Кыргыз республикасынын билим берүҮ жана илим министрлиги баткен мамлекеттик университети

1. 
Б. 
Окумуштуулардан 
А.Н.Тихонов 
[163:154],
107
Ж.Мукамбаев, [15:153-158]
108
Э.Абдулдаев [2:222-223]
109
сыяктуу 
авторлор жогорку окуу жайларына арналган лексикология 
боюнча 
окуу 
китептеринде 
диалектизмдерди 
классификациялоого жогорункудай эле принципте мамиле 
жасашат, бирок жалпы топтоштурбай, тилдик деңгээлдердин
ички типтерине чейин өзүнчө түр катары эсептеп, төмөнкүдөй 
бөлүштүрүшөт: 1) фонетикалык, 2) сөз жасоолук, 3) 
морфологиялык, 
4) 
лексикалык, 
5) 
семантикалык, 
6) 
этнографиялык диалектизмдер. 
Бири-биринен 
көп 
айырмаланбаган 
жогорку 
классификациялар көркөм тексттердин тилин иликтөөдө 
ыңгайлуу. Анткени чыгармада диалектилик тилдин түрдүү 
деңгээлдери, спецификалык белгилери чагылдырылгандыктан, 
аларды толук топтоштуруп, ички структуралык түрчөлөргө 
100
Фомина М. И. . Современный русский язык: Лексикология. -2-е изд. –М., 1989. -171-172-б-р. 
101
Современный русский язык: Лексика и фразеология / Под ред. Д. Э. Розенталя. -4-е изд., испр. и доп. –М.: Высшая 
школа, 1984. -68-70-б-р.
102
Крысин Л. П. Современный русский язык. –М.: Изд. цент. «Академия», 2007. -142-144-б-р.
103
Турсунов У., Мухтаров А., Рахматуллаев Ш. ҳазирги узбек адабий тили. –Кайта ишл. тулд. 3-нашри. –Т.:Узбекстон, 
1992. -144-145-б-р.
104
Мамытов Ж. Къркъм чыгармадагы эскирген създър менен диалектизмдердин лингвостилистикасы. Автореф. док. 
дис. –Б., 2002. -42-44-б-р. 
105
Сыдыкова Т. К. Кърсът\лгън автореферат. 6-11-б-р. 
106
Жумалиев С. С. Кърсът\лгън автореферат. 5-15-б-р. 
107
Современный русский язык: Лексикология. –Т.: Укитувчи, 1991. -154-б. 
108
Ахматов Т., Мукамбаев Ж. Кърсът\лгън эмгекте. 153-158-б-р. 
109
Абдулдаев Э. Азыркы кыргыз тили. –Б., 1998. -222-223-б-р. 

---

27 
чейин бөлүштүрүүгө мүмкүндүк берет. Ал эми лексикологияда 
адабий 
жана 
диалектилик 
лексикалык 
бирдиктер 
салыштырылып каралгандыктан, анын обьектисинен сырт турган 
жергиликтүү 
тилдин 
тыбыштык 
жана 
морфологиялык 
системаларын камтыган жогоркудай классификацияларды 
лексиканы иликтөөгө пайдалануу ылайыксыз деп ойлойбуз. 
Ошенткени менен бул классификациялар адабий кепте 
колдонулган бардык диалектилик көрүнүштөрдү камтууга 
жарамдуулугу менен өзгөчөлөнөт. 
1. В. Ж.Мукамбаев бардык тилдик деңгээлдердеги 
диалектизмдик көрүнүштөрдү диалектилик өнүгүү боюнча 
адабий 
тилге 
карата 
салыштырмалуу 
карап, 
кайчы 
диалектизмдер жана кайчылыксыз диалектизмдер деген эки 
түргө бөлөт. Кайчы диалектизмдер адабий тилде жолугуп, 
андагы өзүндөй кубулуштарга дал келбей, карама-каршы турган 
варианттык көрүнүштөр. Алар, негизинен, сөздөрдүн тыбыштык 
түзүлүшүндөгү коррелятивдик мамилелеринде, морфологиялык 
курамында учурайт. Мисалы, [а-∂-е] үндүү, [с-з] үнсүз 
тыбыштарда, дифтонгулар менен созулма үндүүлөрдө ж.б. 
Кайчылыксыз диалектизмдерге белгилүү бир говордо же 
диалектиде 
учурап, 
адабий 
тилде 
эквиваленти 
жок 
кубулуштарды киргизет. Булар лексикада арбын кездешет 
[113:14-16].
110