«kompyuter tarmoqlari xavfsizligi»

Kataloglar ierarxiyasini montirlash. Montirlash nuqtasini yaratishda
mount utilitasidan foydalanadi. Shuning bilan birgalikda mount komandasi bilan
birga qo'shimcha ishaltiladigan qo'shimcha komandalar ham ishlatiladiladi.
NFS ni server qismini sozlash. Birinchi mavbatda NFS server qismini o'rnatib olishimiz kerak bo'ladi. O'rnatish uchun quyidagilarni ketma-ket bajarib boramiz.
Quyidagi paketlarni o'rnatib olamiz:
 nfs-utils
 system-config- nfs
Tizim ko'pfoydalanuvchili rejimga o'tganida NFS chaqirib ishaltish uchun
chkconfig ni ishga tushirib qo'yishimiz kerak.
# /sbin/chkconfig nfs on
NFS ni ishga tushirish:
# /sbin/service nfs star
NFS serverini system-config-nfs komandasi yordamida sozlash. NFS serveri sozlanmalari oynasini ochish uchun system-config-nfs komandasini
bajargan holda yoki asosiy menyudan System/Administration/Server settings/NFS
ni tanlab ochish mumkin (8-rasm).

8-rasm(. NFS serveri sozlanmalari oynasi)
Ushbu oyna orqali NFS serveridagi barcha sozlanmalarni sozlash hamda
/etc/export faylini generatsiya qlish mumkin. system-config-nfs utilitasi NFS orqali
qaysi kataloglar umumiy va qaysilarini umumiy foydalanishga qo'yish kerakligini
ta'minlab beradi. Har bir export ierarxiyasi resurs deb ataladi. Resurslarni umumiy
foydalanishga qo'yish uchun qurilmalar panelida Add tugmasini bosib resursni
ko'rsatib o'tamiz. Agar resursni o'zgartirmoqchi bo'lsak, o'zgartirilmoqchi bo'lgan
resurs tanlanib qurilmalar panelidan Properties tugmasini bosib o'zgartiramiz.
NFS ning resurslar oynasi uchta qismdan iborat. Asosiy(Basic), umumiy(General Options) va foydalanuvchilar ruxsati(User Access)dan iborat (9-rasm). Asosiy oynada umumiy foydalanishga qo'yilishi kerak bo'lgan resurs ildiz katalogi ko'rsatiladi, undan keyin foydalanishi mimkin bo'lgan foydalanuvchilar host nomi yoki IP adresi yoziladi va umumiy foydalanishga qo'yilgan resursga nisbatan qanday huquq borligi ko'rsatiladi.


10-rasm(NFS ning resurslar oynasi)
/etc/exports: eksport qlinuvchi kataloglar ierarxiyasi. /etc/exports faylida NFS klient tomonidan montirlandigan kataloglar ierarxiyasi ro'yhati keltiriladi, bu fayl NFS serverini sozlashni amalga oshiradigan yagona fayl hisoblanadi. Export fayli quyidagi aspektlarni nazorat qladi:
 qaysi klient serverdagi fayllarga murojat qilishi mumkinligi;
 serverdagi qaysi katalog ierarxiyasiga, har bir klient murojaat qilishi mumkinligi;