Klinik laboratoriya tashxisi

6.1. Gonoreya laborator diagnostikasi 

---

66 
Gonoreya (lot. “gone” - urug‘, “rhoia” - oqish) jinsiy yo‘l bilan yuquvchi 
kasalliklar guruxiga kiruvchi infeksion kasallikdir. Gonoreya qo‘zg‘atuvchisi Neisseria 
gonorrhoeae – nemis olimi A. Neysser tomonidan 1879 yilda aniqlangan.
Gonokokklar peshob-tanosil a’zolari va ko‘zning yiringli yalig‘lanish kasalligaga 
sabab bo‘ladi; shu bilan birga bo‘g‘imlar, endokrin va ekzokrin bezlar va endokardni 
ham zararlashi mumkin.
Etiologiyasi. Neisseria gonorrhoeae – gram manfiy diplokokk bo‘lib, kofe 
donalarga o‘xshash shaklga ega: botib turuvchi yuzasi bilan bir biriga qarab turadi. 
Gonokokklarjuftkokklardir. Gonokokk uzunligi 1,25 x 1,6 mkm, eni 0,7 x 0,8 mkm. 
Diplokokklar orasida tirqish mavjud. 
Diagnostikasi. Gonoreya tashxisi faqatgina gonokokklarni laborator aniqlash 
orqali qo‘yiladi. Gonoreya bilan kasallangan bemorlarda gonokokklar quyidagi 
materiallarda aniqlanadi:
− erkaklarda - uretra, prostata bezisekreti, sperma, to‘g‘ri ichak, xalqumda; 
− ayollarda – uretra vabachadonbo‘ynisekreti, to‘g‘riichak yoki xalqumda. 
Olingan biologik material olingan joyiga ko‘ra quyidagicha markirovka qilinadi: 
«U» - uretra; 
«C» - bachadon bo‘yni; 
«V» - qin; 
«R» - to‘g‘ri ichak; 
«F» - xalqum. 
SHu bilan birga qo‘zg‘atuvchi bo‘g‘im suyuqliklari va boshqa suyuqliklarda ham 
aniqlanishi mumkin. 
Sitologik tekshiruv. Gonokokklar leykotsitlar ichida aniqlanadi. Gonokokklar 
leykotsitlar ichida yashaydi, ayrim vaqtlari xattoki ko‘payadi (endotsitobioz – xujayra 
ichi xayoti). Gonokokklarni yutgan leykotsitlar ham o‘z faoliyatini davom ettiradi. 
Yiring tomchisi buyum oynasiga tomiziladi va 2 surtma tayyorlanadi. Surtma 
quritiladi, fiksatsiyalanadi va Gram usulida va metilen ko‘ki bilan bo‘yaladi. 

---

67 
Klinik diagnostik laboratoriyalarda dastlab metilen ko‘ki bilan bo‘yaladi va 
“xujayra ichida diplokoklar” mavjudligi tekshiriladi. Bunda leykotsitlar sitoplazmasida 
gonokokklar to‘q ko‘k bo‘ladi, leykotsitlar yadrosi esa ko‘k-binafsha rangga bo‘yaladi.