Kompozitsion materiallar Vikipediya, ochiq ensiklopediya

ARMATURALANGAN OYNA — ichiga metall toʻr (armatura) qoʻyilib tayyorlanadigan listli silikat oyna. Bino va inshootlarning yorugʻlik tushadigan teshiklari hamda ustki yopmalariga qoplashda, yorugʻlik oʻtkazuvchi pardevorlar, zinalarni, lift shaxtalarini toʻsish va b. da ishlatiladi. Armaturalangan oyna uzluksiz prokatlab tayyorlanadi. Zarb yoki yuqori t-ra taʼsirida maydalanib sochilmaydi. Armatura toʻri diametri 0,35 — 0,45 mm li simdan payvandlab yasaladi.
Asbestsement- bu asosan ikkita xom ashyodan iborat yani asbest va sementdan tarkib topgan.Bizga malumki sement siquvchi kuch(nagruzka) ga yaxshi qarshilik ko’rsatsa ham,lekin burama va cho’zuvchi kuchga yomon qarshilik ko’rsatadi. Sementning bu kamchiliklarini kamatirish yoki unga chek qo’yish maqsadida uning tarkibiga asbest qo’shiladi. Asbosement sement, asbest 10-20% va suv aralashmasining qotishidan hosil bo'lgan sun'iy kompozitsion qurilish materialidir. Asbosement tarkibida sement bog'lovchi matritsa, asbest esa dispers tolasimon armatura - karkas vazifasini bajaradi. Kompozit yuqori mustahkamlik, olovbardosh!ik, suv oltkazmaslik. issiqlik izolatsiyasi, elektr o‘tkazmaslik va atmosfera muhitiga chidamlilik xossalarga ega.  Presslanmagan yassi shiferlar  Presslangan yassi shiferlar  To’lqinsimon shiferlar  Asbestsementli quvurlar (bosimli va bosimsiz). Presslangan yassi shiferlar Qurilishning barcha sohalarida ishlatiladi, uy-joy qurilishi,qiliq uylari.Presslangan yassi shifer kuchli va bardoshli,sovqinbardosh va yonmaydigan xususiyatlarga ega. Iqtisodiy jihatdan arzon va qulay
M onomer - quyimolekulyar birikma bo’lib, undan polikondensatsiyalanish yoki polimerlanish kimyoviy reaksiyasi natijasida polimer hosil bo’ladi. Polimerlanishda qatnashayotgan ko’pchilik monomerlar quyidagi ikkita sinfga tegishli b o ’ladi: 1) Polimerlanish jarayonida karrali bog’lami ochilishi tufayli yuzaga keladigan birikmalar C=C, C=C, C=0, C=N (oleflnlar, atsetilinli uglevodorodlar, al’degidlar, nitrillar) va boshqalar; 2) Polimerlanishda siklli guruhlami yoyilishi natijasida hosil bo’lgan birikmalar, masalan, olefin oksidlari, laktamlar, laktonlar. Polikondensatsiyalanish uchun monomerlar sifatida molekulalarda eng kamida ikkita ta ’sirlashuvchi (funksionalli) guruhdan iborat ixtiyoriy birikmalar bo’lishi mumkin. M asalan, diaminlar, dikarbon kislotalar, aminokislotalar, glikollar. Bunda bifunksional birikmalardan chiziqli polimerlar, ikkidan ortiq funksionallikka ega birikmalardan tarmoqlangan va fazoviy (to’rli) polimerlar hosil bo’ladi. M onomerlarga misol sifatida etilen, propilen, stirol, butadien, kaproloktallami ko’rsatish mumkin. Polimerlanish (polikondensatsiyalanish) darajasi (koeffitsiyenti) - makromolekulalarda takrorlanuvchan b o ’g ’inlar soni bilan aniqlanadi. Polimerlarda polimerlanish darajasi bir necha birlikdan yuz ming, hatto milliontagacha bo’lishi mumkin. Polimerlanish darajasini bilgan holda polimer makromolekulasini molekulyar massasini aniqlash mumkin. M m-n M 3 Bu yerda M„,-makromolekula massasi, M?-strukturalangan bo’g ’inni (monomer) molekulyar massasi. M olekulyar massa kattaligiga qarab polimerlar quyidagilarga bo’linadi: 1. Oligom erlar - MM 1000000 Strukturalangan bo ’g ’in - atomlar guruhi b o ’lib, ular polimer makrom olekulasida ko’p marotaba takrorlanadi. Strukturalangan bo’g ’inga misollar: polietilen CH2, polistirol CH2-CH-C6H 5. M akromolekula konformatsiyasi va konfiguratsiyasi. Konfiguratsiya - makromolekulada valent burchaklar va mos bog’lar uzunligi bilan aniqlanuvchi atomlarni turlicha fazoviy taxsimoti b o ’lib, ularni bir holatdan ikkinchisiga o ’tishi kimyoviy bog’lam i uzilib o ’zgarishi orqali ro ’y beradi. Konfiguratsiya makromolekulani “Kimyoviy struktura”sini xarakterlaydi. Konformatsiya konfiguratsiyadan farqli o’laroq molekulani turlicha fazoviy joylashuvlari bo’lib, ular atomlararo bog’larni uzm asdan kimyoviy bog’ atrofida atomlar yoki atomlar guruhlarini aylanishi tufayli bir holatdan ikkinchi holatga o'tish qobiliyatiga ega bo’ladi. Konformatsiya - makromolekulaning konfiguratsiyasini fizik o ’zgarishini xarakterlaydi. Konformatsiya, makromolekulani tashkil etgan atomlar va atomlar guruhini fazoviy o ’zgarib joylashishini bildiradi. M akromolekulani m a’lum konfiguratsiyasiga faqat ichki issiqlik harakat tufayli uzlukli yoki uzliksiz tarzda o ’zgarib boruvchi konformatsiyalar to ’plam i mos keladi. Izomerlar - molekuladagi yadrolam i muvozanat holatidagi joylashuvi o ’zaro barcha ta’sirlar potensial energiyasini minimumiga to ’g ’ri keladi. Agar potensial sirtdagi energiya minimumlari yetarlicha chuqur va ekvivalent b o ’lmasa, y a’ni chuqurligi va shakli bilan farq qilsa, unda yadroning holatini ifodalovchi to ’lqin funksiya ulardan biri atrofida eng katta ehtimollikda bo’lib, shu minimum koordinatasi bilan xarakterlanadi. Buning m a’nosi shundan iboratki, potensial energiya sirtidagi har bir minimum ga muayyan yadroviy konfiguratsiya to ’g ’ri kelib, undagi eng chuqur minimumga molekulalar tizimidagi yadrolam i asosiy holati mos keladi. Qolgan energiya minimumlari esa shu molekulani qo’zg’atilgan holatdagi konfiguratsiyalariga to ’g ’ri keladi. Y a’ni, bitta molekulyar tizim uchun turlicha yadroviy energetik holatlar mavjud bo’lib, ulaming har biri o ’zining elektronlar taxsimotiga va o ’zining xossalar majmuasiga ega bo’ladi. Lekin bir konfiguratsiyali holatdan ikkinchisiga o ’tish energetik minimumlarini ekvivalent emasligi va yetarlicha chuqurligi evaziga juda qiyin b o ’ladi. Shuning uchun ularni har biridagi yadro holatlarini bir xil tarkibdagi atomlarni turlicha kimyoviy bog’lar bilan birikkan holatlari sifatida qaralib, ularni izomerlar deb yuritiladi. Izomerlarga misol sifatida benzol, ful’ven, benzvalen, prizman va boshqalami k o ’rsatish mumkin.