Kimyoviy va oziq-ovqat texnologiyalari

I navli un - eng ko‘p tarqalgan. U mayin yanchilgan endosperm zarracha-larida(o‘lchami 40-60 mkm) va kam miqdordagi kepakdan, ya’ni maydalanmagan qobiq va aleyron qatlamdan (un massasiga nisbatan 3-4 % miqdorda) iborat bo‘ladi. Kraxmal miqdori o‘rtacha 75 % ni tashkil qilib, oqsil miqdori nisbatan ko‘p bo‘ladi (13-15 %), ho‘l kleykovinaning chiqishi 30 %ni tashkil qiladi. I navli un tarkibida qandlar (2 %gacha) va yog‘ miqdori (1 %), oliy navli undagiga nisbatan ko‘p bo‘ladi. Unning kuldorligi 0,75 %ni va sellyulozaning miqdori o‘rtacha 0,27-0,3 %ni tashkil qiladi. Birinchi navli unning ranggi sof oq rangli yoki oq rangda bo‘lib, sariq yoki kulrang tuslari ham bo‘ladi.Namligi 15% dan oshmasligi kerak,klaykovina miqdori-30% dan kam bo’lmasligi kerak, kuldorligi-0,75% dan oshmasligi kerak,rangi-oq sarg’ish, hidi-hidsiz bo’lishi kerak.
Iqlim agronomiya va iqtisodiyotga bog‘liq bo‘lgan muammolar sababli ko‘pchilik mamlakatlarda qattiq bug‘doy etishtirilmayapti. Qattiq bug‘doyning etishmasligi tufayli GOST 12306 ga binoan, shaffofligi 60%dan kam bo‘lmagan yumshoq bug‘doydan tayyorlangan makaron unidan foydalanishga ruxsat etilgan. Shaffofligi yuqori bo‘lgan yumshoq bug‘doydan tayyorlangan maka-ron uni ranggi oq yoki biroz sarg‘ish, oqsil miqsorining (14-16 %) va ho‘l kleykovinasi miqdorining nisbatan kamligi (30-32 %), etarlicha ochiqranggi, cho‘ziluvchanligi elastikligi bilan farqlanadi. Bu undan tayyorlangan makaron mahsulotlariga oq rang, pastroq shaffoflik, qaynatish jarayonida suvning xiralanishi, qaynatilgan mahsulotlarning shilimshiqliligi xosdir.

Quvvati Q=310 t/sut donni qayta ishlash korxonasining un tortish bo’limining uskunalarini tanlash va hisoblashni takomillashtirish
Valetsli stanokning yanchish yulini hisoblash.
Berilgan normaga asoslanib, bir sutkada uch navli un ishlab chiqarish uchun valesli stanokning 1 sm maydalash yuliga 65-75 kg solishtirma yuklama qabul qilinadi. Bu holda barcha maydalash yuli quyidagi formula bilan topiladi:

Bu erda: Q_m – tegirmonning unumdorligi, t/s da:
q – valesli stanokning maydalash yuliga berilgan solishtirma yuklama, 65-80 kg.
Bu holda unumdorligi 315 t/c ga teng bo‘lgan tegirmonning barcha valesli maydalash yo’llari:

Maydalash dastgoxining yullarini L₁ va un tortish yullarini ,L₂ ularning nisbatini 1: 1,5 deb olinsa, maydalash sistemasining valesli yuli uzunligi quyidagicha aniqlanadi:

undan sung un tortish yullari L₂ va saykallovchi sistemalarning valesli yullari aniqlanadi:
l₂=L-l₁=3974-1598=2376 sm
Ma’lumki, har bir maydalash sistemasiga kelib tushadigan aralashmalarning miqdori turlicha bo’lgani sababli, ularning valesli yullari alohida-alohida hisoblanadi. Jarayonlar bo‘yicha valesli yo’llarning taqsimlanishi 6- jadvalda berilgan.
6-jadval
Sistemalar bo‘yicha valesli yo’llarning taqsimlanishi

Sistemalar	Sistemalar buyicha taqsimlash, %	Valesli yo‘lning sistemalar buyicha hisobi, sm	Dastgohlar soni	Vallar-ning o‘lchamlari, mm	Qabul qilingan valesli yo‘llar, sm
I mayd.s.	25	1615*25/100=403	2,0	1000x250	400
II mayd.s.	19	315	1,5		300
III mayd.s.	19	315	1,5		300
IV mayd.s.	19	315	1,5		300
V mayd.s.	18	290	1,5		300