Киберхавфсизлик асослари модули

Киберхавфсизлик асослари

модули

АЛЛАНОВ ОРИФ МЕНГЛИМУРАТОВИЧ
Киберхавфсизлик ва криминалистика кафедраси мудири, PhD.
Д бино, 2-қават, 201-хона, [e-mail]
Телеграм: @orif_allanov

Ўқув юкламаси

Фаолият	Соатлар
Маърузалар	44
Амалий иш	30
Мустақил иш	106
ЖАМИ	180

Баҳолаш

Бажариладиган ишлар	%
Семестр	50%
Реферат тайёрлаш	7%
Тест тузиш	5%
Амалий иш тайёрлаш	8%
Амалий ишлар (11 та)	20%
Оралиқ назорат	10%
Януний ишлар	50%

Кўчирмачиликка йўл қўйилган ишларга ажратилган кредит фоизи берилмайди.

Фойдаланилган адабиётлар

1 - Маъруза:Киберхавфсизликнинг асосий тушунчалари

Хавфсизлик нима ?

• Dictionary.com сайтида “Security” сўзи:

1. Таҳдид ёки хавфдан озод; хавфсиз.

2. Шубҳадан, хавотирдан ёки қўрқувдан ҳоли; ишониш.

• Тизим тўғрилиги
• Агар кутилган кириш амалга оширилса, тизим мақул натижани ҳосил қилади.
• Хавфсизлик
• Агар бузғунчи кутилмаган киришни амалги оширса, тизим ишида бузилиш бўлмайди.

Тизим тўғрилиги
Яхши кириш  Яхши чиқиш
Хавфсизлик
Ёмон кириш  Ёмон чиқиш

Киберхавфсизлик нима?

• Киберхавфсизлик ҳозирда кириб келган янги тушунчалардан бири бўлиб, унга турли берилган турли таърифлар мавжуд.
• Хусусан, CSEC2017 Joint Task Force (CSEC2017 JTF) киберхавфсизликка қуйидагича таъриф берган: киберхавфсизлик – ҳисоблашга асосланган билим соҳаси бўлиб, бузғунчилар мавжуд бўлган жароитда амалларни кафолатлаш учун ўзида технология, инсон, ахборот ва жараённи мужассамлаштирган.
• У хавфсиз компьютер тизимларини яратиш, амалга ошириш, таҳлил қилиш ва тестлашни ўз ичига олади.
• Киберхавфсизлик таълимнинг мужассамлашган билим соҳаси бўлиб, қонуний жихатларни, сиёсатни, инсон омилини, этика ва рискларни бошқаришни ўз ичига олади.

Киберхавфсизлик нима?

• Тармоқ бўйича фаолият юритаётган Cisco ташкилоти эса киберхавфсизликка қуйидагича таъриф берган: Киберхавфсизлик – тизимларни, тармоқларни ва дастурларни рақамли ҳужумлардан ҳимоялаш амалиёти.
• Ушбу киберхужумлар одатда махфий ахборотни бошқариш, алмаштириш ёки йўқ қилишни; фойдаланувчилардан пул ундиришни; ёки нормал иш фаолиятини узуб қўйишни мақсад қилади.
• Ҳозирги кунда самарали киберхавфсизлик чораларини амалга ошириш инсонларга қараганда қурилмалар сонининг кўплиги ва бузғунчилар салоҳиятини ортиши натижасида амалий томондан мураккаблашиб бормоқда.

Нима учун киберхавфсизлик керак ?

• Киберхавфсизлик билим соҳасининг зарурияти биринчи мейнфрем компьютерлар ишлаб чиқарилгандан бошлаб пайдо бўла бошлаган.
• Бунда мазкур қурилмаларни ва улар хизмат қилган миссияларни ҳимояси учун кўп қатламли хавфсизлик амалга оширилган.
• Миллий хавфсизликни таъминлаш заруриятини ортиши натижасида комплекс ва технологик томондан мураккаб бўлган ишончли хавфсизлик пайдо бўлди.