Kеnjа sinf. Gidroidlаr-Hydroidea Turkum. Gidralar-Hydrida Vаkil. Chuchuk suv gidrаsi-Hydra oligactis

Ishni bаjаrilish tartibi. Gidrаni stоl lupаsi (shtаtiv lupа) yordаmidа kuzаting. Birinchi nаvbаtdа tаnаsining shаkligа e’tibоr bеring. Tаnаsi qоpsimоn. Uning uchidаgi pаypаslаgichlаri sоni, оtiluvchi hujаyrаlаrning jоylаshishini, оg‘iz, tоvоn qismlаrini vа suvdаgi hаrаkаtini kuzаting. So‘ngrа gidrаning оvqаtlаnishini kuzаtish uchun chuvаlchаng yoki siklоpni gidrа turgаn sоаt оynаsidаgi suvgа tushiring. Bundа gidrаning pаypаslаgichlаrigа vа ulаr bilаn оziqni ushlаshigа e’tibоr bеring. Gidrаning ko‘ndаlаng kеsigini mikrоskоp оstidа tеkshiring. Ektоdеrmа vа endоdеrmа qаvаtlаrini аniqlаb, ulаrdаgi hujаyrаlаrni kuzаting.


Gidrani tashqi tuzilishi va ko‘ndalang kesigini rasmini chizing hamda bilimingizni nazorat qilish uchun quyidagi test topshiriqiariga javob bering. C=24

1. Gidra tanasining tashqi qavat hujayralari va ularning vazifasini juftlab ko‘rsating: A-teri-muskul, B-otuvchi, V-nerv, G-oraliq: 1-himoya, o‘ljani tutish, 2-tanani qoplash, harakatlanish, 3-boshqa hujayralarni hosil qilish, 4-ta’sirlanish.
2. Gidra tanasi hujayralari va ularning tuzilishini juftlab ko'rsating:
A-nerv, B-otuvchi, V-oraliq, G-teri-muskul, D-jinsiy: 1-tana devoriga
botib kirgan tomoni kengaygan, muskul tolalariga ega, 2-sezgir tukchali
kapsulasi ichida otiluvchi ipchasi bor, 3-mayda, tez bo‘linadi, 4-
xivchinli, yirik amyobasimon hujayralar, 5-shakli yulduzsimon.
3. Gidra tanasi ichki qavatida qanday hujayralar boMadi? Asoxtaoyoqli, yirik, B-yassi, mayda, V-ikki xivchinli, G-bir xivchinli.
4. Gidra tutgan oziqning hazm boMishi jarayonini tartib bilan
ko‘rsating: A-oziq tana bo‘shligMda maydalanadi, B-paypaslagichlar
oziqni yopishtirib oladi, V-oziq zarrachalari amyobasimon hujayralar
tomonga haydaladi, G-hazm qilish vakuolalari oziqni hazm qiladi, Dhujayralaming soxta oyoqiari oziqni qamrab olib, sitoplazmaga
o‘tkazadi, E-oziq tana bo‘shligMga tushadi.
5. Gidraning kurtaklanib ko‘payishida sodir bo’‘adigan
jarayonlami tartib bilan ko‘rsating: A-kurtak ona hayvon hisobidan
oziqlanadi, B-tanasi sirtida bo‘rtiqlar paydo boMadi, V-kurtakning uchki
qismida paypaslagichlari va ogMz teshigi paydo boMadi, G-bo‘rtiq
kurtaklarga aylanadi, D-yosh gidr ona gidradan ajralib ketadi.
6. Quyidagi tushunchalar va ular ma’nosini juftlab ko‘rsating: Azigota, B-tuxum, V-spermatozoid, G-regeneratsiya, D-gidra: l-urug‘
hujayra, 2-ko‘p boshli afsonaviy maxluq, 3-urg‘ochi hujayra, 4-
otalangan tuxum hujayra, 5-organizm yetishmagan qismining tiklanishi.
7. Gidra tuzilishining qaysi belgilari uni eng tuban tuzilgan ko‘p
hujayrali hayvon ekanligidan dalolat beradi: A-hujayralari ikki qavat
boMib joylashgan, B-otuvchi hujayralari boMadi, V-kurtaklanib
| ko‘payadi, G-to‘qima va organlar rivojlanmagan, D-sezgi organlar
I kuchsiz rivojlangan, E-nerv hujayralari tarqoq joylashgan.
f 8. Gidraning jinsiy ko‘payishi qanday sodir boMadi? A-zigota
: sirtida qalin po‘st hosil boMadi, B-bahorda zigotadan yosh gidra chiqadi,
57
V-tuxum va urug‘ hujayra hosil bo‘Iadi, G-qishda ona gidra nobud
boiadi, D-sista hosil qiladi, E-urug‘ hujayra tuxumni urug‘lantiradi.
9. Dengiz gidropoliplari qanday tuzilgan? A-koloniya bo‘lib
yashaydi, B-yakka yashaydi, V-gidrantlar va blastostillardan iborat, Gsuv tubiga yopishib yashaydi, D-suv oqimi bilan erkin suzib yuradi, Eindividlari kosasimon, J-kam harakat, Z-alohida individlari gidraga
o‘xshaydi, I-koloniyasi ipsimon, K-koloniyasi kichik daraxtsimon.
10. Dengiz gidroroliplari ko‘payishini polipning ко‘pay ish
davridan boshlab tartib bilan ko‘rsating: A-meduza jinsiy ko‘payadi, Bplanula suv tubiga yopishib, polipga aylanadi, V-blastostil kurtaklanib
meduza hosil qiladi, G-urug‘langan tuxum hujayra rivojlanib kiprikli
planula lichinkasini hosil qiladi, D-polip kurtaklanib gidrantlar va
blastostilni hosil qiladi, E-meduza jinsiy hujayralarni hosil qiladi.
11. Gidralar qayerda yashaydi va nimalar bilan oziqlanadi? Adengiz va okeanda, B -koi va hovuzlarda, V-tanasi urchiqsimon, Gtanasi cho'ziq qopsimon yokitsilindrsimon, D-o‘troq yashaydi, Eplankton, erkin suzib yuradi, J-bir hujayrali hayvonlar bilan oziqlanadi,
Z-kolovratkalar, mayda qisqichbaqasimonlar, hasharotlar lichinkalari
bilan oziqlanadi, I-paypaslagichlari 3-8 ta, K-paypaslagichlari 5-12 ta
.