Konlarni ochiq usulda qazib chiqarish tizimlari. Darsning maqsadi

Tizimlar sinfi indeksi.

Tizim sinfi indeksi	Planda qazib olish yо‘nali-shi	Ag‘darmani joylashish joyi
		Ichki	Tashqi
Bо‘ylama	Bir bortli
	Ikki bortli
Kо‘ndalang	Bir bortli
	Ikki bortli
Veyersimon	Markaziy/ tarqoq
Doiraviy	Markaziy/ perefiriyli

Muhimligi jihatidan kamayib boruvchi tartibda joylashtirilgan klassifikatsion belgilar quyidagilar hisoblanadi:
qoplovchi jinslarni tashish usuli;
ish zonasining rivojlanish shakli;
ish frontining planda joylashishi;
bortlar soni yoki ish frontining siljishi yо‘nalishi.
Qoplovchi jinslarni tashish usuliga kо‘ra ochiq usulda qazish tizimlari uch sinfga bо‘linadi:
transportsiz;
transportli;
kombinatsiyalashgan kо‘rinishi.
Transportsiz qazish tizimi.
Transportsiz qazish tizimlari shunisi bilan xarakterliki, ularda qoplovchi jinslar ekskavatorlar yoki ag‘darma hosil qilgichlar yordamida ichki ag‘darmalarga yotqiziladi yoki uyuladi.
Qoplovchi jinslarni bevosita ekskavatorli uyush qazish tizimida jinslarni zaboydan ag‘darmagacha siljitish birgalikda ishlovchi ochuvchi va ag‘darma hosil qiluvchi ekskavatorlar yordamida amalga oshiriladi.

Qoplovchi jinslarni ag‘darma hosil qilgichlar yordamida uyumlash qazish tizimida jinslarni zaboydan ag‘darmaga о‘tkazish konsolli ag‘darma hosil qilgichlar va transport-ag‘darma kо‘priklari yordamida amalga oshiriladi.
Barcha transportsiz qazish tizimlarida tog‘ jinslari zaboydan ag‘darmalarga ish frontiga nisbatan kо‘ndalang holatda siljiydi, ya’ni qisqa masofaga. Shuning uchun jinslarni ichki ag‘darmalarga uyush tizimlari eng oddiy va tejamli tizimlar hisoblanadi.
Qoplovchi jinslarni karrali yoki qayta uyumlashning ekskavatorli qazish tizimlarida jinslarning zaboydan ag‘darmagacha tomon о‘tkazish, birgalikda ishlovchi, ochuvchi va ag‘darma hosil qiluvchi ekskavatorlar yordamida amalga oshiriladi 15.1 - rasm.