Keselliktiń kelip shiǵiwinda uzatiwshi faktor xizmet etedi, kesellik deregi bolsa bakteriyalar, viruslar, rikkeciyalar, ápiwayi haywanlar esaplanadi

Stafilokokkli toksikoz. Bul toksikoz organizmge awqat penen birge Staphylococcus aureus gramm (+) bakteriyalari ishlep shiǵaratuǵin belokli enterotoksin tu’siwinde ju’zege keledi. Stafilokokklar temperatura 7 den 45 º Cqa shekemhám pH – 4,2 den 9,3 ke shekem bolǵandahám toksin islep shiǵara aladi. Staphylococcus aureus ónimlerge issiliq islewi beriliwiniń standart tártipleri (maselen, pasterizaciya) ne shidamli boladi hám tek temperatura 10 minut dawaminda 80ºC bolǵaninda yáki qaynatilǵanda tez nabit boladi. Olar as duzi hám qanttiń joqari konsentraciyalarina da ju’dá shidamli boladi. Stafilokokklardiń ko‘beyiwi hám toksinler jaraliwi processi natriy xlorid konsentraciyasi 12 % ten kem bolmaǵanda hám qant muǵdari 60 % ten kem bolmaǵan halda ǵana toqtaydi.
Tek ǵana enterotoksinlerdi ishlep shiǵariwshi Staphylococcus aureus ǵana patogenlik qasiyetine iye boladi. Stafilokokklardiń enterotoksigenligi ko‘binese olardiń plazmokoagulyasiyaǵa beyimligi menen uyg‘inlasip ketedi. Koagulaz (+) stafilokokklar, ádette, olardiń fagotiplastiriliwina ko‘re III hám IV fago toparlarǵa kiredi. Sonday-aq, stafilokokkli enterotoksinlerdiń bir neshe serologiyaliq tu’rleri de belgili. Staphylococcus aureus tárepinen islep shiǵariliwshi toksin issiliqqa ju’dá shidamli boladi hám 1 saat dawaminda qaynatiwǵa da shidam bere aladi. Bul bolsa stafilokokkli toksin menen pataslanǵan hár qanday ónimnińde awqatlaniw maqsetleri ushin jaramsiz boliwin bildiredi.
Stafilokokkli toksikoz jasirin (inkubacion) dáwiri qisqa hám quraminda toksin bar bolǵan awqat qabillaǵannan soń ortasha 2-4 saat ishinde ju’zege keliwshi ótkir kesellikler qatarina kiredi. Awqat toksikoziniń patogenezi toksin tu’siwi hám oniń qanǵa o‘tiwine jergilikli reaksiyalar menen baylanisli bolip, uliwma intoksikaciya belgilarin sáwlelendiredi. Toksinniń baslang‘ishdozasi 1 mkg.dan kemiregin payda etedi. Ónimdegi bul muǵdar 1 g.daǵi tiri enterotoksigen stafilokokklar 10⁵ átirapinda bolǵaninda toplaniwi mu’mkin. Adamlardiń stafilokokkqa bolǵan beyimligi ju’dá joqari: pataslanǵan awqatti qabil etkenlerdiń 60-90 % inde kesellik ju’zege shiǵadi. Biraq, bunda o‘tkir halat belgileri payda boliwiniń tu’rlishe sáwleleniwi hám tezligi qayd etiledi. Bul ko‘p ǵana faktorlarǵa, sol qatari, toksin (oniń serotipi)niń specifik xarakteristikalarina, “qáwipli” ónimniń qabil etilgen muǵdari, jábirkeshlerdiń salamatliq halati hám jasina baylanisli boladi .
Stafilokokkli toksikoz kesellengenler sani tez ósip, massaliq tu’rde jayilip ketiwi, jasirin dáwiriniń ju’dá qisqaligi, jalǵiz aniqlaniwshi simptomatikasi (kewil ayniwi hám qusiw), gu’man qilinip atirǵan ónimniń yaki ónimlerdiń salistiriliwi siyaqli qásiyetleri menen tu’sindiriledi. Sonǵi halatta, ádette, barliq gu’man qiliniwshi ónimler quramina kiretuǵin turaqli aziq-awqat ob’ektinde islep shiǵarilǵan jalǵiz quramliq bólim bar bolip esaplanadi. Bunda gu’man qilinip atirǵan ónimlerdiń ózleri tu’rli jerlerde islep shiǵarilǵan boliwi mu’mkin.