Kirish I bob. Boshlang'ich sinf o'quvchilari uchun taxminiy taomnoma tuzish

5-ratsion ishlab chiqarishda uglevodorodlar, oltingugurt uglerodi, etilenglikol,
fosfororganik pestitsidlar, polimer va sintetik materiallar, marganes bilan aloqada boMadigan ishchilarning PPO uchun moljallangan. 5-ratsion ta’siri asab tizimi va jigarni himoyalashga qaratilgan. Uning tarkibida lesitin, PTYoK, to'laqonli hayvon oqsillari bor. Qo‘shimcha ravishda B[ vitamini (4 mg) va askorbat kislota (150 mg) beriladi. Ushbu ratsionda 58 g oqsil, 53 g yog‘, 172 g uglevodlar bor. Issiq nonushtalar doirasida qo'shimcha qabul qilishga mo‘ljallangan vitaminlar odatda suvli eritma sifatida uchinchi ovqatga (С, В guruhi vitaminlari,shuningdek, glutaminat kislota) yoki yog‘li eritma sifatida ikkinchi taomlarga yoxud salatlarga solinadi (A, E vitaminlari). PPO ratsionlari ishlab chiqarishda nisbatan katta konsentratsiyadagi yot birikmalar bilan aloqada b o ‘ladigan inson organizmida yuz beruvchi patokimyoviy va himoyalovchi-moslashtiruvchi jarayonlami hisobga olgan holda ishlab chiqiladi. Buning sharofati bilan oziq-ovqat to‘plami qismidagi
issiq nonushta ratsioni va qo‘shimcha vitaminlar va mineral suvlari qabul qilinishi PPOning samaradorligini ta ’minlovchi salmoqli omil b o ‘ladi.Biron bir mahsulot istisno tarzida yo‘q bo‘lgan taqdirda (bir marta yoki qisqa muddatga) uni kimyoviy tarkibi yaqinroq bo‘lgan boshqa mahsulotlar o ‘zaro almashtirilishining tasdiqlangan me’yorlari miqdorida almashtirilishiga ruxsat beriladi.
PPOlar samaradorligini aniqlovchi boshqa omillar qaynoq nonushtalar va PPOlami tasdiqlangan qoidalarga qat’iy rioya qilgan holda tarqatish va zararli ishlab chiqarishda band bo'lgan ishchilami muntazam ravishda tibbiy ko‘rikdan o ‘tkazib turish va gigiyena o ‘qishlarini tashkil etishdir.
Sut (sut-qatiq mahsulotlari). Zararli ish sharoitidagi ishchilarga belgilangan me’yorlarga muvofiq tekin sut yoki boshqa teng qiymatli oziq-ovqat mahsulotlari beriladi. Keng profilaktikaga mo‘ljallangan issiq nonushtalar (o‘ta zararli mehnat sharoiti majmuasidan muhofazalash bilan bog‘langan) dan farqli o'laroq, sutni odatda muayyan zararli ishlab chiqarish omili (moddasi)ning ta ’siridan alimentar profilaktika qilish uchun beriladi. Ta’siridan saqlanish uchun profilaktika maqsadlarida sut iste’mol qilish tavsiya etiluvchi zararli ishlab chiqarish omillarining ro‘yxatida 1000 dan ortiq nomdagi kimyoviy moddalar sanab o'tiladi. Tekin sut berilishi me’yori smenada 0,5 litmi tashkil etib, bu qancha vaqt davom etishining ahamiyati yo‘q. 0 ‘zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan tasdiqlangan ro'yxatda nazarda tutilgan ishlab chiqarish omillari mavjud bo‘lgan ish joylarida tekin sut berilishi ishchilaming haqiqiy ish bilan band bo'lgan kunlarida amalga oshiriladi. Ishchilarga sut o ‘miga 500 g miqdordagi sut-qatiq mahsulotlari (turli navdagi chuchuk qatiq (kefir), bio-kefir, prostokvasha, asidofilin, yog‘liligi past (3,5 %gacha) ryajenka, shuningdek, tabiiy meva-rezavor mevalar qo‘shilgan yogurtlar) berilishi mumkin. Almashtirishga profilaktikaviy maqsadga muvofiqlik (probiotik, desensibillovchi ta’sir va hokazolarga ehtiyoj)
yoki individual yangi sutni ko‘tara olmaslik asos bo'lishi mumkin. Shu tariqa,
antibiotiklar ishlab chiqarish yoki qayta ishlov berish bilan band bo‘lgan ishchilarga yangi sut o‘miga probiotiklar bilan boyitiJgan sut-qatiq mahsulotlari
(bifidobakteriyalar, nordon-sut bakteriyalari) yoki yangi sut asosida tayyorlangan kolibakterin berilishi mumkin.Sut tarqatilishi va iste’mol qilinishi tamaddixonalar, oshxonalarda yoki sanitariya-gigiyena talablariga mos ravishda maxsus jihozlangan xonalarda amalga oshirilishi lozim. Sut o'rniga pul to￡lanishi, uni boshqa teng qiymatli oziq-ovqatlar (ishchilarga sut o ‘miga berihshi mumkin bo'lgan, tekin beriluvchi teng qiymatli oziq-ovqat mahsulotlari me’yorlarida nazarda tutilgan)dan boshqa mahsulotlar bilan almashtirish, shuningdek, bir yoki bir necha smenaga oldindan yoki o ‘tib ketgan smenalar uchun sut berish va uni uyga berib yuborishga yo‘l qo‘yilmaydi. 0 ‘ta zararli mehnat sharoitlari bilan bogiiq ravishda parhez-profilaktika ovqatlanishining boshqa tori - issiq nonushta
oluvchi ishchilarga sut berilmaydi.Qo‘rg‘oshinning noorganik birikmalari bilan aloqada bo‘luvchi ishchilarga qo'shimcha ravishda sut-qatiq mahsulotlariga qo‘shimcha ravishda 2 g pektin bilan boyitilgan konservalangan o‘simlik oziq-ovqat mahsulotlari, ichimliklar, jele, jemlar, maimeladlar, mevali va sabzavot-mevali sharbatlar va konservalar tarzida beriladi (pektinning haqiqiy miqdori ishlab chiqaruvchi tomonidan ko‘rsatiladi). Ushbu mahsulotlami 250 — 350 g miqdordagi eti bilan tayyorlangan meva sharbatlari bilan almashtirishga ruxsat beriladi.Sutni va pektin bilan bilan boyitilgan konservalangan o‘simlik oziq-ovqat
mahsulotlari, ichimlildar, jele, jemlar, marmeladlar, mevali va sabzavotmevali
sharbatlar va konservalami, shuningdek, eti bilan tayyorlangan tabiiy meva sharbatlarini berish ish boshlanishi oldidan amalga oshiriladi.