Kirish I bob. Tilda ko’chma ma’nolilikning hosil bo’lishi

Tadqiqot mavzusi bo‘yicha adabiyotlar sharhi. Barcha tillarda kuzatilgani kabi o‘zbek tilshunosligida ham metaforalarni tekshirish XX asrning so’nggj o’n yilliklariga kelib o’zining jiddiy ilmiy- tadqiqiy rivojiga erishdi . M.Mirtojiyev , R.Qo’ng’irov, N.M.Mahmudov , U.S.Qobulova , D.S.Xudoyberganova , B.Umurqulov, G.K.Qobuljonova, Sh.Maxmaraimovalarning metafora mavzusida yozgan dissertatsiyalari jiddiy tadqiqotlar sirasiga kiradi. Bundan tashqari, O.S.Axmanova, R.Qo‘ng‘urov, A.Hojiev, M.Mirtojiyev, S.Shodiev, F.Xolmurodova, S.Karimov, S.Mamajonov, T.Rasulov, E.Ibragimova, B.O‘rinboyev kabi tadqiqotchilar ham o‘z ilmiy izlanishlari doirasida metafora hodisasi bilan bog‘liq o‘rinlarga to‘xtalib o‘tishgan. Metafora mavzusi atroflicha o‘rganilgan bo‘lishiga qaramasdan metaforalarning lingvokulturologik jihati tilshunosligimizda yetarlicha o‘rganilmagan.
_________________________
1.Қобулжонова Г.К. Метафоранинг системавий лингвистик талқини: Филол.фанлари номзоди ... автореф. –Тошкент,
Dunyo tilshunosligida ham metafora hodisasi ko’plab olim va tadqiqotchilarning ilmiy izlanishi uchun tadqiqot mavzusi bo‘lgan .2 Ya’ni Aristotel, O. Laguta , Filodem, Feofrast, Sitsiron, Kvintilian, Isidor Sevilskiy , Beda Dostopochtenniy , Georgiy Xirobosk, Fillip Melanxton , Ibn Xaldun, Umar Rodiyoniy , Rashididdin Votvot , Qays Roziy, Atoulloh Husayniy metafora hodisa haqida to‘xtalib o‘tilgan. Shu bilan birgalikda , dunyo tilshunosligida I.Z.Ilina, V.P.Utkina, V.P.Grigorev, S.Ya.Marakova, Yu.D.Apresyan, I.R.Galperin, I.V.Arnold, A.N.Kojin, K.Fuks, SH.Balli, M.V.Lomonosov, A.A.Potebnya, A.I.Efimov, B.Dal kabi olimlar ham o‘z ilmiy tadqiqot ishlarida metafora tushunchasi haqida o‘z fikrlarni kerakli o‘rinlarda bayon etib o‘tishgan.
Tadqiqot obyekti va pretmeti . Tadqiqotning o‘rganish obyekti metaforalar, uning dunyo va o‘zbek tilshunosligidagi tadqiqi , metaforalarni badiiy nutq obyekt sifatida o‘zbek tili metaforalarining madaniy jihatlarni o‘rganish hamda metaforalarning uslubiy xususiyatlari bayoni. Tadqiqot pretmeti sifatida ushbu mavzu doirasida jahon va o‘zbek tilshunosligidagi tadqiqotlar hamda monografiyalardan foydalanildi.