"kompyuter tashkil etilishi"

Kompyuterning ichki portlari bilan ishlash.
Kompyuterning ichiki portlari ichiqi qurilmalarning bir-biri bilan 
aloqasini ta’minlashga xizmat qiladi, xuddi tashqi portlarga o‘xshab. Ichiki 
portlarda ham axborot (signal) lar uzatish uchun qo‘llaniladi va har bir 
portning maxsus raqami mavjuddir. Har qanday ichiki qurilmaning o‘zining 
porti mavjud. Bu portlardan protsessorning buyrug’iga qarab, shu portdan 
axborot qabul qilishi yoki uzatishi mumkin. Agar microprotsessor ma’lum 
raqamli portga OUT buyrug’ini bersa, shu portdan ma’lumot uzatish 
mumkin. Bu ma’lumotning o‘lchami 1 yoki 2 bayt bo‘lishi mumkin. Agar 
microprotsesseor IN buyrug’ini bersa, deman shu portdan axborot o‘qilishi 
lozimligini bildiradi.
Masalan, klaviaturada ixtiyori tugmaning bosilgani holati. Bu holatda 
darhol natijasi namoyon bo‘ladi. Lekin bu jarayon bir necha bosqichlardan 
o‘tadi. Klaviaturanig tugmasi bosilganda markaziy protsessor klaviaturaning 
portiga IN buyrug’ini beradi. Qaysi tugma bosilgani aniqlanib chiqish 
portlariga uzatiladi.

---

59
Ichki portlarning 944 (ЗВ0(16))-sidan boshlanadigan bir qancha portlar oq-
qora grafikali rejim uchun, 976(3D0(16)) boshlanadiganlari ragli grafik 
rejim uchun. 1008 (3F0(16)) dan boshlanadiganlari yumshoq disk (floppy) 
ni boshqarish uchun, 1013(3F5(16)) da esa floppy diskka yozish va floppy 
diskdan o‘qish uchun qo‘lladinlar.
Agar kopmyuterda tashqi portlar mavjud bo‘lmasa u kopmyuterda 
faqat o‘zining ichida bor ma’lumotlar bilan ishlash mumkin, ya’ni tashqi 
qurilmalar ulab bo‘lmaydi. Bu esa ancha qiyinchiliklar tug’diradi. Ichiki 
portlarning mavjud bo‘lmasligi mumkin emas. Chunki ularsiz kopmuuter 
ishlashi emas yonishi qiyin. Insonning qon tomirlari inson tanasini kislorodni 
eltib bersa, portlar esa kopmyuterning qurilmalarini axborot (berilgan 
buyruq) ni eltib beradi. Ayonki, insonning qon tomirlari bo‘lmasa 
yashamasligi aniq, kopmyuter ham shundoq portlari bo‘lmasa u kopmyuter 
emas.
Interfeys bu ikki tizim, qurilma yoki dastur orasidagi chegara bo`lib u 
elementlar orasidagi bog`lanishni tashkil etuvchi yordamchi boshqaruvchi 
mikrosxemalar yoki bog`lanish qurilmasidir.