Kirish Asosiy qism Korxonalar va ularning turlari

Korxona rahbarini yollash (tayinlash, saylash) va bo’shatish korxona mol-mulki egasining huquqi bo’lib, bu huquqni u bevosita, shuningdek, o’zi vakolat bergan idoralar yoki korxona kengashi orqali amalga oshiradi.

Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasida korxonalarning quyidagi turlari faoliyat ko’rsatmoqda:

Xususiy korxona. O’zbekiston Respublikasining “Xususiy korxona to’g’risida”gi Qonuniga ko’ra: “Mulkdor yagona jismoniy shaxs tomonidan tuzilgan va boshqariladigan tijoratchi tashkilot xususiy korxona” deb e’tirof etiladi. Xususiy korxona tadbirkorlik sub’ektlarining tashkiliy-huquqiy shakli hisoblanadi. Xususiy korxonaning tashkiliy tuzilmasi quyidagicha (2.1- rasm) bo’lishi mumkin.

Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka boshqaradi. Uning asosiy funktsiyalari quyidagilardan iboratdir:

• 
  nizomni ishlab chiqish va tasdiqlash;
  
• 
  xususiy korxona Nizom jamg’armasini belgilash va shakllantirish;
  
• 
  reja va hisobotlarni tayyorlash hamda tasdiqlash;
  
• 
  xususiy korxonani rivojlantirish rejalarini ishlab chiqish va amalga oshirish;
  
• 
  xususiy korxonani qayta tashkil etish va tugatish to’g’risida qaror qabul qilish;
  
• 
  xususiy korxona olgan foydani o’z ixtiyoriga ko’ra ishlatish;
  
• 
  xususiy korxona mulkini tasarruf etish (boshqa shaxsga, ijaraga berish, garovga qo’yish, boshqa korxonalar nizom jamg’armasiga hissa tariqasida kiritish va hokazolar).