Kimyo fani va uning vazifalari. Kimyoning biologiya, fizika va boshqa fanlar bilan bog‘liqligi

15 Kislotalar tarkibi, tuzilishi,olinish usullari
Kislotalar deb tarkibida
metall atomlariga almashina oluvchi vodorod atomlari hamda kislota qoldig‘idan iborat bo‘lgan murakkab moddalarga aytiladi.
Kislotalar tarkibidagi
vodorod atomlari soni kislota qoldig‘ining valentligiga son jihatdan teng bo‘ladi, chunki vodorod bir valentlidir.
I V II
H₃PO₄ molekulyar formulasi
H ̶ O
H ̶ O ̶ P = O grafik
H ̶ O formulasi
Kislotali oksidlar (angidridlar)ni suvga ta 'sir ettirib olinadi:
SO2+H2 O=H2SO3; SO3+H20=H2 SO4
N205+H20=2HN03
2.Uchuvchan kislotalar ulaming quruq tuzlariga kislotalar ta 'sir ettirib olinadi: NaCI + H2SO4=Na2SO4+HCI FeS + HCl=FeCl2+H2S
3Ayrim kislotalar eritmada cho'kma hosil bo'lish hisobiga olinadi: Ba(N03) 3+H2S04=(BaS04+2HN03 Na2Si03+2HCl=NaCl+(H2Si03 4. Kislorodsiz kislotalar metallmaslami vodorodga ta'sir ettirib, hosil bo'lgan modda suvda eritib olinadi: Cl2 + H2 = HCI(HCIsuvda eritiladi)


16 Kislotalar xossalari, ishlarilishi va amaliy ahamiyati.
Sulfat kislotaning ahamiyati. Sulfat kislota anorganik kislotalar, ishqorlar, tuzlar, mineral o‘g‘itlar va xlor ishlab chiqaradigan asosiy kimyo sanoatining muhim mahsuloti hisoblanadi.
Turli-tuman maqsadlarda ishlatilishi jihatidan sulfat kislota kislotalar orasida birinchi o'rinda turadi. Uning eng ko‘p miqdori fosforli va azotli o‘g‘itlar olishga sarflanadi. Uchuvchan boimaganligi sababli sulfat kislotadan boshqa kislotalar — xlorid, ftorid, fosfat, sirka kislota va h.k olish uchun foydalaniladi. Uning anchagina miqdori neft mahsulotlarini — benzin, kerosin va surkov moylarini zararli qo'shimchalardan tozalashga sarflanadi. Mashinasozlikda sulfat kislota bilan metallarning sirtini qoplash (nikellash, xromlash va b.) oldidan oksidlardan tozalanadi. Sulfat kislota portlovchi moddalar, sun’iy tola, bo'yoqlar, plastmassalar va ko‘pgina boshqa moddalar ishlab chiqarishda ishlatiladi. U akkumulyatorlarga quyish uchun ham ishlatiladi. Qishloq xo‘jaligida sulfat kislotadan begona oilarga qarshi kurashda foydalaniladi.
Sulfat kislota ishlab chiqarishning deyarli barcha sohalarida ishlatiladi, deyish mumkin, «Texnikada sulfat kislota kabi ko‘p ishlatiladigan boshqa, sun’iy ravishda olinadigan moddani topish qiyin, — deb yozgan edi D.I.Mendeleyev « »— Texnikaviy faoliyat qayerda rivojlangan boisa, o‘sha yerda ko‘p sulfat kislota ishlatiladi».
Sulfat kislotaning xalq xo‘jaligidagi ahamiyatini shundan ham bilsa boiadi.
Lekin, agar H2S0 4 tuzlarning eritmalariga qo'shilsa, u holda kislotalarni siqib chiqarmaydi.
Sulfat kislotaning juda muhim kimyoviy xossasi — uning metallarga munosabatidir. Suyultirilgan va konsentrlangan sulfat kislotalar metallar bilan turlicha reaksiyaga kirishadi.
Suyultirilgan sulfat kislota standart elektrod potensiallar qatorida vodoroddan oldinda joylashgan metallarni eritadi. Lekin qo‘rg‘oshin sirtida PbS04 pardasi hosil boiadi, u metallni kislota bilan yana reaksiyaga kirishishidan muhofaza qiladi. Standart elektrod potensiallar qatorida vodoroddan keyin turgan metallar suyultirilgan H2S0 4 bilan reaksiyaga kirishmaydi.
Konsentrlangan sulfat kislota odatdagi temperaturada ko'pchilik metallar bilan reaksiyaga kirishmaydi. Shu sababli suvsiz sulfat kislotani temir idishlarda saqlash va poiat sistemalarda tashish mumkin*. Lekin qizdirilganda konsentrlangan H2S04 deyarli barcha metallar bilan (Pt, Au va ba’zi boshqa metallardan tashqari,
reaksiyaga kirishadi). Bunda u oksidlovchilar sifatida ta’sir etadi, o‘zi esa odatda S02 ga qadar qaytariladi. Bunda vodorod ajralib chiqmaydi, balki suv hosil boiadi. Masalan:
Cu+2H2S04=CuS04+S02+2H20
17 Asoslar tarkibi, tuzilishi,olinish usullari