Ki fakulteti ats 11 – 20 guruh talabasining elektron hukumat fanidan

"Mijoz-mijoz" xilidagi xujumlar. Tarmoqning barcha abonentlari 
xujumlanishi mumkin. Birinchi muvaffaqiyatdan so’ng xujumlovchi korporativ yoki 

---

telekommunikasion tarmoqdan foydalanish xuquqiga ega bo’ladi. Aksariyat tarmoq 
ma’murlari xavfsizlik suqilib kirishga yo’l ochadi. Xujumlarning asosiy obyektlari 
– marshrutizatorlar, uzib-ulagichlar, arxivlarni saqlovchi serverlar va foydalanish 
serverlari. 
Maxfiy simsiz kanallar. Simsiz tarmoq foydalanuvchilari tarmoqni yaratish 
yoki baholash jarayonida yana bir omilni hisobga olishlari zarur. Simsiz foydalanish 
nuqtasining narxi past hamda dasturiy ta’minot, standart noutbuk va NIC-kartalar 
asosida foydalanish nuqtasini yaratish yetarlicha oson bo’lganligi sababli, nokorrekt 
konfigurasiyalangan yoki simli tarmoqda o’ylamasdan joylashtirilgan simsiz asbob- 
uskunani ziyraklik bilan kuzatish talab etiladi. Xuddi shunga o’xshash konstruksiya 
yordamida o’ziga xos "simsiz ko’prik" o’tkazish va foydalanish nuqtalarining butun 
zanjirini tashkil qilgan holda tarmoqdan ma’lumotlarni himoyalangan bino 
tashqarisida chiqarib olish mumkin. 
 
Rivojlangan davlatlarda elektron hukumat tajribalarini o’rganish. 
Elektron hukumat deganda, fuqaro, korxona va tashkilotlarga, hukumat 
idoralarining turli pog‘onalariga va davlat amaldorlariga davlat xizmatlarini taqdim 
qilishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish tushuniladi. 
Elektron hukumat davlat boshqaruvida elektron hujjat almashinuvini ta’minlaydi. 
O‘z navbatida, elektron hujjat aylanishi bu – hujjatni skanerlab, uni elektron 
pochta orqali yuborish, degani emasligini yodda tutish lozim. 
Elektron hukumat aholiga va korxona-tashkilotlarga ko‘rsatilayotgan davlat 
xizmatlarini taqdim qilishni osonlashtiradi. Fuqarolarning o‘z-o‘zini boshqarishlari 
uchun qo‘shimcha imkoniyatlar yaratadi, ularning texnologik yangiliklardan 
xabardorligini oshiradi, davlat boshqaruvidagi ishtirokini osonlashtiradi. 
Elektron hukumat quyidagi shakllarda amalga oshirilishi mumkin: 
 G2C (government-to-citizen) – davlatdan-fuqaroga 
 G2B (government-to-business) – davlatdan-biznesga 
 G2G (government-to-government) – davlatdan-davlatga 
 G2E (government-to-employee) – davlatdan-xodimga 
 G2F (government-to-foreign) – davlatdan-chet el fuqarolariga 
Dunyodagi ko‘pgina davlatlar elektron hukumatni rivojlantirish uchun bir qancha 
kuch, moliyaviy resurs sarflaganiga qaramasdan, u keltiradigan foyda – vaqt va 
mablag‘ning tejalishi kabi natijalarga erisha olmayapti. Shuning uchun ham, bu 
sohada muvaffaqiyatga erishgan davlatlarning tajribasini har tomonlama o‘rganish 
foydadan xoli emas. 

---