Kirish I. Bob. Sanoat korxonalarida innovatsion faolyat samardorligini oshirish mexanizimi

Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash masalalari
Mundarija.
KIRISH…………………………………………………….2
I. BOB. Sanoat korxonalarida innovatsion faolyat samardorligini oshirish mexanizimi…………………………..7
1.1. Sanoat korxonalarining innovatsion salohiyatini baholash reyting mezonlari...................................................................................7
1.2. Milliy iqtisodiyotni etakchi tarmoqlarini modrenizatsiyalashtirishda sanoat korxonalarini roli.................................................................16
1.3. Zamonaviy strategiyalarni rejalashtirishda foydalaniladigan
modeliar ………………………………………………………28
II.Bob. Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash……………………………………………………………36
2.1. Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash uchun tashqi ta'sirchan faktorlar.............................. ………………36
2.2. Sanoat korxonalarida ish samaradorligini oshirish............................................40
2.3. Sifatni boshqarish tizimining asosiy yo’nalishlari………………..48
III.BOB. “Odinaxon Esonova” OK boshqaruv strukturasi va moliyaviy-iqtisodiy holati tahlili …..………64
3.1. “Odinaxon Esonova” OK boshqaruv strukturasi…………………...64
3.2. “Odinaxon Esonova” OKning moliyaviy-iqtisodiy holati tahlili ..……..74
Xulosa…………………………………79
Foydalanilgan adabyotlar va ilovalr……………….83
Ilovalar………………………………………………………85
KIRISH.
Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlashning muhim masalalari quyidagilardir:
Standartlarni belgilash: Sifatni boshqarish uchun standartlar belgilanishi muhimdir. Bu standartlar mahsulotning sifat parametrlarini, texnik talablarini va sertifikatlashni o'z ichiga oladi. Standartlar mahsulotni ishlab chiqarishning har bir bosqichida, tashqi ta'minotdan to'lov yo'lidagi ishlab chiqarish jarayonida va xaridor tomonidan qabul qilinganda ta'minlash uchun qo'llaniladi.
Sifat nazorati va tekshiruv: Sifatni boshqarishda sifat nazorati va tekshiruv jarayonlari amalga oshirilishi zarurdir. Bu jarayonlar orqali mahsulotlar va jarayonlar sifatini baholash, tekshirish va monitor qilish imkoniyati ta'minlanadi. Sifat nazorati, laboratoriyalar, test qurilmalari, xalqaro sertifikatlash va sinash tizimlari orqali olib boriladi.
Qo'llab-quvvatlash tizimlari: Sifatni boshqarish uchun qo'llab-quvvatlash tizimlari tashkil etish zarurdir. Bu tizimlar xususiy monitoring va taqqoslashni o'z ichiga oladi. Sifatni boshqarishda statistik analizlardan foydalanish, muammo yechish jadvali, qabul qilish jarayonida topilgan ma'lumotlardan amaliyotga o'tish va joriy sifatni nazorat qilishni o'z ichiga oladi.
Kafolatli ta'minot tizimlari: Sifatni boshqarish uchun kafolatli ta'minot tizimlari tashkil etilishi kerak. Bu tizimlar sanoat korxonalarining mahsulotlarini va jarayonlarini xavfsizligini ta'minlash, sifatli asbob-uskunalar bilan ishlatish va xavfsizlik standartlariga rioya qilishni o'z ichiga oladi.
Ishchi kadrlarni tayyorlash va motivatsiya: Sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash uchun ishchi kadrlarni tayyorlash va motivatsiyalash muhimdir. Kadrlar sifatning belgilangan standartlariga muvofiqligi, yangi texnologiyalarni o'rganish, yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish va samarali jarayonlarni boshqarishda rivojlantirilishi kerak.
anoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash masalalari asosan quyidagi nazariy asos
Total Quality Management (Umumiy sifatni boshqarish): Bu nazariya sifatni boshqarishning eng asosiy tamoyillaridan biridir. Unga asosan, korxonalarda sifatning har bir bosqichida ish faoliyati o'rtasidagi jarayonlarni boshqarishning umumiy prinsiplari, texnikalar va qo'llanmalar jamlanadi. Sifatning har bir muammoga yetishishiga e'tibor beriladi va hamma xodimlar sifatning jamg'armasida ishlaydigan tizimni rivojlantirishga qaratiladi.
Six Sigma: Bu nazariya sifatni yanada yuqori darajaga oshirishni maqsad qiladi. Unga asosan, xatolar va ko'rsatilgan muammolar miqdorini minimalga tushirish va bosqichlarni sifatni oshirishga erishishni o'rganishni o'z ichiga oladi. Bu metodologiyaga qarashli hisob-kitob, statistika, muhim ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish, ko'rsatkichlarni monitoring qilish va jarayonlarni boshqarishning ustuvor tamoyillari kiritiladi.
Lean Manufacturing (Tezkarli ishlab chiqarish): Bu nazariya ishlab chiqarish jarayonlarini sifatliroq va samaraliroq qilishga yo'naltirilgan. Unga asosan, xarajatlarni minimallashtirish, o'zlashtirish va jarayonlarni optimallashtirish, zayomqurlik va zayomqurliklarni bartaraf etishni o'rganish asos bo'lib keladi. Bu, ish faoliyatining israfni olib tashlash, to'xtatish va samarali qilish uchun ma'lumotlarni tahlil qilish va usullar tahlilini o'z ichiga oladi.
Continuous Improvement (Doimiy yaxshilanish): Bu nazariya korxonada doimiy yaxshilanishni o'rnatishga asoslangan. Unga asosan, ish faoliyati jarayonlarini samaraliroq qilish, tashkilotning yutuqlarini oshirish, xatolarni aniqlash va tuzatish jarayonlarini o'rnatish, boshqarish tizimlarini rivojlantirish va yaxshilash asosiy maqsadlarga ega bo'ladi. Bu nazariya korxonada sifatning doimiy ravishda yaxshilanishini ta'minlash uchun qo'llaniladi.
Employee Empowerment (Xodimlarga quvvat berish): Sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlashda xodimlarga quvvat berish va ularga ish jarayonlarida ishtirok etish imkonini berish ham muhimdir. Bu nazariya asosan xodimlarni ishga jalb etish, ularning o'z fikrlarini, takliflarni va yaratuvchanliklarini qo'llab-quvvatlash, muammolar yechishda ularni o'zlashtirish va ularning rivojlanishiga imkon berishni o'z ichiga oladi. Xodimlar motivatsiyalash, ta'lim-tarbiyalash, qadrlarni rivojlantirish va ishga jalb etishning ulkan ahamiyatiga ega bo'ladi.
Supply Chain Management (Ta'minot tizimi boshqarish): Sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlashda ta'minot tizimi boshqarishning muhim ahamiyati mavjud. Bu nazariya korxona va uning ta'minotchilari orasidagi hamkorlikni optimallashtirish, ta'minot ommalasini samaraliroq boshqarish, omborlarni optimallashtirish, xarajatlarni kamaytirish va yetkazib berish jarayonlarini yaxshilashga qaratiladi.
Risk Management (Xavfni boshqarish): Sifatni boshqarishda xavfni tushunish, analiz qilish va boshqarishga qaratish ham muhimdir. Xavfni boshqarish nazariyasi sifatning zararli xavflardan himoya qilinishi, kutilgan xavflarni minimallashtirish va ish faoliyatining samaradorligini ta'minlashga yo'naltirilgan. Xavfni identifikatsiya qilish, baholash, tasniflash va xavfni boshqarish strategiyalarini belgilash bu nazariya asosida amalga oshiriladi.
Customer Focus (Mijozlarga e'tibor): Sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlashda mijozlarga e'tibor berish ham muhimdir. Mijozlarning talablari, hisob-kitoblar, tushunchalari va qo'llanishlari korxonalarning sifatni oshirishga yo'naltiriladi. Mijozlar bilan amaliyot, qabul qilish va baholash jarayonlari orqali ularga xizmat ko'rsatish, ularning fikr va takliflariga e'tibor berish va ularga muvaffaqiyatli xizmat ko'rsatishning asosiy maqsadlari bo'ladi.
Sanoat korxonalarida sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash masalalari haqida boshqa muhim masalalar quyidagilardir:
Protsesslar avtomatlashtirish: Sifatni boshqarish uchun korxonada ish jarayonlarini avtomatik hollarda amalga oshirish muhimdir. Bu, xatolar va to'xtovsizliklarni kamaytirish, ish faoliyatining samaradorligini oshirish va o'zimcha xususiyatlarni o'zlashtirish imkonini beradi.
Sifatni monitoring qilish tizimlari: Sifatni boshqarish uchun xarajatlarni monitor qilish tizimlari, avtomatik tizimlar va ma'lumot analitika vositalaridan foydalanish muhimdir. Bu tizimlar sanoat korxonalariga sifatning yuqori darajada monitoringini, muayyan muammolarni aniqlashni, sifatni taqqoslash va qo'shimcha takliflarni berish imkonini beradi.
Kalibratsiya va texnik ta'minot: Sifatni boshqarishning muhim qismi kalibratsiya va texnik ta'minotdir. Asbob-uskunalar va vositalarning to'g'ri ishlashi, kalibratsiya protsedurasi va standartlari bilan tekshirishlar olib boriladi. Bu, sifatni ta'minlash, xatolarni kamaytirish va ish faoliyatini samarali boshqarishga imkon beradi.
Innovatsiya va yangiliklarni qo'llash: Sifatni oshirish uchun innovatsiyalardan va yangiliklardan foydalanish zarurdir. Bu, yangi texnologiyalarni o'rganish, yangi materiallar va usullarni ishlatish, ish faoliyatini rivojlantirish va sifatni yuqori darajaga oshirish imkonini beradi.
Sifatni o'rganish va bilimlarni ta'limlash: Sifatni boshqarish samaradorligini ta'minlash uchun xodimlarga sifatni o'rganish va bilimlarni ta'limlash imkon berish muhimdir. Bu, xodimlarni sifat standartlariga ega qilish, yangi texnologiyalarni o'rganish, sifatni baholash va boshqarish tizimlarini tushunish, yangiliklarni kuzatish va o'rganishga erishish imkonini beradi.
Bugungi kunda boshqaruvchilar innovatsion taraqqiyotning global o‘zgarishlariga, jumladan ijtimoiy, texnologik va iqtisodiy tarkibiy o‘zgarishlariga to‘qnash kelmoqdalar. Bu o‘z navbatida, korxonani rivojlantirishda boshqaruvchilik sohasidagi hali ko‘plab o‘rganilmagan strategiyalami va jahon taraqqiyotidagi taraqqiyotga eltuvchi jarayonlami chuqur o‘rganishni taqozo etmoqda. Global o'zgarishlarga javoban iqtisodchi olimlar, yirik mutaxassislar va amaliyotchi menejerlar bunday tarkibiy o‘zgarishlarga ta’sir etuvchi korxonani rivojlantirish bo‘yicha innovatsion strategiyalami topishga urinishmoqda.
Muhtaram Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev rahbarligida ishlab chiqilgan CPzbekiston Respublikasini 2017—2021-yillarda rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi o c tgan yillar davomida mamlakatimiz erishgan yutuqlar, tarixiy tajribalami umumiashtirib, hozirgi kunda davming o‘zi oldimizga qo‘yayotgan dolzarb masalalami hisobga olib, keyingi besh yilga va undan keyingi davrga mo‘ljallangan tarixiy taraqqiyotning yangi ufqlarini ochib bermoqda. O‘z mohiyatiga ko‘ra “Harakatlar strategiyasi” 0 ‘zbekistonni rivojlanishning yangi bosqichiga ko'tarishini ta’minlaydi.
Xalqimiz o‘rtasida “Harakatlar strategiyasi” degan nom bilan tobora mashhur bo‘lib, uning hayotiga chuqur kirib borayotgan mazkur dastuming har bir yo^nalishi va bandi, uning ajralmas qismi bo‘lgan “Faol tadbirkorlik, innovatsion g‘oyalar va texnologiyalami qo‘llab-quwatlash yili” davlat dasturining samarali amalga oshirilishi har birimizning mazkur jarayonda ongli va vatanparvar fuqaro, shu yurtning fidoyi farzandi sifatida faol ishtirok etishimizga bevosita bog’liqdir.