Kimyo o'qitishda namoyish qilinadigan tajribalardan

. Kimyo o'qitishda namoyish qilinadigan tajribalardan foydalanish

O'qitishning ko'rgazmali so'zlab berish usullari ichida eng muhimi kimyoviy tajribani namoyish qilishdan foydalanishdir. Tajriba va nazariyaga asoslangan kimyo fanini o'qitishda o'quv tajribalaridan foydalanish muhim ahamiyatga ega. Chunki kimyo­ viy tajriba o'quvchilarga kimyoviy hodisalarni yaqindan tanishish imkoniyatini tug'dirib qo]masdan, balki kimyo fanining usullari­ nipuxta egallashlariga ham yordam beradi.

Namoyish etiladigan (ko'rsatiladigan) tajribalar deganda dars jarayonida o'qituvchi, laborant yoki ba'zida o'quvchilarning bi­ rontasi mavzuga oid tajribalarni ko'rsatishi tushuniladi. Bu tajri­ balar dasturda ko'rsatilgan bo'ladi, lekin o'qituvchining o'z ix­ tiyorida undagi kerakli reaktivlar bo'lamasa, kimyoviy va metodik jihatdan ularga ekvivalent bo'lgan boshqa tajribalar ko'rsatilishi mumkin.
O'quvchilarda fanga bo'lgan qiziqishni uyg'otish ma'ruza bi­ limlarini, amaliy ko'nikmalarni shakllantirish, kimyoviy asbob­ lar, idishlar va reaktivlar bilan tanishtirish maqsadida kimyoviy tajriba o'tkaziladi. Bunda xavfsizlik texnikasiga to'liq amal qilinadi.
54
Masalan, qaldiroq gazining portlashi, natriyning suvga ta'siri, konsentrbngan sulfat kislota ni suyultirish va hoshqa tajribalar faqat o'qituvchi tomonidan bajariladi. Tajribalar o'tkazish uchun ko'proq miqdordagi reaktiv va eritmalardan foydalanish reaktiv va metodik jihatda n afZal hisoblanadi. Masalan, uglerod (IV) ok­ sid bifan yonayotgan spirtni o'chirish.
Ko'rsatiladigan tajribaga qo'yiladigan talablar.
Yaqqol ko'rinh. Tajrihalarning sinfdagi o'quvchilarga yaqqol ko'rinishi uchun reaksiya olib boriladigan idishlarning hajmi kat - taroq bo'lishi, rea ktiv va eritmala rning miqdoridan ko'proq olini­ shi va kattaroq qurilmala rdan foydalanish talab etiladi. Probirkada olib boriladiga n tajribalar faqat uchinchi qator stolida o'tirgan o'quvchilarga yaxshi ko'rinishi mum.kin, shuning uchun tajriba­ ni to'liq ko'rsatish maqsadida o'lchov silindrlarida n yoki katta hajmdagi probirkalarda n foydalaniladi. Tajriba o'tkazilayotgan stoldan o'quvchilarning diqqatini o'ziga tortadigan boshqa narsa­ lar olib qo'yiladi
Tajribalar yaqqol ko'rinishini kuchaytirish uchun Petri idi­ shida olib borilayotgan tajribani kodoskop orqali ekranga tushi­ rib, namoyish qilish kerak. Masalan, nat riyning suvga ta'sirini ko'rsatishda nat riy bo'lagi katta olinsa tajriba xavfli bo'ladi, juda kichik ho'lagi oliusa yomon ko'rinadi. Shuning uchun bu tajribani kichik bo'lakli natriy yordamida bajarib, kodoskop yoki videoglaz, kompyuter orqali ekranga tushirib ko'rsatiladi.
Oddiylik. Ma 'lumki, kimyoning tekshirish obyekti asbob emas, balki unda sodir bo'ladigan jarayon hisobla nadi. Shun.ing uchun asbob yoki qurilma murakkah bo'lmasa, tajribani tushun­ tirish oson bo'ladi. Tajribalarni namoyish qilishda maishiy xizmat idishlaridan foydalanish mumkin emas. Ular ko'pincha kimyoviy tajriha o'tkazishda xavf tug'diradi. O'quvchilar qiziqarli tajribalar­ ni, masalan, alanga chiqishi, portlash, rang o'zgarishi bilan bo­ radigan tajribalarni diqqat bilan kuzatadilar, jarayonning mo­ hiyatini bilishga intiladila r. Shuning uchun bunday tajrihalardan o'qitishning dastlabki vaqtlarida foydalanish o'quvchila ming kimyo faniga bo'Jgan qiziqishlarini kuchaytiradi.