Kiyimni konstruksiyalash va modellashtirishning asosiy metodlari

Ekspluatatsion talablar deganda, kiyimning vazifasiga va foydalanish 
sharaoitlariga mosligi, qulayligi, chidamliligi, 
ishonchliligi, formasining 
barqarorligi tushuniladi. 
Estetik talablar deganda, kiyimning modaga mosligi, yangi materiallardan 
tikilganligi, yangi otdelkalar ishlatilganligi, istemolchilarning estetik didlarini 
qondirish tushuniladi. 
Gigiyenik talablarga kiyimning issiqlik balansi, havo o’tkazuvchanligi, 
ichki (kiyim ostidagi) nam-teridan yoki tashqi nam (qor-yomg’ir) ta’siridan 
himoyalash darajasi, yengilligi, konstruksiyaning qulayligi (kishining normal 

---

fizologik funksiyalariga halakit bermasligi) kiradi. Gigenik talablar bir muncha 
umumiyroq bo’lib, ergonomik talablarni ham o’z ichiga oladi; erganomik 
talablarni ham o’z ichiga oladi. Erganomik talablar esa antropometrik, gigenik va 
psixi-fizologik moslikka oid bir qancha ko’rsatkichlarni o’z ichiga oladi. 
Ikkinchi gruppaga texnologik, standartlashtirish va uning metodlari, 
tejamkorlikdan iborat talablar kiradi. 
Tejamkorlik 
loyhalash 
harajatlari, 
ishlab 
chiqarishni 
texnologik, 
konstruktorlik va texnik jihatdan tayyorlash bilan bog’liq harajatlar, shuningdek, 
iste’molchilarning undan foydalanish harajatlari bilan harakterlanadi. 
 
Ko’p modeli potoqlarda tayyorlanadigan modellarga texnologik bir xillik 
jihatdan 
qo’shimcha 
talablar 
qo’yiladi: 
bu 
talablar 
korxonalarining 
unifikasiyalashtirilgan barqoror potoqlarda ishlashni ta’minlaydi. 
Konstruktor faoliyatining eng qiyin va ma’suliyatli bosqichlari kiyim 
detallarining chizmasi-yoyilmasini chizishdan iborat. Bu bosqichdan ko’riladigan 
asosiy maqsad – detallarning shakli va razmerlarini mumkin qadar aniqroq 
belgilash; shunday qilinsa, kiyimning detallari yig’ilgandan keyin hosil bo’lgan 
formasi rassom formasiga mos keladi. 
Bu ishning qiyinligi va murakkabligi shundaki faqat tar’ifi, eskizi va 
namunasigina berilgan, lekin o’zi yo’q kiyimning chizmasini – detallarining 
yoyilmasini chizishga to’g’ri keladi. Buning ustiga, kiyimning sirti murakkab, 
yoyib bo’lmaydigan sirt hisoblanadi.; shunga ko’ra uning yoyilmasi va hisobi, 
ya’ni uni chizish uchun kerak bo’ladigan ma’lumotlarni hisoblab chiqarish va 
chizmani chizish ancha qiyin.
Kiyim detallarini hisoblash va chizma tayyorlashning mavjud metodlarni 
gruppalarga bo’lib, quyidagicha tushuntirish mumkin. 
1. Mulyaj metodi. 
2. Gavdaning o’lchamlariga va chok haqlariga asoslanish 
3. Boshlang’ich sirt to’g’risidagi ma’lumotlarga asoslanish. 
Mulyaj metodining mohiyati shundan iboratki, maneken yoki kishi 
gavdasiga nakid material (asosiy gazlama, yengil yumshoq qog’oz yoki to’r-kanva) 
modelning formasiga moslab to’g’nag’ichlar bilan qadab qo’yilib, kiyim 
detallarining konto’rlari chizib chiqiladi. Bunda asosiy usul –qadashdir.

---