Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
15 
jamiyatida, aql va bilim asosan ishlab chiqariladi va iste‘mol qilinadi, shuning uchun 
jamiyat a‘zolarining ko‗pchiligi axborot mahsulotini ishlab chiqarish bilan shug‗ullanadi. 
Shuning uchun, axborot jamiyatining belgilangan konturlarida ta‘lim va aql milliy boylik 
toifasiga kiradi va undagi hayot jamiyat a‘zolaridan yuqori intellektual darajani, axborot 
madaniyati va ijodiy faollikni talab qiladi. 
Aql - bu fikrlash qobiliyatidir. Shunday ekan aqlni tabiat bermaydi, uni hayot 
davomida rivojlantirish kerak. Intellektual qobiliyat - bu xotira, idrok, tasavvur, fikrlash, 
nutq, e‘tibor. Ularning rivojlanishi boshlang‗ich maktab yoshidagi bolalarni o‗qitishning 
eng muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Intellektual rivojlanish - yosh avlodni 
tarbiyalashning eng muhim jihati bo‗lib, o‗quvchining intellektual rivojlanishining 
muvaffaqiyatiga esa asosan sinfda, o‗qituvchi o‗z o‗quvchilari bilan yolg‗iz qolganda 
erishiladi.O‗qituvchining tizimli, kognitiv faoliyatni tashkil qilish qobiliyati 
o‗quvchilarning o‘qishga bo‘lgan qiziqish darajasini, bilim darajasini, doimiy o‘z-o‘zini 
tarbiyalashga tayyorligini, ya‘ni ularning intellektual rivojlanishini muhim omilidir. 
O‘quvchilarning o‗qishga bo‗lgan qiziqish darajasi, bilim darajasi, doimiy o‗zini o‗zi 
tarbiyalashga tayyorligi, ya‘ni ularning intellektual rivojlanishi o‗qituvchining uyushish 
qobiliyatiga bog‗liq. 
Har bir bola qobiliyat va iste‘dodga ega. Bolalar tabiatan qiziquvchan va o‗rganishga 
ishtiyoqi baland bo‗ladi. Ular o‗z iste‘dodlarini namoyon etishlari uchun kattalardan aqlli 
yo‗l –yo‗riq zarur. O‗qituvchining vazifalari: o‗qitishning turli usullaridan, shu jumladan 
o‗yinlardan foydalangan holda, bolalarning harakatchanligi va fikrlash moslashuvchanligini 
maqsadli ravishda rivojlantirish. 
Intellektual qobiliyatlarni qayerda va qanday rivojlantirishimiz mumkin? 
Boshlang‗ich sinf o‗quvchilarining intellektual qobiliyatlarini rivojlantirishga 
muammoli ta‘lim usullari ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi.Hamma materiallar ham muammoli emas. 
Shu bilan birga, u bolalarga funktsional maqsadni bajaradigan vazifalar ko‗rinishida ham 
taqdim etilishi kerak. Agar zaruriy bilim harakatlari yosh o‗quvchilarda shakllanmagan 
bo‗lsa, u holda vazifalar didaktik mini-o‗yin shaklida o‗ynoqi tarzda taklif etilsa maqsadga 
muvofiq bo‗ladi. Buning uhun o‗qituvchi darsda o‗quvchilarga yangi axborot asosida 
shunga o‗xshash intellektual harakatlarni qayta -qayta bajaradigan topshiriqlarni maxsus 
rejalashtirishi kerak. Topshiriqni bajarish doimo yangi bilimlar uchun axborot bazasini 
kengaytiradi. Shunday qilib, intellektual qobiliyat ko‗p turli vazifalarni bajarish jarayonida 
o‗zlashtiriladi. 
Rivojlantiruvchi ta‘lim texnologiyasining asosiy didaktik talabi - bu o‗quv materialini 
tushunishga olib keladigan intellektual harakatlar aniqlanadigan rivojlanish vazifalari 
shaklida dars maqsadini belgilash. Rivojlanish topshiriqlarining muvaffaqiyati kuchli hissiy 
hodisalarni, shu jumladan ―ruhiy quvonch‖ tuyg‗usini keltirib chiqaradi. 
Boshlang‗ich maktab yoshida o‗qitish yetakchi faoliyatdir. Shu sababli, bolani maktab 
hayotiga muvaffaqiyatli moslashishi uchun bir faoliyat turidan ikkinchisiga silliq o‗tish 
zarur. Buning uchun o‗qituvchi darsda o‗yin texnikasining har xil turlardan foydalanalanishi 
ularni dars mashg‗ulotlarida ham, darsdan tashqari mashg‗ulotlarda ham tasniflashi 
mumkin. O‗yinlar ta‘limiy yoki kognitiv xarakterli bo‗lishi kerak. Ularning maqsadi - 

---