Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali
III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR
Download 1.65 Mb. Pdf ko'rish
|
falsafa etika estetika mantiq
III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR 3.1. Mustaqil ta‘lim savollari. 1. Madaniyat va tsivilizatsiyaning umumiy aloqadorligi va o’ziga xos jihatlari nimalardan iborat? 2. Tsivilizatsiyaning tarixiy shakllari to’g’risida nimalarni bilib oldingiz? 3. Madaniyatda milliylik va umuminsoniylik. 4. Qadriyat o’zi nima? 5. Qadrlash va baho, ular o’rtasidagi aloqadorlik? Тayanch so’z va iboralar: Madaniyat, sivilizatsiya, ma'naviy madaniyat, moddiy madaniyat, sivilizatsiyaviy yondashuv, milliy madaniyat, Sharq sivilizatsiyasi, G’arb sivilizatsiyasi, hozirgi zamon sivilizatsiyasi, hududiy sivilizatsiya. Qadriyat tushunchasi. Qadriyat kategoriyasi, uning mohiyati va mazmuni. Qadriyatlar tizimi, qadrlash tamoyillari, qadrlash mеzonlari. Qadriyatning namoyon bo’lish shakllari va uning asosiy xususiyatlari. 13.2. ―Siyosat va huquq falsafasi‖ 2 ―Mustaqillik‖ izohli ilmiy-ommabop lug’at. Toshkеnt, ―Sharq‖ nashriyoti. 1998 yil. 279-281- bеtlar. 3 ―Falsafa: qomusiy lug’at‖. Toshkеnt, ―Faylasuflar jamiyati‖ n. 2004 yil. 476-bеt. 103 Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi asosida tashkil etilgan ma’ruza bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar Amaliy mashg’ulot rejasi: 1. Siyosat va huquq, siyosiy va huquqiy munosabatlar, demokratik jamiyat tushunchalarining mohiyati va mazmuni. 2. Тotalitarizm oqibatlari va demokratik jamiyat siyosati. 3. O’zbekiston Konstitutsiyasi va umuminsoniy demokratik qadriyatlar ustuvorligini ta’minlash. 4. Jamiyat hayotining barcha jabhalarini erkinlashtirish O’zbekiston siyosatining ustuvor tamoyili. Mashg’ulotning maqsadi: Siyosat va huquq, siyosiy va huquqiy munosabatlar, dеmokratik jamiyat tushunchalarining mohiyati va mazmuni, siyosiy va huquqiy qarashlar taraqqiyotining tarixi va rivojlanish bosqichlari to’g’risida bilim hosil qilish Тalabaning o’quv faoliyati natijalari: -O’zbekistondagi siyosiy va huquqiy sohalardagi islohotlar haqida tasavvur hosil qiladi; - Jamiyat siyosiy hayotining falsafiy jihatlarini tahlil etadi; - Siyosatning jamiyat iqtisodiy va ma’naviy hayotiga ta’siri, oqibatlari hamda sabablarini tushunib yetadi. Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 1. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. Eslatma 1.1. -ga qarang. 2. Ma’lumot-aхborot materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 2.1.,2.2., 2.3., 2.4. -ga qarang. 3. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 3.1. -ga qarang. Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va blits so’rov Maksimal ball: b. Тalabaga qo’yilgan ball: ______ O’qituvchi imzosi:__________ I. O‘QUV ТOPSHIRIQLAR 1.1. O‘quv vazifasi “Bahs-munozara” uchun muammoli savollar I-Guruh. 1. Siyosiy va huquqiy qarashlar taraqqiyotining tarixi va rivojlanish bosqichlari. 2. Jamiyat hayotining barcha jabhalarini erkinlashtirish deganda nimani tushunasiz. 104 II-Guruh. 1. Siyosat va huquq tushunchalarini izohlang. 2. Hozirgi zamon jahon siyosiy hayotining umumbashariy, mintaqaviy, hududiy (global, zonal, rеgional) xususiyatlari. III-Guruh. 1. Gеosiyosat va xalqaro munosabatlarda O’zbеkistonning o’rni. 2. O’zbеkiston Rеspublikasining XXI asr bo’sag’asidagi va uning boshlaridagi siyosatining asosiy tamoyillari. II. MA‘LUMOТ-AХBOROT MATERIALLAR 2.1 Bahs o‘tkazishning qoidalari va ajratiladigan vaqt. 1. Boshlovchi ma’ruza mavzusini e’lon qiladi va ma’ruzachiga so’z beradi. 2. Ma’ruza qilish vaqti – 10-15 min. 3. Тaqrizchining chiqishi – 3 min. 4. Opponentning chiqishi – 3-5 min. 5. Ekspertning chiqishi – 1-3 min. 6. Jamoa bo’lib muhokama qilish – 10-15 min. 2.2. Bahs-munozara ishtirokchisiga ESLAТMA! Munozara muammoni hal etish yoki uni tushunish uchun o’tkaziladi. O’zaro munosabatlarni hal etish ta’qiqlanadi. Boshqalar ham gapirishi uchun uzoq so’zlamaslik. Fikrlarni o’ylab, his-hayajonga berilmay, maqsadga erishish uchun bayon etadi. Opponent yondoshuvini tushunish va uni inobatga olishga harakat qilish. Opponentlar bildirgan fikrlarni o’zgartirmasdan, buzmasdan madaniyatli tarzda inkoriy fikrlarni bayon etish. Mavzu bo’yicha so’zlash. Biron-bir ishtirokchiga yon bosish yoki qarshi chiqish uchun sun’iy fikr bildirmaslik. Ilova 2 2.3. Bahs-munozara amaliy mashg‘ulotining rollar yo‘riqnomasi. Yetakchi (boshlovchi) – muhokamaning borishiga rahbarlik qiladi. Bahsning o’tish qoidalarini, berilgan vaqtga rioya qilinishini qattiq nazorat qiladi. Тaqrizchi – ma’ruzachi chiqishiga qisqacha umumiy ta’rif beradi va uning ijobiy tomonlarini ta’kidlab o’tar ekan, quyidagi holatlarga alohida e’tibor qaratadi: Ishning dolzarbligi, undagi yangilik, mantiqiy ketma-ketlik, aniqlik 105 fikrlarni tushunarli keltirilishi, xulosa va umumiylashtirishlarning aniq bayon etilishi. Opponent (resenzent) – ma’ruzaning mazmuniga tanqidiy yondashib, uning xato va kamchiliklarini ko’rsatish bilan birga ularni bartaraf qilish, sifatini yaxshilash yo’llarini ham taklif qilish kerakyu Mantiqchi (logik) – ma’ruzasi va opponent yoki resentzent chiqishlarini mantiqiy xatolarini aniqlaydi va tuzatishlar kiritadi. Psixolog – guruhda mahsulli muloqot o’tishini ta’minlaydi, bahs- munozarani to’qnashuvga aylanib ketishiga yo’l qo’ymaydi. Ekspert – bahsning har bir ishtirokchisini muammoni hal qilishga qo’shgan xissasini, uning bilim darajasini, umuman bahsning ijobiy samarasini aniqlaydi va baholaydi. 2.4. Bahs ishtirokchilarining baho o‘lchovlari (o’qituvchi yoki ekspert tomonidan to’ldiriladi) Ma‘ruzachi Mavzuning to‘liq yoritilganligi, eng yuqori ball Fikrni yetkazish mahorati, eng yuqori ball Muhokamada savollarga to‘g‘ri javoblar soni, har bir to‘g‘ri javobga 1 balldan Ballar yig‘indisi F.I.Sh. F.I.Sh. F.I.Sh. Тaqrizchi Ijobiy tomonlarini ko‘rsatganlar soni (har bir to‘g‘ri javobga 1 balldan) Ballar yig‘indisi F.I.Sh. F.I.Sh. F.I.Sh. Opponent, bahs ishtirokchisi Kamchiliklarini, zaif tomonlarini ko‘rsatganlar soni. (har bir to‘g‘ri javobga 1 balldan) Berilgan savollar soni. (har bir to‘g‘ri javobga 1 balldan) Mustaqil qo‘shimcha qilganlar soni (har biriga 1 balldan) Ballar yig‘indisi F.I.Sh. F.I.Sh. F.I.Sh. III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR 3.1. Mustaqil tayyorlanish uchun vaziyatlar 106 1. Keyingi mashg’ulotda bo’ladigan ―Fan falsafasi‖ darsiga tayyorgarlik ko’rish, mavzu yuzasidan savollarga javoblar topib kelish. 12-Mavzu: ―Fan falsafasi‖ Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi asosida tashkil etilgan ma’ruza bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar Ma’ruza rejasi: 1. Fan tushunchasi. Jamiyat hayotida fanning o’rni va ahamiyati. 2. Hozirgi zamon fanining rivojlanish xususiyatlari. 3. Ilmiy-tеxnik yuksalish, uning asosiy yo’nalishlari. Ilmiy inqiloblar. Mashg’ulotning maqsadi: Mavzu yuzasidan talabalar bilimini boyitib, muammoli masalalarni yechish qobiliyatini o’stirish. Тalabaning o’quv faoliyati natijalari: - Fan tarixi, uning turli tsivilizatsiya va davrlardagi taraqqiyotini tushunib oladi; - Hozirgi zamon fani haqida ma’lumotga ega bo’ladi; - Fannig umumbashariy muammolarni yechish, madaniyat, siyosat va ishlab chiqarishdagi ahamiyatini tushunib etadi; - Fan tushunchasining ta’rifini keltiradi. Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 1. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. Eslatma 1.1., 1.2. -ga qarang. 2. Ma’lumot-aхborot materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 2.1.,2.2. -ga qarang. 3. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 3.1. -ga qarang. 4. Тayanch so’z va iboralar bilan tanishib chiqing. Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va blits so’rov Maksimal ball: b. Тalabaga qo’yilgan ball: ______ O’qituvchi imzosi:__________ I. O‘QUV ТOPSHIRIQLAR 1.1. O‘quv vazifasi 107 Diqqatni jalb etuvchi savollar 1. Fan nima? 2. Markaziy Osiyo olimlarining jahon fani rivojiga qo’shgan hissalari to’g’risida nimalarni bilasiz? 3. Fan va falsafaning o’zaro bog’liqligini izohlang? 4. Fan-texnika inqilobi nimalarda namoyon bo’ladi? 5. Barkamol inson shaxsini shakllantirishda ilm-fan qanday ahamiyat kasb etadi? 6. O’zbekiston mustaqilligining fan taraqqiyotidagi ahamiyatini tushuntiring? 1.2. Guruhlarda ishlash uchun vazifalar: Ekspert varaqasi №1 1. ―Hozirgi zamon fanining umumiy tavsifi?‖ degan savolga javob bering (savolga javob berishda grafik organayzer va xronologik jadvaldan foydalaning). Ekspert varaqasi №2 1. ―Fanning paydo bo’lishida Sharq va G’arbning roli qanday?‖ degan savolga javob bering (savolga javob berishda grafik organayzer va xronologik jadvaldan foydalaning). Ekspert varaqasi №3 1. ―Fanda ijod muammosi, kashfiyotlar va ularning ahamiyati hamda oqibatlari?‖ degan savolga javob bering (savolga javob berishda grafik organayzer va xronologik jadvaldan foydalaning). II. MA‘LUMOТ-AХBOROT MATERIALLAR 2.1 Guruhlarda ishlash tartibi Ishning tartibi va reglamenti 1. Guruh ichida vazifa taqsimlash. – 3-5-daqiqa. 2. Individual (yakka tartibda) bajarilgan ishlarni jamoaviy muhokama etib, guruh ishlari natijalari(yakuni) o’z aksini topgan namoyish etish materialini tayyorlash – 15-20 daqiqa. 3. Namoyish etish materialining taqdimotini o’tkazish – 25-30 daqiqa. 4. Boshqa guruhlar chiqishlariga baho berish va uni o’qituvchiga xabar qilish – 5-10 daqiqa. 2.2. Guruhlar ishining ko‘rsatkichlari va baholash mezoni 108 Guruh Savollarni yoritishning to‘laligi Bayon etishning tushunarliligi O‘qitishni tashkil etilishi, ko‘rgazmalilik Guruh a‘zolarining faolligi Ballar yig‘indisi (0-3 ball) (0-2 ball) (0-4 ball) (0-1 ball) 1. 2. 3. III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR 3.1. Mustaqil ishlash uchun vazifa. 1. Ma’ruza matnini o’qish. 2. Berilgan savollarga guruhda javob tayyorlash. 3. Berilgan javoblar taqdimotini o’tkazish. 4. Nazorat savollariga berilgan javobni o’zaro tekshirish. 5. Guruhlar javobini baholash. 6. Amaliy mashg’ulot darsiga puxta tayyorgarlik ko’rish. Тayanch so’z va iboralar: Fan, ilmiy bilim, fanning vujudga kеlishi, fan va falsafa, Markaziy Osiyo fani, fan va madaniyat, fan va iqtisodiyot, fanda an’ana va yangilanish, fan qadriyatlari, olim qadri, bilish usullari, empirik bilim, nazariy bilim, ijtimoiy gumanitar fanlar, tabiiy fanlar, tеxnika fanlari, ilmiy- tеxnika inqilobi, ilmiy salohiyat, mеtodologiya. 14-Mavzu: ―Etikaning predmeti. Axloqning kelib chiqishi‖ Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi asosida tashkil etilgan ma’ruza bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar Ma’ruza rejasi: 1. ―Etika‖ fanining predmeti. 2. Etika - falsafiy fan sifatida. Uning vazifalari va funksiyalari. 3. Etikaning boshqa fanlar bilan aloqadorligi. 4. Axloqiy munosabatlar va ahloqiy ong. 5. Axloqiy tamoyillar va kategoriyalar. Mashg’ulotning maqsadi: Тalabalarda axloqning mazmun-mohiyati, amal qilish tamoyillari haqida analitik bilimlarni shakllantirish. 109 Тalabaning o’quv faoliyati natijalari: Axloqning paydo bo’lishi xususida olib borilgan fikr-mulohazalar to’g’risida axborotga ega bo’ladi; Axloqiy ong to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’ladi; Axloqiy sog’lom shaxs tushunchasi va uning mazmun-mohiyatini tushunib oladi; Jamiyat tarixiy taraqqiyotida axloqiy qarashlarga munosabat masalalari bilan tanishadi; Nazariy va normativ etika. Axloqiy sog’lom shaxs tushunchasi va uning mazmun-mohiyatini baholaydi. Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 1. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 1.1., 1.2. -ga qarang. 2. Ma’lumot-axborot ma’lumotlari bilan tanishib chiqing. Eslatma: 2.1. -ga qarang. 3. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 3.1. -ga qarang. Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va blits so’rov Maksimal ball: b. Тalabaga qo’yilgan ball: ______ O’qituvchi imzosi:_________ I. O‘QUV ТOPSHIRIQLAR 1.1. O‘quv vazifasi “Bumerang” texnologiyasi 4 . Dars haqida tushuncha Ushbu tеxnologiya talabalarni dars jarayonida, darsdan tashqarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash, o’rganilgan matеrialni yodida saqlab qolish, so’zlab bеra olish, fikrini erkin holda bayon eta olish hamda bir dars davomida barcha talabalarni baholay olishga qaratilgan. Maqsad. Dars davomida talabalarga tarqatilgan matеriallarni ular tomonidan yakka va guruh holatida o’zlashtirib olishlari hamda o’zaro suhbat-munozara orqali, turli savollar orqali tarqatma matеriallar, undagi matnlar qay darajada o’zlashtirilganini nazorat qilish. Dars davomida talabalar tomonidan baho ballarini egallashga imkoniyat yaratish. “Bumerang” usuli uchun tarqatma material 4 Ishmuhammedov R.J. Innovatsion texnologiyalar yordamida ta’lim samaradorligini oshirish yo’llari. Toshkent – 2004. 110 1. Etika falsafiy fan sifatida. 2. ―Etika‖, ―axloq‖, ―odob‖ tushunchalari, ularning nisbati. 3. A.Navoiyning axloqiy qarashlari. 4. Abu Nasr Farobiyning axloqiy qarashlari. 5. Axloq ijtimoiy ong shakli sifatida. 6. Aqloq va huquq munosabatlari. 7. Shaxsning etik tipologiyasi. 8. Axloqiy sog’lomlikning sub’ektiv ma’nosi va ob’ektiv ahamiyati. 9. Vijdon va burch o’z-o’zini axloqiy nazorat qilish regulyatori (vositasi) sifatida. 10. Axloqiy munosabatlar va axloqiy ong. 11. Etika va boshqa ijtimoiy fanlar munosabati. 12. Hozirgi davrda etika fani vazifalari. 1.2. “Kichik test” nazorati savollari 1. Qadimgi Yunonistonda etika faniga asos solgan mutafakkir kim? A. Aristotеl, V. Diogеn, S. Sokrat, D. Platon. 2. Etika fanining prеdmеtini aniqlab bеring. A. Etika – axloqni kеlib chiqishi, uning tabiati va rivojlanish qonunlarini o’rganuvchi fan, V. Etika – axloq-odob to’g’risidagi ta’limotdir, S. Etika – jamiyatning axloqiy munosabatlarini o’rganuvchi fan, D. Etika – axloqiy qadriyatlar tizimini yaratuvchi fandir. 3. Konfutsiy etikasining asosiy tamoyillarini aniqlang. A. gumanizm, mе’yor, hamkorlik V. yaxshilik, yoshi ulug’larga hurmat va izzat, insonparvarlik S. an’analarga sajda qilish, qonun ustuvorligi D. A,V,S. II. MA‘LUMOТ-AХBOROT MATERIALLAR 2.1. Guruhlarda ishlash tartibi Javoblar 5 balli tizimda baholanadi. a). to’g’ri javob-5 b b). qo’shimcha-4 b v). luqma-3 b g). noto’g’ri javob-2 b d). javob yo’q-1 b *oxirgi ballar talabalarda mustaqil fikr bildirish va bahs-munozaralarda qatnashish uchun xizmat qiladi. III. O‘Z-O‘ZINI NAZORAТ QILISH UCHUN MATERIALLAR 111 3.1 Mustaqil ish uchun vazifa: 1. Berilgan savollar asosida amaliy mashg’ulotga tayyorgarlik ko’rib kelish. Тayanch so’z va iboralar: ―Etika‖, ―axloq‖, ―odob‖ tushunchalari. Nazariy va normativ etika. Shaxsning etik tipologiyasi. Axloqiy tamoyillar va kategoriyalar: insonparvarlik, jamoaviylik, adolat. Vatanga muhabbat va baynalmilallik, burch, vijdon, iymon. 15-Mavzu: ―Etikaning asosiy katеgoriyalari. Axloqiy tamoyillar va mе‘yorlar‖ Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi asosida tashkil etilgan ma’ruza bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar Ma’ruza rejasi: 1. Etika kategoriyalari tushunchasi. 2. Etika kategoriyalari: yaxshilik va yomonlik, vijdon, burch, adolat, sha’n va or-nomus, iymon, muhabbat va nafrat, hayotning ma’nosi, baxt. 3. Asosiy axloqiy tamoyillar va ularning amaliyotda namoyon bo’lishi. 4. Axloqiy me’yorlar va ularning axloqiy talab shakllari sifatidagi mohiyati. 5. Etika kategoriyalari, norma va prinsiplarining huquqiy amaliyotda namoyon bo’lishi. Mashg’ulotning maqsadi: Mavzu yuzasidan talabalar bilimini boyitib, muammoli masalalarni yechish qobiliyatini o’stirish. Тalabaning o’quv faoliyati natijalari: Axloqiy kategoriya haqida olib borilgan fikr-mulohazalar to’g’risida ma’lumotga ega bo’ladi; Etikaning asosiy kategoriyalari to’g’risida tasavvurga ega bo’ladi; Axloqning asosiy qoidalarini tushunib oladi. 112 Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: 1. O’quv topshiriqlar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 1.1., 1.2. -ga qarang. 2. Ma’lumot-axborot ma’lumotlari bilan tanishib chiqing. Eslatma: 2.1. -ga qarang. 3. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar bilan tanishib chiqing. Eslatma: 3.1. -ga qarang. 4. Тayanch so’z va iboralar bilan tanishib chiqing. Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va blits so’rov Maksimal ball: b. Тalabaga qo’yilgan ball: ______ O’qituvchi imzosi:_________ Download 1.65 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling