Kimyoviy texnologiya

YOnish issiqligi - 1 mol moddaning kislorod oqimida to‘la yonganda ajralgan issiqlik (kJ0 miqdoridir. Masalan, .

YOnish issiqligi ham kalorimetr yordamida aniqlanadi. YOnish issiqligini aniqlash uchun D. P. Konovalov tenglamasidan foydalaniladi:

(2.2.9),

Bunda 1 mol moddaning to‘liq yonishi uchun sarflangan kislorodning miqdori;

suvning mol sonlari;

termik xarakteristika, uglevodlarning gomologik qatori uchun doimiy son.

MASALALAR ECHIMLARIDAN NAMUNALAR.

1-misol. , bu reaksiya tenglamasining yozilishi nimani anglatadi?

Javob: 1 mol CaCO₃ ni parchalash uchun 58,2 kJ ga teng issiqlik sarflanadi, ya’ni bu reaksiya endotermik bo‘lib, termodinamika bo‘yicha musbat ishora bilan belgilanadi.

2-misol. Metanning yonish reaksiyasi :

Standart o‘zgarish entalpiya sini, SO_2(g), N₂O_(s) va SN_4(g) larning hosil bo‘lish entalpiyalari -393,5; -241,8 va -74,9 kJ/mol ligini bilgan holda aniqlang.

Echish. SO₂, N₂O va SN₄ larning hosil bo‘lish termokimyoviy tenglamalari yoziladi:

(a)

(b)

(v)

(a) tenglama bilan (b) tenglamani ikkiga ko‘paytmasini jamlab, (v) tenglama ayirilsa, berilgan reaksiyaning termokimyoviy tenglamasi kelib chiqadi:

Misolda keltirilgan ma’lumotlardan foydalanib, istalgan kattalikni quyidagicha topiladi:

.

3-misol. Magniy oksidning hosil bo‘lish entalpiyasi -601,8 kJ/mol va SO₂ ning hosil bo‘lish entalpiyasi -393,5 kJ/mol ekanligini bilgan holda,

reaksiyaning standart entalpiya o‘zgarishi ni hisoblang.

Echish:

Demak, ga teng.

4-misol. 288 K da oddiy moddalardan metanning hosil bo‘lish issiqlik effekti SHu haroratdagi ni aniqlang.

Berilgan:

Noma’lum:

Echish. Reaksiya tenglamasini yozib, mol sonlari yig‘indisi hisoblanadi:

bunda
formuladan aniqlanadi.

5-misol. 2,1 g temir oltingugurt bilan to‘liq birikkanda 3,77 kJ issiqlik ajralib chiqadi. Temir (II)-sulfidning hosil bo‘lish issiqligini aniqlang.

Echish: Reaksiyaning termokimyoviy tenglamasi:

56. 
    x
    

2,1 3,77

2,1:3,77=56:x

6-misol. KCl tuzi 0,4454 kg suvda eritilganda harorat 1,12⁰S ga pasayadi. Hosil qilingan eritmaning solishtirma issiqlik sig‘imi 4,1 J/g·K bo‘lib, asbob doimiyligi 122,7J/g·K ekanligini hisobga olib, tuzning erish integral issiqligini hisoblang.

Berilgan:

Noma’lum:

Echish: Erishning integral issiqligi

dan hisoblanadi.


MUSTAQIL ISHLASH UCHUN MISOL VA MASALALAR.

1. 
   Termodinamikaviy sistemaning holati quyidagicha xarakterlanadi:
   

a) tashqi muhit bilan massa va energiya almashinmaydi;

b) tashqi muhit bilan faqat issiqlik almashinadi;

v) tashqi muhit bilan massa va energiya almashinadi.

Bunday sistemalar qanday nomlanadi? Bu sistemalarda elektr zaryadi o‘zgarishi sodir bo‘ladimi?

2. 
   Izolirlangan sistemada quyidagi jarayonlar kechadi:
   

a) muz holatdagi suvning hammasi suyuq holatga o‘tadi;

b) muzning bir qismi suyuq holatga o‘tadi;

v) suyuq suvning hammasi bug‘simon holatga o‘tadi;

g) suyuq suvning bir qismi bug‘lanadi;

Ko‘rsatilgan jarayonnlar tugagandan so‘ng ham sistemaning entropiya o‘zgarishi davom etadimi?

3. Agar 1,473 g ammoniy xlorid tuzini 528,5 g suvda eritilganda harorat 0,174⁰S ga kamaysa, tuzning integral erish issiqligini aniqlang. Hosil qilingan eritmaning issiqlik sig‘imi 4,109 J/(g·K), kalorimetrning issiqlik sig‘imi esa 181,4 J/K ga teng .

(Javob:-15,11kJ/mol)

4. reaksiyaning 291 K dagi issiqlik efffekti . SHu reaksiya uchun ni aniqlang.

(Javob: 826,93 kJ)

5. kg sulfat kislota 0,25 kg suvda eritilganda qncha issiqlik ajraladi?

(Javob: 716677,51kJ)

6. Normal sharoitda olingan qaldiroq gazning portlashida ajraladigan issiqlik miqdorini toping.

(Javob: 60,5 kJ)

7. Quyidagi reaksiyaning issiqlik effektidan foydalanib kalsiy ortofosfatning hosil bo‘lish standart entalpiyasi ni aniqlang:

(Javob: -4137,5 kJ-mol).


AMALIY MASHG‘ULOT - 2