Koinot quyosh sistemasi

KOINOT
Quyosh sistemasi
Quyosh tizimi – bu Quyosh va uning atrofida harakatlanuvchi sayyoralar va boshqa osmon jismlari majmuyidir. Quyosh sistemasi taxminan 4.6 millard yil oldin ya’ni olam paydo bў1lgandan sўng 10 milliard ўtgach vujudga kelgan. Quyosh sistemasida 8 ta sayyora bor. Bular Merkyriy, Venera, Yer, Mars, Yupiter, Saturn, Uran va Neptun. Shuningdek, bu yerda kometalar, metiorlar va astroidlar ham bor.
Nur taratuvchilar
Quyosh – yulduzlardan biridir. U vodrod va geliy gazlaridan tashkil topgan ulkan olovli shardir. Quyosh yuzasidagi harorat 6000 daraja atrofida bўladi. Bunday haroratda yerdagi biz bilgan barcha narsalar eriydi. Quyosh yadrosining harorati esa undan minglab marta katta – 16 million darajadan yuqori. Quyosh atiga bir sekundda butun insoniyat ўzining tarixi davomida sarflaydigan energiyadan kўproq energiya ajratadi. Quyoshga yetib borish uchun eng yuqori tezlikda uchadigan qudratli kosmik raketa 170 yil yўl yuradi.
Quyoshning tutilishi
Yer, Oy, Quyosh bir tori chiziq bўylab joylashgan vaqttda Quyosh tutilishi yuz beradi. Oy bir necha minut davomida Quyosh nurlarini tўsib, Yerga soya tashlaydi. Quyosh tўliq yoki qisman tutilishi mumkin. Tўliq tutilganda tevarak-atrof bir muncha qoronulashadi. Bunday tutilish yetti minutga yaqin davom etadi va bu noyob hodisa hisoblanadi. Quyoshning qisman tutilishi bir yilda 2 martadan 5 martagacha sodir bўladi va biz odatda buni buni sezmaymiz.
Quyoshli shamol
Quyosh Yerga dilni hushnud etuvchi nurlari dan tashqari, Quyoshli shamol, shuningdek, hayot uchun havfli bўlgan nur va radiotўlqin zarralari oqimini ham sochadi. Ular kўzga kўrinmaydi. Baxtimizga yer qobii odamlani ulardan ishonchli himoya qiladi. Yer qutblarida quyoshli shamolning atmosfera bilan ўzaro ta’siri naijasida shimol yodusi va chaqmoq shu’lasi paydo bўladi.
Pluton
Pluton Quyosh sistmasidagi eng kichkin, eng sovuq (ўrtacha haorat -238 daraja) va eng olisdagi osmon jismidir. Olimlar ilgari uni sayyora deb atashgan. Ushbu osmon jismi aroyib katta qiyalikka ega va tarang tortilgan. Shu bois mana, yigirma yildirki Pluton Neptun orbitasi ichida joylashgan. Xaron Plutonning yagona yўldoshidir. U osmon jismining ўzidan ikki barobar kichikroq va Quyosh sistemasining eng olisda joylashgan yўldoshidir. Uning yuzsi qoya singari qalin va qattiq muz bilan qoplagan.