45
taqasida 2 egri chizig‘ining yassi xususiyati - harorat olovdan hi-
moya qiluvchi tarkiblarning o‘zgarishi bilan bog‘liq bo‘lib,
uning
yog‘och majmuasi bilan o‘zaro ta’sirini aks ettiradi.
3.2. Olovdan himoya qiluvchi tarkibning yog‘och tarkibiy
qismlari bilan o‘zaro ta’sirini o‘rganish
Olovdan himoya qiluvchi tarkibning yog‘och tarkibiy qismlari
bilan o‘zaro ta’siri ehtimolini aniqlash bo‘yicha tadqiqotlar o‘tka-
zildi. Quyi molekular og‘irlikdagi gemitsellyulozalar
issiq bosish
bosqichida modifikatsiya qiluvchi tarkib bilan deyarli o‘zaro ta’sir
qilishi aniqlandi [170; 81-83 b, 171; 83-86 b, 172; 265-266 b, 173;
374-379 b, 175; 188-193 b]. Olovdan himoya qiluvchi tarkib bilan
ishlov berilgan yog‘och tarkibida, masalan, plitalar ishlab chiqarish-
da sezilarli o‘zgarishlar ro‘y beradi. Ushbu o‘zgarishlar sellyuloza
qismini ushlaydi va ma’lum bir halokatga olib keladi. Xolotsellyu-
lozaning fraksiyasi paytida u ftalik kislota bilan ajratib olindi, keyin
fraksiya tarkibi qayta taqsimlandi.
Eriydigan fraksiyaning tashqarisida sellyulozada fosfor aniqlandi,
bu ortofosfor kislotasi bilan o‘zaro bog‘lanish va fosfodiefir aloqa-
larining shakllanishini tasdiqlaydi. Olovdan himoya qiluvchi tarkib-
ning yog‘och tolasi tarkibiy qismlari bilan o‘zaro ta’siri
paytida
bosish bosqichida mahkam bog‘langan kompleksning shakllanishi
ularning fizik xususiyatlarining o‘zgarishiga olib keladi. Yong‘in-
ga chidamli (yong‘indan himoyalangan) yog‘och
plitalarni issiqlik
bilan ishlov berish bosqichida olovdan himoya qiluvchi tarkibning
yog‘och tolasi tarkibiy qismlari bilan o‘zaro ta’siri yakunlanadi va
haqiqiy tarkibiy o‘sish kuzatiladi. Agar
presslangan plita sovutish-
dan oldin osonlikcha egilib qolsa, issiqlik
bilan ishlov beriladigan
plita hatto qizdirilgan holatda ham qattiqlik bilan ajralib turadi.
3.4-rasmda termogravimetrik tadqiqotlar yong‘inga qarshi ta’sir
mexanizmlarini o‘rganishda samarali ekanligi va yonish jarayonining
individual bosqichlarini belgilashga imkon beradiganligi ko‘rsatilgan.
A V S D
zonalar (hududlar)