Kirish Reja

12-Mavzu: Zamonaviy moliyaviy yangiliklar va moliyaviy bozorlar. Moliyaviy bozor stavkalari.
Kirish
Reja :
1.Moliyaviy yangiliklar va bozorning "ko'rinmas qo'li". Moliyaviy yangiliklarning tadbirkorlar va firmalarning harakatlari natijasida yuzaga kelishi. Innovatsiyalar va texnologiyalarning rivojlanishi.
2.Moliyaviy bozorlar. Zamonaviy moliyaviy bozorning eng umumiy ko'rinishlari: pul bozori, kapital bozori, fond bozori, valyuta bozori. Moliyaviy bozorda moliyaviy aktivlarning sotilishi va sotib olinishi.
3.Moliyaviy aktivlarning asosiy turlari: qarz majburiyatlari, aktsiyalar, hosilaviy qimmatli qog'ozlar. Davlat qimmat qog'ozlarini fond bozorida joylashuvi.
4.Foiz stavkalari va ularning turlari. Foiz stavkasining darajasiga ta'sir etuvchi omillar. Riskli aktivlarning daromadlik stavkalari va ularning o'lchash tartibi.
5.Kapital daromadliligi. Qo'yilgan kapitalning umumiy daromadliligi. Bozoriy indekslar va indekslashtirish strategiyasi. Fond indekslari. Indeksatsiyalash.
6.Investorning harajatlar darajasi nuqtai nazaridan indekslashtirish strategiyasining ustunligi Inflyatsiya va real foiz stavkalari. Nominal va real narx. Foiz stavkalarini tenglashtirish. Daromallik stavkasi darajasiga ta'sir etuvchi asosiy omillar.
Xulosa va takliflar.
Foydanilgan adabiyotlar.
Tayanch iboralar: Moliyaviy yangiliklar va bozorning "ko'rinmas qo'li", Moliyaviy yangiliklarning tadbirkorlar va firmalarning harakatlari natijasida yuzaga kelishi, Innovatsiyalar va texnologiyalarning rivojlanishi, Moliyaviy bozorlar, Zamonaviy moliyaviy bozorning eng umumiy ko'rinishlari: pul bozori, kapital bozori, fond bozori, valyuta bozori, Moliyaviy bozorda moliyaviy aktivlarning sotilishi va sotib olinishi, Moliyaviy aktivlarning asosiy turlari: qarz majburiyatlari, aktsiyalar, hosilaviy qimmatli qog'ozlar, Davlat qimmat qog'ozlarini fond bozorida joylashuvi, Foiz stavkalari va ularning turlari, Foiz stavkasining darajasiga ta'sir etuvchi omillar, Riskli aktivlarning daromadlik stavkalari va ularning o'lchash tartibi, Kapital daromadliligi, Qo'yilgan kapitalning umumiy daromadliligi, Bozoriy indekslar va indekslashtirish strategiyasi, Fond indekslari, Indeksatsiyalash, Investorning harajatlar darajasi nuqtai nazaridan indekslashtirish strategiyasining ustunligi Inflyatsiya va real foiz stavkalari, Nominal va real narx, Foiz stavkalarini tenglashtirish, Daromallik stavkasi darajasiga ta'sir etuvchi asosiy omillar.
Kirish

Moliya bozori — oldi-sotdi obyekti pul yoki pulga tenglashtirilgan qogʻoz bilan bogʻliq boʻlgan bozor. Bu bozorda moliya mablagʻlarini vaqtincha haq toʻlab ishlatish yoki ularni sotib olish yuzasidan munosabatlar olib boriladi, shuningdek, pul mablagʻlarini jamgʻarganlardan qarzga oluvchilarga oʻtishi taʼminlanadi. Ortiqcha mablagʻlarga ega boʻlgan xoʻjalik subyektlari oʻz moliyaviy resurslarini mablagʻlarga muhtoj subyektlarga taklif qiladi. Moliya bozori banklarda, fond birjasida va auksionlarda oʻtkaziladi.Moliyaviy bitimlar xarakteriga qarab, MBni turkumlashning bir necha usullari mavjud. Qaytarish tamoyili boʻyicha moliya bozori 2 ga ajraladi: qarz majburiyatlari (isteʼmolni koʻndiradigan pul) va kapital (mulk) bozori. Qarz majburiyatlari bozorida pul vaqtincha qarz sifatida bozorga chiqadi va olingan pul shaxsiy isteʼmol uchun ishlatiladi. Kapital (mulk) bozorida qoʻyilgan puldan daromad olish huquqi sotiladi va sotib olinadi. Bu bozorda mablagʻlar kapital sifatida ishga solinib, foyda keltiradi. Shuni hisobga olgan holda kapital bozorini 2 boʻgʻinga ajratish mumkin: ssuda kapitali bozori va qimmatli qogʻozlar bozori. Ssuda kapitali bozori — pul shaklidagi kapitalning foiz toʻlash sharti bilan qarzga berilishidir. Bu bozorda qisqa muddatli majburiyatlar muomalada boʻladi. Bular, asosan, davlat va banklarning majburiyatlari hisoblanadi. Qimmatli qogʻozlarning birlamchi va ikkilamchi bozorlarida aksiya, obligatsiya, veksel va boshqa oldi-sotdi qilinadi. Xoʻjalik hayotining baynalmilallashuvi natijasida jahon MB paydo boʻldi.O'quv qo'llanmada "Moliya" fani dasturiga muvofiq yozilgan bo'lib, unda zamonaviy moliyaning fundamental asoslari va eng muhim amaliy jihatlari, moliyaviy qarorlar qabul qilish, moliyaviy tizim va moliyaviy oqimlar, moliyaviy yangiliklar va moliyaviy bozorlar, moliyaviy bozor stavkalari va moliyaviy vositachilar, moliyaviy infratuzilma va moliyaviy tartibga solish, davlat va nodavlat moliyaviy muassasalari, moliyavoy hisobotlar va ulardagi farqlanuvchi holatlar, moliyaviy hisobotlar va ulardagi farqlanuvchi holatlar, moliyaviy hisobotlar.

1. Moliyaviy yangiliklar va bozorning "ko'rinmas qo'li". Moliyaviy yangiliklarning tadbirkorlar va firmalarning harakatlari natijasida yuzaga kelishi. Innovatsiyalar va texnologiyalarning rivojlanishi.


Moliyaviy yangiliklar qaysidir markazlashtirilgan organlar tomonidan rejalashtirilmaydi, balki ayrim tadbirkorlar va firmalarning xarakatlari natijasida yuzaga keladi. Moliyaviy sohada innovatsiya-larning yuzaga kelishiga turtki bo‘ladigan asosiy iqtisodiy manfaatlar, to‘g‘risini aytganda, inson faoliyatining boshqa har qanday sohasida harakat qiluvchi manfaatlardan hech qanday farq qilmaydi. A.Smit qayd qilganidek, “Har bir individ o‘zining kapitalini eng ko‘p foyda keltirishi uchun ishlatishga harakat qiladi. Uning niyatiga, qoidaga ko‘ra, umumiy manfa-atlarga xizmat qilish kirmaydi, va u odatda ularni qondirishga qanchalik yordam berayotganini bilmaydi. Uni faqat o‘zining xavfsizligi va foyda tashvishga soladi. Biroq mutloq o‘zining foydasi uchun harakat qilayotgan individ, uning maqsadiga kirmaydigan natijaga ko‘rinmas qo‘l (invisible hand) tomonidan yo‘llanadi. O‘z manfaatlari izidan borib, u ko‘pincha haqiqatda qilmoqchi bo‘lganidan ko‘ra ko‘proq jamiyatning rivojlanishiga samaraliroq yordam beradi”.Bu holatni misollar bilan izohlash uchun, yosh yigit 1965 yilda xorijga sayohatga ketayotib tushib qolgan vaziyatidagi masalalarni hozirgi kunda zamonaviy yosh yigit qanday hal qilish kerakligi bilan solishtiring. Bir necha o‘n yilliklar oldin xorijdagi sayohatchiga hech kim uning tilida gapirmaydigan joyda pul tugab qolishi mumkinligi to‘g‘risida doimo xavotirga tushishiga to‘g‘ri kelgan. Bu holatda uyga telegramma yuborishga va o‘z mamlakatidagi bankdan mahalliy bankka telegraf orqali pul jo‘nat-masini tashkillashtirishga urinishiga to‘g‘ri kelgan. Bu jarayon qanchalik uzundan-uzoq va qimmat bo‘lganligini tushuntirishning zaruriyati yo‘q. Xorijiy banklar bilan kredit liniya Adam Smith, The Wealth of Nations (Chicago: University of Chicago Press, 1977) «Liniya» lotincha «linea» - kanop ipi; shoqul; yo‘l, chiziq. Biror narsani muayyan masofa (joy)ga uzatishga mo‘ljallangan qurilma (moslama)lar sistemasi. kartochkani bergan bank to‘lovni kafolatlashi holati) tekshiriladi. Shundan so‘ng. Sizga kvitansiyaga imzo qo‘yish va yana sayohatni davom ettirish qoladi, xolos. Bundan tashqari, bu tizimda pulni yo‘qotish yoki uni o‘g‘irlatish to‘g‘risida xavotir olmasangiz ham bo‘ladi. Agar Siz kredit kartochkangizni topolmayotgan bo‘lsangiz, yo‘qolgan kartochkani beruvchi bank bilan ulangan yaqinda joylashgan istalgan bankka yo‘l olasiz. Bank uni bekor qiladi (undan boshqa odam foydalana olmasligi uchun) va yangisini beradi. Ko‘p banklarda bu holatda hatto kredit olishingiz ham mumkin. Xalqaro sayohatlar kredit kartochkalarining joriy qilinishi tufayli ancha qulay va arzon bo‘lib qolganligiga hech kimda shubha yo‘q. Ularni kashf qilish va tarqatish millionlab odamlarga foyda keltirdi va moliyani «demokratlashtirish»ga imkon tug‘dirdi. Lekin bu qanday ro‘y berdi? Quyida Sizlarga kredit kartochkalari misolida moliyaviy innovatsiya-larning rivojlanishiga ta’sir qiluvchi asosiy omillarni ko‘rib chiqishni taklif etamiz. Shuni alohida qayd etish joizki, bu jarayonda texnologiya Shuni alohida qayd etish joizki, bu jarayonda texnologiya eng muhim omil hisoblanadi. Kredit kartochkalarning qo‘llanilishi faqatgina tele-fon va kompyuter tarmoqlari, shuningdek, boshqa o‘ta murakkab telekom-munikatsiya tizimlari, axborotga ishlov berish uchun dasturiy ta’minot yaratilishi natijasida amalga oshdi. Biroq, kredit kartochkalari zamonaviy moliyaviy tizimning muhim qismiga aylanishi uchun, foyda olish maqsadida yangi imkoniyatlarning doimiy qidiruvida bo‘lgan va moliyaviy xizmatlarni taklif qiluvchi firmalar, ushbu ilgarilab ketgan texnologiyadan foyda-lanishga tayyor bo‘lishlari lozim edi. Bu narsa, o‘z navbatida, ikkinchi tomondan uy xo‘jaligi va boshqa firmalarga ushbu kartochkalarni sotib olishga tayyor bo‘lishlarini taqozo etar edi. Innovatsiyalar tarixida (moliyaviy va boshqa istalgan sohalarda) biror-bir potensial iqtisodiy foydali g‘oyani ishlab chiqishda ko‘pincha birinchi bo‘lgan firma bundan katta foyda olmasligi holati takrorlanib turadi. Bu kredit kartochkalariga nisbatan ham adolatli (tegishli)dir. Xalqaro sayohatlarga kredit kartochkasini ishlatishni taklif qilgan birinchi kompaniya Ikkinchi jahon urushi tugashidan so‘ng darhol asos solingan Diners Club bo‘lgan. Ushbu firmaning muvaffaqiyati boshqa ikki kompaniyani, bular American Express i Carte Blanche edi, kredit kartoch-kalaridan foydalanishning o‘xshash dasturlarini taklif qilishga undadi.Kredit kartochkalaridan foydalanish bo‘yicha xizmatlarni taklif qiluvchi firmalar, kartochkalarni qo‘llagan holda tovarlar sotishni amalda qo‘llayotgan chakana savdogarlar to‘layotgan komission shaklida (qoidaga ko‘ra, xarid narxidan ma’lum bir foiz), shuningdek, bu kartochka egalariga kreditdan foydalanganlik uchun to‘lanadigan foiz shaklida foyda oladilar (hisobdagi qoldiq bo‘yicha). Bunday firmalarning katta xarajatini operatsiyalarning o‘tkazilishiga sarflangan xarajatlar, kartochkalarning o‘g‘irlanishi va ularning egalari o‘z majburiyatlarini qoplash qobiliyatiga ega emasliklari natijasida ko‘rilgan ziyonlar tashkil etadi. O‘tgan asrning 50-yillarida tijorat banklari birinchi bo‘lib kredit kartochkalari bilan ishlashni sinab ko‘rishgan. O‘shanda ular o‘zlarining juda «Texnologiya» yunoncha «techne» - mahorat, san’at + logos – ta’limot. o‘sha manba. J.IV. - B.81. yuqori ekspluatatsion xarajatlari sababli shu kabi xizmatlarni ko‘rsatadigan firmalar bilan raqobatlasha olmasliklari aniqlandi. Biroq 60-yillar oxirida kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi tufayli ushbu xarajatlar ancha kamaydi va banklar endi bunday firmalar bilan jiddiy raqobatlasha oladigan bo‘ldi. Bizning kunlarda kredit kartoch-kalaridan foydalanish xizmat bozorida ikkita yirik bank tizimi: VISA va Master Card kompaniyalari yetakchilardan hisoblanadi: Diners. Iqtisodiyot tarixida "ko'rinmas qo'l" dan ko'ra ko'proq noto'g'ri tushunilgan va noto'g'ri ishlatilgan tushunchalar mavjud. Bunga asosan, 18-asrda yashagan Shotlandiya iqtisodchisi Adam Smit , o'zining ta'sirchan kitoblarida "Moral hodisalar nazariyasi" va (bundan ham muhimi , "Millatlarning boyligi" ), bu iborani yaratgan odamga juda ko'p rahmatlar beramiz. 1759 yilda nashr etilgan "Ahloqiy nazariya nazariyasi" da Smit, boy kishilarning "ko'rinmaydigan qo'l tomonidan boshqariladigan hayotning ehtiyojlarini taqsimlash uchun deyarli bir xil taqsimlanishi uchun, agar er uning barcha aholisi, shuning uchun buni bilmasdan, jamiyatning manfaatlarini ilgari surish ". Smitning ushbu ajoyib xulosasiga nima sabab bo'lganligi boy kishilarning vakuumda yashamasligini tan olish edi: ovqatlanishni, uy-ro'zg'or buyumlarini ishlab chiqarishni va ularning xizmatkorlarini majburlashni talab qiladigan kishilarni to'lashlari kerak (va ularni oziqlantirish). Qisqacha aytganda, ular o'zlari uchun hamma pulni ushlab tura olmaydilar! 1776-yilda nashr etilgan "Millatlarning boyligi" deb yozgan vaqtida, Smit, "ko'rinmas qo'li" tushunchasini keng tarqalib ketgan: boy odam, "sanoatni boshqaradigan narsa, shuning uchun uning mahsulotlari eng katta qiymat faqat o'z daromadlarini niyat qilmoqda va u ko'plab boshqa hollarda bo'lgani kabi, uning niyatidan kelib chiqadigan maqsadni ko'z-ko'z qilish uchun ko'rinmas qo'l bilan boshqaradi ». XVIII asrdagi soxta tilni yo'qotish uchun, Smitning aytishicha, bozorda o'zboshimchalik bilan tugagan shaxslar (masalan, o'zlarining mol-mulki uchun eng yuqori narxni to'lashlari, yoki ishchilariga imkon qadar kam miqdorda haq to'lash) aslida va bilmagan holda barchaga foyda keltiradigan, kambag'al va badavlat iqtisodiy jihatdan yanada kengroq iqtisodiy poydevor yaratishga hissa qo'shadi.Ehtimol, biz bu erda qayoqqa ketayotganimizni ko'rishingiz mumkin. "Na ko'rinmas qo'l" nominallashtirilsa, erkin bozorlarni tartibga solishga qaratilgan barcha maqsadli argument hisoblanadi.Zavod egasi o'z xodimlarini ishdan bo'shatib, uzoq vaqt ishlayaptimi va ularni yashovchan yashaydigan joylarda yashashga majbur qilyaptimi? "Ko'rinmas qo'l", oxir-oqibatda, bu adolatsizlikka barham beriladi, bozor o'zini o'zi tuzatadi va ish beruvchining ish haqi va imtiyozlarini yaxshiroq ta'minlash yoki biznesdan chiqib ketish imkoniyati yo'q va ko'rinmas qo'li qutqarish uchungina emas, balki hukumat tomonidan o'rnatilgan har qanday "yuqoridan" tushgan qoidalarga qaraganda ancha oqilona, samarali va samarali tarzda amalga oshiriladi (masalan, qonun uchun vaqtinchalik to'lov ortiqcha ish). "Ko'rinmas qo'l" haqiqatan ham ishlayaptimi? O'sha paytda Adam Smit "Xalqlar boyligi" ni yozganida, Angliya dunyoning tarixidagi eng katta iqtisodiy kengayishdan, ya'ni "sanoat inqilobi" dan mamlakatni fabrikalar va tegirmonlar bilan to'ldirgan (va keng tarqalgan boylik va keng tarqalgan qashshoqlik). Tarixiy hodisani tushunish juda qiyin, chunki siz o'rtada sharmandalik yashayotgandirsiz va aslida tarixchilar va iqtisodchilar bugungi kunda sanoat inqilobining yaqin sabablari (va uzoq muddatli oqibatlari) haqida bahslashmoqda. Ammo, orqaga qaraganda, biz Smitning "ko'rinmas qo'li" argumenti bilan bog'liq bo'lgan ba'zi teshiklarni aniqlay olamiz. Sanoat inqilobi nafaqat shaxsiy manfaatdorlik va hukumatning aralashuvining yo'qligi bilan bog'liq. boshqa muhim omillar (hech bo'lmaganda Angliyada) ilmiy innovatsiyalarning jadal sur'ati va populyatsiya portlashi edi, bu esa bu texnologiya bilan ishlaydigan zavodlar va fabrikalar uchun ko'proq insonparvarlik bilan ta'minlandi. "Ko'rinmas qo'li" yuqori moliyaviy (obligatsiyalar, garovlar, valyuta manipulyatsiyasi va h.k.) va murakkab marketing va reklama usullari kabi yangi paydo bo'lgan hodisalarga nisbatan qanday qilib yaxshi jihozlangani noma'lum bo'lib, unda irrational tomonga murojaat qilish uchun mo'ljallangan ("ko'rinmas qo'l" ehtimol mutlaqo oqilona hududlarda ishlaydi). Hech qaysi ikki mamlakat bir-biriga o'xshamasligi va 18 va 19 asrlarda Angliya boshqa mamlakatlar tomonidan yoqtirilmagan ba'zi tabiiy afzalliklarga ega bo'lgan va bu ham iqtisodiy muvaffaqiyatga yordam bergan. Protestantlik ish axloqi bilan mustahkamlangan, kuchli demokratik fransiyali bir ittifoq millati, konstitutsiyaviy monarxiyasi bilan, parlament demokratiyasiga asta-sekinlik bilan asos solib, Angliya bir nechta vaziyatlarda mavjud edi, ularning hech biri ossonlik bilan "ko'rinmas qo'l" iqtisodi bilan hisoblanardi.Shubhasiz, Smitning "ko'rinmas qo'li" ko'pincha kapitalistik yutuqlarni (va muvaffaqiyatsizligini) haqiqiy tushuntirishdan ko'ra ko'proq ratsionalizatsiya qilish kabi ko'rinadi. Zamonaviy davrdagi "Ko'rinmas qo'l" Bugungi kunda dunyoda "ko'rinmas qo'l" kontseptsiyasini qabul qilgan va u bilan birga ishlaydigan yagona mamlakat bor va bu AQSh. Mitt Romni , 2012 yilgi kampaniyasida "bozorning ko'rinmas qo'llari har doim hukumatning og'ir qo'llaridan ko'ra tezroq va yaxshi harakatga kelishi" ni aytgan va bu Respublikachilar partiyasining asosiy tamoyillaridan biridir. Eng bepoyon konservatorlar (va ba'zi libertariyaliklar) uchun reglamentning har qanday shakli g'ayritabiiy emas, chunki bozorda mavjud bo'lgan har qanday tengsizlik erta yoki kechroq o'zlarini tashqariga chiqarish uchun hisoblanishi mumkin. (Angliya, shu bilan birga, Evropa Ittifoqidan ajralib chiqqan bo'lsa-da, hali ham yuqori darajada tartibga solinadi).Biroq, "ko'rinmas qo'l" zamonaviy iqtisodiyotda ishlayaptimi? Misol uchun, siz sog'liqni saqlash tizimidan boshqa hech narsaga muhtoj emassiz. AQShda juda ko'p sog'lom yoshlar bor, o'z-o'zidan qiziqish bilan harakat qilib, sog'liqni saqlashni sug'urtalashni tanlamaydilar, bu esa o'zlarini yuzlab va, ehtimol, oyiga minglab dollarni tejash imkonini beradi. Bu ular uchun yuqori turmush darajasiga olib keladi, shuningdek, o'zlarini sog'liqni saqlash sug'urtasi bilan himoya qilishni tanlaydigan, solishtirma sog'lom odamlar uchun yuqori darajadagi sug'urta mukofotlari va sug'urtaning to'liq ma'nosi bo'lgan keksa va nopok odamlar uchun juda yuqori (va ko'pincha unikal) ga oshdi. hayot va o'lim. Bozorning "ko'rinmas qo'llari" bu ishni bajarishi kerakmi? Shubhasiz shubhasiz, bunga o'nlab yillar ketadi va minglab insonlar vaqti-vaqti bilan azob chekib o'lishadi, xuddi oziq-ovqat ta'minotimiz bo'yicha tartibga rioya qilinmasa yoki ayrim turlarni taqiqlovchi qonunlar bo'lmasa, minglab odamlar azob chekishi va o'lishi mumkin atrof muhit ifloslanishi bekor qilindi. Haqiqatan ham, bizning global iqtisodiyotimiz juda murakkab va dunyodagi juda ko'p odamlar, "seansiy" uchun sehrgarlik qilish uchun eng uzoq muddatlardan tashqari. 18-asr Angliyaga tatbiq etilgan (yoki bo'lmasligi mumkin) kontseptsiya bugungi kunda yashayotgan dunyoga hech bo'lmaganda eng toza shaklda qo'llanilishi mumkin emas.


2. Moliyaviy bozorlar. Zamonaviy moliyaviy bozorning eng umumiy ko'rinishlari: pul bozori, kapital bozori, fond bozori, valyuta bozori. Moliyaviy bozorda moliyaviy aktivlarning sotilishi va sotib olinishi.
Agar siz investitsiya qilish uchun yangi bo'lsangiz, moliyaviy bozorlar atamasi bilan bir necha bor uchrashishingiz mumkin. Moliyaviy bozorlarsiz siz qimmatli qog'ozlarni investitsiya qila olmaysiz yoki savdo qila olmaysiz. Qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotish uchun moliyaviy bozorlarning mavjudligi shart. Ammo moliyaviy bozorlar deganda nimani tushunish kerak? Moliya bozori qanday funktsiyani bajaradi? Moliya bozorining asosiy va eng muhim elementlari nimalardan iborat? Bu bir nechta savollar har bir kishining ongida aylanadi investor yoki savdogar. Keling, moliyaviy bozorlarning ma'nosini va u bilan bog'liq bo'lgan barcha narsalarni topaylik.Moliya bozori - bu sotib olish va sotish imkonini beradigan platformani ta'minlovchi har qanday narsa aktsiyalar yoki aktsiyalar. Shunday qilib, bu savdo yoki investitsiya qilinadigan joydan boshqa narsa emas. Moliya bozori keng tushunchadir. Chunki u har xil turdagi bozorlardan iborat. Moliyaviy bozorlarga misollar. Umuman olganda, uchta umumiy va etakchi moliyaviy bozorlar mavjud. Birja Qimmatli qog'ozlar bozori bu korporatsiya aktsiyalari sotib olinadi va sotiladi. Qimmatli qog'ozlar bozori bir nechta fond birjalaridan iborat bo'lib, u erda kompaniyalar o'zlarini ro'yxatga olishadi, shuning uchun odamlar o'z aktsiyalarini sotib olishlari mumkin. The Nyu-York fond birjasi (NYSE) qimmatli qog'ozlar birjasining namunasidir.Obligatsiyalar bozori Obligatsiyalar bozori - bu qimmatli qog'ozlar bilan muomala qilish imkoniyatini beradigan joy. Bu bozor barcha turdagi savdoni o'z ichiga oladi obligatsiyalar, obligatsiyalar, veksellar va veksellar. Davlat va davlat kompaniyalari obligatsiyalar bozorida muntazam ravishda shug'ullanadi. Tovar bozori Nomidan ko'rinib turibdiki, tovar bozori savdoni rag'batlantiradi tovarlar. Ko'rib chiqilayotgan tovar oltin yoki kumushdan tortib xom neftgacha bo'lgan har qanday narsa bo'lishi mumkin. Jahon miqyosida bir nechta tovar bozorlari mavjud. The Chikago savdo birjasi va qit'alararo birja tovar bozorlarining ikkita namunasidir. Tovar bozori ikki turdagi tovarlarni o'z ichiga oladi - qattiq va yumshoq. Qattiq tovarlar - bu qazib olinadigan yoki tabiatdan olinadigan mahsulotlar. Qattiq tovarlarga oltin va neft misol bo'la oladi. Yumshoq tovarlarga esa qishloq xo'jaligi mahsulotlari kiradi.Moliya bozorining tarkibiy qismlari. Moliyaviy bozorlar odatda ikkita asosiy komponentga ega. Ulardan ikkitasi bor: pul bozorlari va kapital bozorlari. Pul bozori; Pul bozori - bu qisqa muddatli qarz aktivlari bilan shug'ullanadigan joy. Pul bozorida sotiladigan qimmatli qog'ozlar odatda bir yil ichida to'lov muddatiga ega. Pul bozorining yetakchi vositalariga g‘azna veksellari, depozit sertifikatlari, tijorat qog‘ozlari va veksellar kiradi. Kapital bozori. Pul bozoridan farqli o'laroq, kapital bozori o'z muddati bir yildan keyin bo'lgan vositalar bilan shug'ullanadi. Aktsiyalar, obligatsiyalar va obligatsiyalar kapital bozoridagi bir nechta qimmatli qog'ozlardir. Biroq, ikkilamchi bozorlar ilgari chiqarilgan qimmatli qog'ozlar bilan shug'ullanadi. Xulosa, Moliyaviy bozorlar har qanday iqtisodiyotning asosidir. Bu bozorlar investitsiya va savdoni osonlashtiradi. Ular har qanday davlatning iqtisodiy o'sishida juda muhim rol o'ynaydi. Moliyaviy bozorlarning yo'qligi qimmatli qog'ozlarni sotib olish va sotishni qiyinlashtiradi. Shunday qilib, ular iqtisodiyotda juda muhim rol o'ynaydi. Moliyaviy aktiv (majburiyat) ning pul moddalari — tasarrufdagi (egalik huquqidagi) pul mablag‘lari, shuningdek, qayd qilingan yoki o‘rnatilgan miqdordagi pul mablag‘lari summasida olinishi yoki to‘lanishi lozim bo‘lgan aktivlar va majburiyat. Barcha moliyaviy aktivlar ham pul moddalari bo‘lavermaydi. Moliyaviy majburiyat — pul mablag‘larini va boshqa moliyaviy aktivlarni shartnomaviy majburiyat orqali boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlariga o‘tkazish yoki almashtirishni bildiradigan har qanday majburiyat. Ulushli vositalar — xo‘jalik yurituvchi subyektning boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektiga bo‘lgan majburiyatlarini chegirib tashlagandan keyingi qolgan aktivlar ulushini tasdiqlovchi har qanday shartnoma; Haqqoniy (haqiqiy) qiymat — bu yaxshi xabardor bo‘lgan va bunday operatsiyani amalga oshirishni xohlovchi tomonlar o‘rtasida umumiy shartlar asosida bitimni amalga oshirishdagi aktivni almashtirish yoki majburiyatni to‘lash mumkin bo‘lgan summa. Moliyaviy aktivning amortizatsiyalanadigan qiymati — aktivning balans hisobotda dastlabki tan olingandagi baholangan summasi (ya’ni aktivning hisobvaraqdagi aks ettirilgan summasi, plyus/minus mukofot/diskont hisobvarag‘idagi aks ettirilgan summa, plyus aktivning sotib olish uchun ketgan xarajatlarning hisobvaraqdagi summasi, plyus har qanday sotib olingan olinishi lozim bo‘lgan va alohida olinishi lozim bo‘lgan hisoblangan foizlar hisobvarag‘ida aks ettirilgan hisoblangan foizlar), minus to‘langan asosiy qarz summasi, plyus/minus real foiz stavkasi metodini qo‘llash bilan mukofot/diskontlarning yig‘ilgan amortizatsiya summasi, va minus sotib olish uchun ketgan xarajatlar amortizatsiyasi, va minus ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi. Moliyaviy aktivning balans qiymati — moliyaviy aktivning hisobvarag‘idagi qoldig‘i, plyus/minus mukofot/diskont hisobvarag‘idagi qoldig‘i, plyus aktivni sotib olishga ketgan xarajat bo‘yicha aktiv hisobvaraqdagi qoldiq, plyus olinishi lozim bo‘lgan hisoblangan foizlar hisobvarag‘idagi qoldiq, plyus/minus haqqoniy qiymatni korrektirovka qilish hisobvarag‘idagi qoldiq, minus ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni qoplash zaxirasi. “Balans qiymati” — moliyaviy aktivning haqqoniy qiymatini qaytadan to‘g‘rilash (korrektirovka o‘tkazish) uchun joriy haqqoniy qiymati bilan taqqoslanadigan summa. Mukofot — qarz qimmatli qog‘ozi uchun to‘langan (sotib olishdagi xarajatlarsiz) summaning, aktiv nominal qiymati bilan har qanday sotib olingan, olinishi lozim bo‘lgan foizlarni qo‘shib hisoblaganda oshib ketgan summa. [Sotib olish bahosi – (nominal qiymat + sotib olingan, olinishi lozim bo‘lgan foizlar)]. Mukofot debet qoldiqqa ega bo‘lib, real foiz stavkasi metodini qo‘llash bilan amortizatsiya hisoblash vositasida foizli daromadni kamaytiradi. Diskont — qarz qimmatli qog‘ozining nominal qiymati bilan har qanday sotib olingan, olinishi lozim bo‘lgan foizlarning qarz qimmatli qog‘ozi uchun to‘langan miqdordan (sotib olishdagi xarajatlar hisobisiz) oshgan summasi. [(Nominal qiymati + sotib olingan, olinishi lozim bo‘lgan foizlar) – sotib olish bahosi]. Diskont kredit qoldiqqa ega bo‘lib, real foiz stavkasi metodini qo‘llash bilan amortizatsiya hisoblash vositasida foizli daromadni ko‘paytiradi. Sotib olingan olinishi lozim bo‘lgan foizlar — qarz qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha har qanday hisoblangan, lekin to‘lanmagan foizlar. Ular qimmatli qog‘ozni taqdim etuvchiga to‘lanishi lozim bo‘lib va sotib olish sanasidan boshlab sotib oluvchiga o‘tadigan foizlardir