Kimyoviy texnologiya” fakultеti “neftkimyo sanoati tеxnologiyasi” kafеdrasi Himoyaga ruxsat etildi

Adsorbstiya usuli. Gaz aralashmalari hamda eritamalarida bir va bir necha
komponentlarning g’ovaksimon qattiq jismlar yuzasi bo’lib (adsorbentda) yutilish 
jarayomi absorbstiya deyiladi. Yutiluvchi modda adsorbent yoki adsorbtiv deyiladi. Har
bir adsorbent murakkab aralashmalarda ma’lum komponentlarni yutib, aralashmaning 
boshqa komponentlariga ta’sir qilmaydi. Demak, adsorbentlar tanlovchanlik qobiliyatiga
ega. Yutitlgan modda adsorbentdan desorbstiya yo’li bilan ajratib olinadi.
Adsorbistiya jarayoni ko’pincha gaz va suyuuqlik aralashmalaridagi yutilayotgan
komponentning konstetrastiyasi kam miqdorda bo’lganda, adsorbtivni butunlay ajratib 
olish uchun qo’llaniladi. Agar yutilaytgan komponentning konstertrastiyasi yuqori bo’lsa,
u xolda adsorbstiya jarayoni qo’llaniladi. 

---

Adsorbstiya jarayoni ikki xil: fizik va kimyoviy (xemosorbstiya) bo’ladi. Fixik 

adsorbistiyada adsorbent va yutilayotgan komponent o’zaro kimyoviy jihatdan ta’sir
qilmaydi. Kimyoviy adsorbstiya prossesida adsorbent bilan yutilayotgan moddanging 
molekulalari o’zaro ta’sir-lashib, adsorbentning yuzasida kimyoviy birikma hosil bo’ladi.
Klassifikastiyalash jihatdan adsorbentlarni uch turga bo’lish mumkin: 


Birinchi turi: nospestifik adsorbentlar, ularga grafitlangan qurum kiradi. Bu turdagi
adsorbentlar sirtida almashinishga qodir funkstional guruh va ionlar bo’lmaydi. Yuqori 
molekulali uglevodorodlarni, masalan, polietilenni ham shu turga kiritish mumkin.

Ikkinchi turi: spestifik adsorbentlar, ularning sirtida) ma’lum joylarda musbat
zaryadlar, masalan silikagellarda gidroksil guruhlar, steolitlarda kationlar to’plangan 
bo’ladi. Bu turdagi adsorbentlarga ayrim chetki zvenolarida elektron zichligi to’plangan
molekulalar bilan o’ziga xos ta’sirlanish xarakterlidir.