Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 19-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
180 
JUMLALAR ORASIDAGI KELIB CHIQISHLIK VA TENG KUCHULIK 
MUNOSABATLARI. ZARUR VA YETARLI SHARTLAR. TEOREMANING 
TUZILISHI VA ULARNING TURLARI. 
 
Usmonov Maxsud Tulqin o„g‟li 
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
 Qarshi filiali 3-kurs talabasi 

Annotatsiya: Har qanday mulohaza «demak», «berilgan mulohazadan kelib 
chiqadi», «bundan kelib chiqadi» so‗zlari bilan amalga oshiriladi. Masalan, A «x soni 4 ga 
karrali» va B «x soni 2 ga karrali». Ular bir-biri bilan quyidagicha bogiangan: 4 ga karrali 
ixtiyoriy son 2 ga karrali boiadi yoki sonning 4 ga karrali ekanidan uning 2 ga karrali ekani 
kelib chiqadi. 
Kalit so‟zlar: sonning raqamlari yig ‗indisi, teng kuchli mulohazalar, Rombning 
diagonallari o ‗zaro perpendicular, uning raqamlari yig‗indisi ham. 
Agar har safar A mulohaza rost boiganda B mulohaza ham rost boisa, A mulohazadan 
B mulohaza kelib chiqadi, deyiladi. 
A dan B kelib chiqadi mulohazasini => belgidan foydalanib, A=> B deb yozish 
mumkin. => belgi mulohazalar orasida kelib chiqishlik munosabatini ifodalaydi. A => B 
yozuv turlicha o'qiladi: A dan B kelib chiqadi; BA dan kelib chiqadi; agar A bo‗lsa, u holda 
B boiadi; A boiadi, demak, B boiadi; har qanday AB hamdir. 
1- masala. «x soni 4 ga karrali ekanidan uning 2 ga karrali ekani kelib chiqadi» 
mulohazasi uchun kelib chiqishlilik munosabatini ifodalang. 
Y e c h i sh . «x soni 4 ga karrali ekanligidan uning 2 ga karrali ekani kelib chiqadi» 
mulohazasini bunday yozish ham mumkin: 4 ga bo'linuvchi har qanday son 2 ga ham 
bo'linadi; agar son 4 ga bo'linsa, u holda 2 ga ham boiinadi; x soni 4 ga boiinadi. Demak, 2 
ga ham boiinadi. 
2- masala. A «uchburchak teng yonli» va B «uchburchak- ning asosidagi burchaklari 
teng» mulohazalar berilgan. Ularning qanday bogianganligini aniqlang. 
Y e c h i sh. Agar uchburchak teng yonli boisa, u holda uning asosidagi burchaklari 
teng (ya‘ni LA = LB deb tasdiqlash mum- kin) ekani va, aksincha, agar uchburchakning 
asosidagi burchaklar teng boisa, u holda bu uchburchak teng yonli uchburchak (ya'ni, LB = 
LA ) boiishi geometriya kursidan maium. 
Agar A mulohazadan B mulohaza kelib chiqsa, B mulo- hazadan A mulohaza kelib 
chiqsa, u holda A va B mulohazalar teng kuchli mulohazalar deyiladi. 
Bu ta'rifga ko‗ra, «uchburchak teng yonli» va «uchburchak- ning bir tomoniga 
yopishgan burchaklari teng» mulohazalari teng kuchli mulohazalar boiadi.
«A mulohaza B mulohazaga teng kuchli» mulohazasi «<=>» bclgidan foydalanib, A 
<=> B deb yoziladi. 

---