Kompyuter tizimlari arxitekturasi fanidan

III-bosqich. Yakuniy bosqich. (10 daqiqa)	Mashg’ulot yakuni 3.1 Mavzuni rejasi asosida hulosa qilib, eng muhim ma’lumotlarga o’quvchilar diqqatini jalb qiladi. 3.2 Guruhdagi ish jarayonini baholaydi; 3.3 Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi. Uyga vazifa: Mavzu bo’yicha hisobot(5-Ilova) yozib keladilar.2. Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yo’riqnoma beradi.
Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

1-ilova

Nilufar‖ guli chizmasini tuzish qoidalari:
Amaliy nuqtai nazardan barcha g’oyalarni ixcham deb tasavvur qiling (bitta- ikkitasi bilan chegaralaning), bu ham aql uchun foydali mashq hisoblanadi.
Sizga katta qog’oz varag’i zarur bo’ladi. Doimo o’zingiz mushoxadalaringiz natijasini bir varaq qog’ozda ko’rish foydali hisoblanadi. Qarama-qarshi holda esa, sizga bir varaqdan boshqasiga sakrab yurishingizga va bunda zaruriy biror muhim narsani unutishingizga olib keladi.

O’quvchilarning fаоliyatini bаhоlаsh mezonlari

№	Berilgan tоpshiriqlarni bajarish			Bahosi (bаllаr yig’indisi)
	O’tilgan mavzu bo’yicha tushunchalarni bayon qilish vа uy vazifani bajarganligi	Yangi ijоdiy g’оyalаr	Dars jarayonida faolligi
	3(ball)	1(ball)	1(ball)		5
1
2
3
4
5
6
7

Mavzu(nomi): Video adapter qurilmasi va xususiyatlari
Reja:

1. 
   Video adapterning qurilmasi va xususiyatlari.
   
2. 
   Video kartaning turlari
   

Bugun biz video karta va uning turlarini ko'rib chiqamiz. Ketdik bo'lmasam: Aslida video karta degan tushunchani tushunib olsak. Hozirgi kunda bizda tasvir va videolarimizning aniqlik yoki tiniqlik sifati yuqori bo'lib bormoqda. Oldingidek xira va aniq bo'lmagan tasvir va videolar hozirda deyarli mavjud emas. Sababi video karta mavjud ekanligi. Video karta bu bizga tasvir va videolarni tiniqlashtirib beruvchi yoki bizning ko'zimiz ilg'ay oladigan sekundiga 25 kadr o'tishini tezkorlik bilan ta'minlab beruvchi va albatta piksellarni video karta qo'llay olishiga qarab kichraytirib beruvchi qurilma hisoblanadi. Sodda qilib aytganda video karta tezkor qayta ishlovchi qurilma hisoblanadi. Quyida keltirilgan rasmlarda video karta qurilmalarini ko'rish mumkin:
O'rnatilgan video karta, bunda, qizil rang bilan belgilangan qurilma
O'rnatilgan video karta — bunday video karta o'rnatilgan kompyuterlar bazaviy ishlar uchun mo'ljallangan kompyuter bo'ladi. Ya'ni Operatsion tizim grafikasini ko'rsata olish uchun, ofis ishlari bilan ishlash, oddiy dasturlardan foydalanish, yuqori sifatli rasm yoki film tomosha qilish yoki yengil ya'ni video kartaning xotirasi qo'llay oladigan o'yinlarni o'ynash mumkin (lekin undan yuqori video kartadan xotira talab qiladigan o'yinlarni o'ynash taklif etilmaydi). Video kartaning xotirasi 256Mb gacha bo'lishi mumkin. Bu turdagi video xotira alohida bo'lmaydi bular ona plata (motherboard)da o'zi o'rnatilgan bo'ladi. Hozirgi kunda Intel, ATI (AMD tarkidigi kiruvchi), VIA kabi firmalar o'rnatilgan video kartalarniishlab chiqaradi.


 Tashqi ulanuvchi video karta
Tashqi ulanuvchi video karta — aslida olganda bu video karta tashqidan ulanmaydi ya'ni kompyuter ichida paxsus port orqali ona plata (motherboard)ga ulanadi. Nega tashqi ulanuvchi video karta deb nomlanishiga kelsak bu video kartasiz ham bizning kompyuter ishlaydi va bu kartani kompyuter ishini tezlashtirish maqsadida qo'shimcha tarzda o'rnatiladi. Bu kabi video kartalarning o'zining operativ xotirasi, kesh xotira va ishlash chastotasi mavjud. Bularning ishlab chiqilishi kompyuter texnologiyasida ancha yutiqlarga erishishga sabab bo'ldi. Chunki endi yuqori sifatli video va tasvirlarni ko'rishimiz, turli sifatli o'yinlarni o'ynashimiz, yuqori aniqlikda ishlovchi dasturlar bilan ishlash imkoniyati yuzaga keldi desak mubolag'a bo'lmaydi. Tashqi video kartalarning hajmi 256Mb va undan yuqori bo'ladi. Hozirgi kunga kelib o'yinlar uchun mo'ljallangan 1Gb — 12Gb gacha bo'lgan video kartalar mavjud. Bularni ishlab chiqaruvchi firmalarga asosiy talabgorlar AMD va NVidia firmalaridir.

Video kartasi tavsifi

Video karta - bu kartaning pastki qismida ko'p sonli aloqalar va video tasvirlar va boshqa qurilmalarga ulanish uchun bir yoki bir nechta portni tashkil etadigan to'rtburchaklar shaklidagi kompyuter apparatidir .
Video karta anakartdagi kengaytirish uyasiga o'rnatiladi. Ko'pgina video kartalari PCIe formatida bo'lsa-da, video kartalar PCI va AGP kabi boshqa formatlarda ham mavjud. Ushbu qo'shimcha formatlar eski standartlardir va CPU va boshqa komponentlar bilan PCIe kabi tezkor aloqa o'rnatmaydi.
Masaüstündeki anakart, kasaya va kengaytirish kartalari uyumluluğu bilan birgalikda tasarlandığından, video karta tomoni, o'rnatilganida, faqat orqa tarafida joylashgan bo'lib, portlarını (masalan, HDMI, DVI yoki VGA ) foydalanish mumkin foydalanish uchun.
Ayrim videokameralarda standart monitor yoki proektorga ulanish uchun faqat bitta port mavjud, biroq ko'proq rivojlangan kartalar qo'shimcha monitorlar va televizorlar, shu jumladan bir nechta chiqish manbalariga ulanish uchun ulanish nuqtalari bo'lishi mumkin. Yana boshqa kartalar videolarni tahrirlash va boshqa rivojlangan vazifalar uchun kirishlar bo'lishi mumkin.
Noutbuklar, planshetlar va hatto smartfonlarning hammasi kichikroq va ko'pincha almashtirilmaydigan bo'lsa ham, video kartalariga ega.

Muhim video karta ma'lumotlari

Har bir anakart cheklangan miqdordagi video karta formatini qo'llab-quvvatlaydi, shuning uchun sotib olishdan oldin har doim sizning anakart ishlab chiqaruvchisiga murojaat qiling.
Ko'pgina zamonaviy kompyuterlarda videoni kengaytirish kartalari mavjud emas, balki uning o'rniga anakartga to'g'ridan-to'g'ri qo'shilgan GPUlar mavjud. Bu esa, arzonroq kompyuterga ega bo'lishga imkon beradi, shuningdek, kamroq kuchli grafik tizim uchun. Ushbu parametr o'rtacha biznes va uy foydalanuvchisi uchun ilg'or grafik qobiliyatlari yoki so'nggi o'yinlar qiziqtirmaydi.

“Tasdiqlayman”

Ishlab chiqarish ta`limi bo`yicha
diretori o`rinbosari _____________M.Nurullayev
“_________”__________20__yil
DARS REJASI №14

Guruhlar
Dars o’tiladigan sana

Mavzu(nomi): Quvvat manbai va korpus