Kimyo o'qitishda namoyish qilinadigan tajribalardan

Yechh. Sinf bo'yicha masala nazariy yechiladi. Nazariy yechish natijalari aniqlangandan so'ng eritmadagi har qaysi tuzni unga xos bo'lgan reaksiyalar yordamida aniqlashga oid reaksiya tenglamalari o'quvchi tomonidan doskaga yoziladi. Qanday cho'kmalar hosil bo'lishi mumkinligi ko'rsatiladi va rangi yozib qo'yiladi:
NaCl + AgN0₃ AgCij. + NaN0₃
oq
NaI + AgN0₃ Agl + NaNO,
sariq
Na₂ S0₄ + BaC1₂ BaS0₄ + 2NaCl
oq
Ikkinchi o'quvchi tajriba o'tkazish stoliga qo'yilgan shtativdagi raqamlangan probirkalarga tayyorlab qo'yilgan 3 ta tuz eritmasi va ularni aniqlash rcagentlari yordamida tajribani bajarishga kirishadi.
60
Nazariy jihatdan ma'lum bo'lishicha AgN0₃ eritmasi 2 ta tuz erit­ masi uchun reagent bo'lganligi sababli raqamlangan har bir pro­ birkadan 2 ta namuna olib tekshiriladi. Buning uclmn 2 ta toza probirka olib, har biriga 1-sonli probirkadagi tuz eritmasidan oz hajmda quyib chiqiladi va pipetka yordamida ularning birga AgN0₃, ikkinchisiga BaCl₂ eritmalaridan 1-2 tomchi qo'shiladi. AgN0₃ eritmasi qo'shilgan probirkada sariq cho'kma hosil bo'ladi. BaCl₂ eritmasi qo'shilgan probirkada o'zgarish kuza tilmaydi. Demak, nazorat ishining 1-raqamli probirkasida Na I tuzi eritmasi borligi aniqlandi.
2 ta toza probirkaga nazorat ishining 2-sonli probirkasidan oz hajmda olib, uni ng biri nch isiga 1-2 tomchi AgN0₃, ikkinchisiga 1-2 tomchi BaC1₂ eritmasidan qo'shiladi. BaC1₂ eritmasi qo'shilgan probirkada cho'kma hosil bo'ladi. AgN0₃ eritmasi qo'shilgan pro­ birkada deyarlik cho'kma hosil bo'lmaydi. Dernak, nazorat ishining 2-probirkasida Na ₂ S0₄ eritmasi borligi aniqlanadi. Bunda 3-probir­ kada NaCl eritmasi borligi ma'lum bo'ladi. Buni asoslash uchun 1- toza probirkaga 3-probirkadan oz hajmda eritrna olib, 1-2 tomchi AgN0₃ eritmasi qo'shiladi, oq cho'kma hosil bo'lishi kuzatiladi.
Eksperirnental masalalar yechishda nazorat ishi probirkasidan
namunalar olib tekshirishga sabab birinchidan, unga istalgan re­ agent qo'shilganda, nazorat ishi eritmasi buziladi, ikkinchidan, eksperimental masala tajribasi to'g'ri bajarilmagan bo'lsa, uni qayta tekshirish irnkoni bo'lmaydi.
Shundan so'ng o'quvchilar o'zlariga berilgan va avvaldan tay­ yorlab qo'yilgan na zorat varian tlari bo'yich a eksperimental masalalarni mustaqil yoki guruhlarga bo'lingan holda nazariy yechib, tajribalarni amalga oshiradilar.
Eksperirnental masalala rni to'g'ri yoki noto'g'ri yechilganligi o'qituvchi tomonidan aniqlanadi.