Kirish. Model va uning turlari. Modellashtirish texnikasini turlari

Модел тузиш жараёни қуйидаги босқичларни ўз ичига олади:

• 
  Масалани белгилаб олши,
  
• 
  Тузиш,
  
• 
  ишончлилиги текширилади,
  
• 
  қўллаш,
  
• 
  янгилаш моделни.
  

Масалани белгилаб олши
Муаммони тўғри танлай билиш биринчи ва энг муҳим босқич ҳисобланади.
Шеннон айтишича “ Альберт Эйнштейн шундай деган: муаммони тўғри танлай билиш уни ечимидан ҳам муҳимроқ, муаммони оптимал ечимини аниқлаш учиу авваламбор муаммони тўғри аниқлаш зарур.”
Модел тузиш.

• 
  Муаммони тўғни аниқлагандан кейин , кейинга этап моделни тўғри тузиш. Бунда моделни асосий мақсадини аниқлаб олиш керак, бу эса қуйидагилардан иборат:
  
• 
  тахлил қилинадиган муаммолар таркибий қисмларга бўлинади, омиллар аниқланади,
  
• 
  танлаб олинган омилларнинг ўзаро алоқаси аниқланади ва ўзаро таъсири баҳоланади;
  
• 
  тадбирлар мажмуи ишлаб чиқилади;
  
• 
  қарорлар вариантларининг самарадорлиги, уларни ошириш йўллари аниқланади.
  

Модел ишончлилиги аниқлаш
Модел ишончлилиги аниқланади. Текширишнинг бир қисми моделни ҳаётга тадбиқ этаолинишини ва хақиқатга яқинлигини солиштириш. Кўпгина моделларин текшириш шуни кўрсатдики , моделлар тўлиқ эмас, сабаби улар ташқи таъсирларни ҳаммасини қамраб олмаган. Агар модел қанчалик ташқи тасирларни кўпроқ инобатга олса , шу моделни ёрдамида тўғри қарор қабул қилиш имконини беради.
Моделни қўллаш

• 
  Текширувни кейинги бўлими шу модел орқали олинадиган маълумол хақиқатдан ҳам муаммони ечишда ёрдам бериш ё бермаслигини аниқлашдан иборат.
  
• 
  Моделни қўллаш. Модел ишончлилиги текширилгандан кейин уни амалда тадбиқ этилади, кейинги босқичда модел янгиланади.
  

Моделлаштиришда муаммолар га қуйидагилар киради:

• 
  Ахборотларни чегараланганлиги.
  
• 
  Қўланилишдаги қўрқув.
  
• 
  Моделларни қўллашда сарф харажатни фойдадан юқорилиги.