Kimyoning asosiy qonunlari. Reja: Dalton atomistikasi. Stexiometrik qonunlar
Nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa
Download 285.18 Kb. Pdf ko'rish
|
2-maruza-kimyo
Nisbiy atom va nisbiy molekulyar massa. Atomlarning va molekulalarning
massalari nihoyatda kichik, amalda ulardan foydalanish juda noqulay. Atom va molekulalarning massalarini grammlarda yoki kilogrammlarda ifodalanishiga absolyut massa deyiladi (m- bilan belgilanadi). Atom va molekulalarning absolyut massalarini eng sezgir tarozilarda ham tortib bo`lmaydi. Masalan, m(H)=1,6604∙10 -27 kg,
m(C)=1,993∙10 -26
kg, m(S)=53,12∙10 -26 kg,
m(O)=26,56∙10 -26
kg Shuning uchun atom va molekulalarning nisbiy massalaridan foydalaniladi. Atom massa birligi (m.a.b.) 1961 yildan boshlab atom massasining birligi sifatida uglerod birligi qabul qilingan, bu uglerod-12, ya`ni uglerod 12 C izotopi Atom massasining 1/12 qismiga teng va u quyidagicha topiladi: m(m.a.b.)=1/12∙m (C) =1/12∙1,993∙10 -26 kg=1,66∙10 -27 kg=1,66∙10 -24
Kimyoviy elementning nisbiy atom massasi (Ar)-(r-“relative”-nisbiy) deb tegishli kimyoviy element atom massasining uglerod 12 C izotopi atom massasining 1/12 ga nisbatiga teng. Ar(x)=m a (x)kg : 1,66∙10 -27 kg
Bu yerda m a (x) - berilgan atomning absolyut massasi. Nisbiy atom massa (Ar)- o`lchamsiz kattalik. Arning qiymati D.I.Mendeleyevning kimyoviy elementlar jadvalida keltirilgan. Masalan, oltingugurtning absolyut massasidan foydalanib, uning nisbiy atom massasini toppish mumkin: buning uchun oltingugurtning absolyut massasini (m(S)=53,12∙10 -26
kg) massa atom birligiga (1,66∙10 -27
kg) bo`lish kerak. Mr- xuddi nisbiy atom massa kabi, molekula massasini uglerod 12 C izotopi massasining 1/12 nisbatiga yoki massa atom birligi nisbatiga teng. Moddaning nisbiy molekulyar massasi ham molekulani absolyut massasi, atom massa birligidan qancha katta ekanligini ko`rsatadigan son bo`lib, o`lchamsiz kattalikdir. Nisbiy molekulyar massani hisoblashning eng qulay usuli, molekula tarkibiga kirgan elementlar nisbiy atom massalarining yig`indisini hisoblash usulidir. Mr(XnYm)=nAr(X)+mAr(Y)
Download 285.18 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling