tiniq suvning tagidagi narsa ko^£rinib turadi, holbuki ko^£z nurining ravshanligi tiniq jismlardan akslanadi (sinadi)? Suvning sathi silliq va yaltiroq-ku».
Ibn Sino o^£zining javoblarini keyinchalik «Fizika», «Tib qonun- lari» nomli asarlarida aniqroq tafsiflaydi. «Agar ko^£zimizdan nur chiqib, buyumlarni yoritadigan va oqibatida biz buyumlarni ko^£radigan bo^£lsak, nima uchun kechasi ko^£rmaymiz? Nahotki ko^£zimizdan chiqqan nur butun olamni yoritishga yetsa?»— deya Aflotunning fikrini rad etadi. Ibn Sino ko^£rishning asosiy sababi aksincha, buyumlardan kelayotgan nurlarning ko^£zimizga tushishi va ko^£z gavharidan o^£tib sinishi, so^£ngra ko^£zdagi to^£r pardada tasvirning paydo bo^£lishi natijasida deb tushuntiradi.