Kimyo fani va uning vazifalari. Kimyoning biologiya, fizika va boshqa fanlar bilan bog‘liqligi

Eng ko’p ishlatiladigan tuzlar:

Natriy xlorid – NaCl. Osh tuzi turmushda qanday maqsadlarda ishlatilishini esa hammamiz juda yaxshi bi lamiz. Osh tuzi sanoatda xlor, ishqor, natriy metali olishda, tibbiyotda fiziologik eritma tayyorlashda ishlatiladi.

Kalsiy karbonat – CaCO3. Marmar, ohaktosh sifatida qurilishda ishlatiladigan tuz. Qurilish binolarini bezash maqsadida marmardan eng ko‘p foydalaniladi. U Toshkent metropo liteni bekatlarining chiroyiga chiroy qo‘shib turibdi.

Ammoniy nitrat – NH4NO3. Ammoniyli selitra nomi bilan qishloq xo‘jaligida ishlatiladi. Farg‘ona azotli o‘g‘itlar korxonasi, «Navoiyazot» AJda sun’iy tarzda ishlab chiqariladi.Qishloq xo’jaligida ishlatilinadigan tuzlar

Qishloq xo’jaligida ekinlar hosildorligini oshirish uchun turli xil o’g’itlardan foydalanishini bilamiz. Bu o’g’itlar tuz ekanligini ko’pchiligimiz yaxshi nilmaymiz. Barcha mineral o’g’itlar tuzlar hisoblanadi. Tarkibida N2 azot p fosfor saqlashiga qarab sinflanadi. Masalan: selitra, ammofos, karmomid va boshqalar. Kno3; NaNO3; Ca3(PO4)2
Termik parchalanish.
CaCO₃ = CaO + CO₂; 2Cu(NO₃)₂ = 2CuO + 4NO₂ + O₂; NH₄Cl = NH₃ + HCl
Gidroliz.
Al₂S₃ + 6H₂O = 2Al(OH)₃ + 3H₂S; FeCl₃ + H₂O = Fe(OH)Cl₂ + HCl
Na₂S + H₂O = NaHS +NaOH
Kislotalar, asoslar va boshqa tuzlar bilan almashinish reaksiyalari
AgNO₃ + HCl = AgCl + HNO₃ ; Fe(NO₃)₃ + 3NaOH = Fe(OH)₃ + 3NaNO₃ CaCl₂ + Na₂SiO₃ = CaSiO₃ + 2NaCl
Kation yoki anion xossasi bo’yicha oksidlanish –qaytarilish reaksiyalari
2KMnO₄ + 16HCl = 2MnCl₂ + 2KCl + 5Cl₂ + 8H₂O
Tuzlar – kristall tuzilishdagi qattiq, turli rangdagi moddalar bo‘lib, suvda har xil erish qobiliyatiga ega. Tuzlar tarkibida kristallizatsion suv tutishi mumkin. Kimyoviy xossalari.
Tuzlar kimyoviy jihatdan faol moddalar bo‘lib, ko‘plab o‘zgarishlarga uchraydi. Osh tuzi (NaCl) va silvinit (NaCl·KCl) Xo‘jaikon, Tubokat, Borsakelmas, Boybichakon, Oqqal’a konlaridan qazib olinadi. Fosforit (Ca₃(PO₄)₂) Markaziy Qizilqum, Qoraqat, Shimoliy Jetitov konlaridan olinadi
21 Kimyoviy elementlarni sinflarga ajratish yo‘lida olib borilgan dastlabki izlanishlar.