Kompyuterlashgan loyihalash tizimlari fakulteti, intellektual muhandislik tizimlari kafedrasi

3. Modullar

Pythonda modullar alohida faylda yozilgan va boshqa dasturlarda qayta qo‘llanilishi mumkun bo‘lgan kodlar majmuini ifodalaydi. Modullarni hosil qilish uchun *.py kengaytmali fayl ochiladi va unga bir yoki bir nechta funksiyalar yoziladi. Faylning nomi keyinchalik modulning nomi sifatida qo‘llaniladi.
Quyida Pycharm muhitida loyiha ikkita fayldan, misol.py nomli asosiy fayl va metodlar.py qo‘shimcha tashqi modulni ifodalovchi fayldan tashkil topgan holatga misol keltirilgan:

5-rasm. Pythonda modullarni yaratish va ulash.
Yuqoridagi rasmda (5 – rasmga qarang) metodlar.py nomli faylda Summa(n) va Faktorial(n) deb ataluvchi ikkita funksiya aniqlangan, ya`ni:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

def Summa(n): s = 0 for i in range(1, n + 1): s += i return s def Faktorial(n): if n == 1 or n == 0: return 1 return n * Faktorial(n - 1)

Ushbu funksiyalarni boshqa bir faylda (5-rasmda misol1.py deb nomlangan faylda ko‘rsatilgan) yoziladigan kodda modul sifatida ulab qo‘llanilishi quyidagi dasturda ko‘rsatilgan:

1 2 3 4 5 6 7 8

import metodlar try: n = int(input('n=')) print('Summa:', metodlar.Summa(n)) print('Faktarial', metodlar.Faktorial(n)) except: print("Qiymat kiritish xatoligi ro`y berdi")

Moduldan foydalanish uchun dastlab uni dasturga ulash talab qilinadi. Buning uchun import kalit so‘zi va undan keyin modul fayli nomi ko‘rsatilishi kerak: import metodlar.
Modul funksionallariga murojaat qilish uchun uning nomlar fazosi olishishi kerak. Odatda u modul nomi bilan mos tushadi. Bizning holatda bu metodlar deb nomlangan.
Modulning nomlar fazosi olingandan keyin uning ichidagi funksiyalarga nomlar_fazosi.funksiya sxemasi bo‘yicha murojaat qilinadi:
metodlar.Faktorial(n).
misol1.py fayli kompilyatsiya qilinganda unga ulangan modullarda joylashgan funksiyalarga murojaat amalga oshiriladi. Xususan, dastur ishlaganda qonsolda quyidagicha ma`lumotlar chiqariladi: