Kislota asos va tuzlarning dissosiyalanish nazariyalari. Tuzlarning gidrolizi pH. Suvning ion ko‘paytmasi. Amfoter elektrolitlar va ularning dissotsiyalanishi. Eruvchanlik ko‘paytmasi

Kislota - asos va tuzlarning dissosiyalanish nazariyalari. Tuzlarning gidrolizi. pH. Suvning ion ko‘paytmasi. Amfoter elektrolitlar va ularning dissotsiyalanishi. Eruvchanlik ko‘paytmasi.
. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi

Moddalar suvda eritilganda ularning eritmalari elektr tokini o’tkazish–o’tkazmasligiga ko’ra 2 ga bo’linadi: elektrolitlar va elektrolitmaslar (noelektrolitlar).

Eritmalari va suyuqlanmalari elektr tokini o’tkazmaydigan moddalar noelektrolitlar deyiladi. Spirt, shakar, kislorod, azot va shularga o’xshashlarning eritmalari elektr tokini o’tkazmaydi. Chunki ular suvda eriydi, ammo ionlarga ajralmaydi. Umuman qutbsiz yoki qutbliligi kam bo’lgan moddalarning eritmalari suvli eritmalarda ionlarga ajralmaydi va shuning uchun ham elektr tokini o’tkazmaydi.
Elektrolit suvda eritilganda yoki suyuqlantirilganda ionlarga ajralishi elektrolitik dissotsilanish deyiladi. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasini 1887- yilda shved olimi S. Arrenius yaratgan. S. Arrenius nazariyasi quyidagilardan iborat:
1. Elektrolitlar suvda eriganda musbat va manfiy zaryadli ionlarga ajraladi:
NaCℓ ↔ Na⁺ + Cℓ^-
K₃PO₄ ↔ 3K⁺ + PO
Aℓ₂(SO₄)₃ ↔ 2Aℓ³⁺ + 3SO
Ba(OH)₂ ↔ Ba^{2 +} + 2OH^-
HNO₃ ↔ H⁺ + NO
2. Elektr toki ta’sirida musbat zaryadli ionlar katodga tomon harakatlanadi, shuning uchun ular kationlar deyiladi, manfiy zaryadli ionlar esa anodga tomon harakatlanadi, manfiy zaryadli ionlar esa anionlar deb ataladi:

3. Dissotsilanish qaytar jarayondir. Ya’ni qancha molekula ionlarga ajralsa, ionlardan yana shuncha molekula hosil bo’ladi:

Kuchli asos va kuchli kislotalar (shartli ravishda 10% gacha yoki 0,1 molyarli eritmalari) hamda o’rta va qo’sh tuzlar bir bosqichda to’liq dissotsilanadi.
Masalan: a) Kuchli kislotalar:
H₂SO₄ = 2H⁺ + SO ; HNO₃ = H⁺ + NO