Hám kómekshi sózi janapaylıq xızmette qollanılǵanda da/de janapayına sinonim bolıp keledi. Bul da da/de janapayı sıyaqlı jeke sózler menen kelgende, sol sózden keyin, al birgelkili bolıp kelgen sózler menen qollanılǵanda, sol sózlerdiń háribiriniń aldında kelip, olardıń mánisin kúsheytedi: Aysholpannıń meniń menen hám isi bolmadı (J.A.). Kók jiyegin búgin hám kóre almadıq (S.S.). Jıyın-terimge muǵallimler hám, oqıwshılar hám jedel qatnastı.
Ańlatıw: da/de, hám kómekshi sózleri gápte qollanılıwına qaray, birde dáneker, birde janapay xızmetinde kelgende tómendegi ózgesheliklerge iye boladı:
1) dánekerlik xızmette qollanılǵanda eń kemi eki sózdi (birgelkili aǵzalardı) yamasa dizbekli qospa gáptiń quramındaǵı jay gáplerdi baylanıstıradı: Ol qapınıń aldında sálkem eglenip turdıda, ishkerige kirip ketti (Sh.S.). Altı shopan baǵana azanda qoylardı jayıp ketti de, Erpolat wájlerdi alıp izinen jetpekshi bolıp qalıp edi (M.D.);
2) janapaylıq xızmette qollanılǵanda jeke sózlerge qosımsha kúsheytiwshilik máni beredi: Bul ádistińózi de kim kimdi jeńer eken degendey gúreske usaydı. Jıynalǵanlardıńhám pikiri usınday edi (Sh.S.).
Do'stlaringiz bilan baham: |