Kontinentalmodelningbuxgalteriyahisobitizimigata'siri Kontinentalmodeligao`tishvauningo`zigaxosxususiyatlari Xulosa Foydalanilganadabiyotlarro`yxati. Kirish

Kontinentalmodeligao`tishvauningo`zigaxosxususiyatlari

Ma’lumki, boshqaruvqarorlaribozor konyukturasiga mos ravishda to‘g‘ri qabul qilingan va qo‘llanilgan korxonalar moliyaviy faoliyatda muammolarga yo‘liqmaydi va doimo raqobatbardosh mahsulot va xizmatlar bilan bozorda raqobatlasha oladi. Har bir tadbirkoming ish jarayonidagi ishonchi va umidi bozordagi barqaror balansni buzishga, raqobatchilariga qaraganda yaxshiroq mahsulot ishlab chiqarishga, ish jarayonini yanada samarali tashkil etishga, bozoming mumkin qadar kattaroq qismini egallashga, erkin raqobat sharoitida g‘olib chiqishga va bevosita o‘z shartlarini o‘tkazishga undaydi. Faqatgina ana shunda biznesning uzoq muddatli muvaffaqiyatini va aksariyat raqobatchilarga qaraganda yuqoriroq foyda olishni ta’minlash mumkin. Bozorni egallash va shu orqali foydaning doimiy ravishda o‘sib borishini ta’minlashda kompaniya biznesi rivojlantirishning aniq strategiyasi belgilanishi alohida ahamiyat kasb etadi.
Shu sabablardan kelib chiqib, “Kvarts” AJ ning moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini tahlil qiladigan bo‘lsak, ishlab chiqarish rejasining bajarilishi jihatidan 2018 yil davomida "Kvarts" aksiyadorlik jamiyati amaldagi narxlarda 301 935,4 mln.so‘mlik tovar mahsuloti ishlab chiqarib, biznes rejada belgilangan hajmni 103,2 %ga bajarib, o‘tgan yilga nisbatan ishlab chiqarish hajmining o‘sishsur’ati104,8 %ni tashkil qildi. Ishlab chiqarishning solishtirma narxlardagi hajmi 183 148,361 mln.so‘mni tashkil etib, o‘sish sur’ati 104,2% ga oshgan.¹²

4-jadval “Kvars" AJ 2017-2018 yillar faoliyatining asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlaribo‘yicha qiyosiy jadvali¹³

№	Ko‘rsatkichlar nomi	2016 yil	2017 yil	2018 yil
1	Mahsulot (ishlar,xizmatlar) realizatsiyasidan tushgan sof tushum	229 451 651	299 064 134	299 628 796
2	Sotilgan mahsulot (ishlar, xizmatlar) ishlab chiqarish tannarxi	134 285 717	141 161 570	168 629 934
3	Korxona bo‘yicha mahsulot jami realizatsiyasidan tushgan yalpi foyda	95 165 934	157 902 564	130 998 862
4	Davr harajatlari jami: shundan	35 248 864	50 661 903	57 654 776
5	Mahsulot realizatsiyasi xarajatlari	4 503 632	7 194 459	8 231 349
6	Boshqarma xarajatlari	6 003 306	8 313 115	10 719 781
7	Boshqa operatsion xarajatlari	24 741 926	35 154 329	38 703 646
8	Asosiy faoliyatning boshqa daromadlari	4 463 019	3 270 987	2 585 234
9	Asosiy faoliyat foydasi	64 380 089	110 511 648	75 929 320
10	Moliyaviy faoliyatning daromadlari	3 920 357	28 081 199	16 467 067
11	Moliyaviy faoliyatning xarajatlari	1 474 292	34 835 813	1 286 944
12	Umumxo‘jalik faoliyatidan ko‘rilgan foyda	66 826 154	103 757 034	91 109 443
13	Favquloddagi foyda va zararlar	0	0	0
14	Foyda solig‘i to‘langunga qadar foyda	66 826 154	103 757 034	91 109 443
15	Soliq solinadigan bazaga qayta qo‘shiluvchi xarajatlar	4 841 030	13 166 769	9 385 982
16	Soliq solinadigan bazadan ayriluvchi xarajatlar	455 616	11 923 175	39 334 213
17	Soliq solinadigvan foyda	71 211 568	105 000 628	61 161 212
18	Foyda (daromad) solig‘i	5 074 707	7 875 047	8 562 570
19	Boshqa soliqlar	4 940 116	7 651 810	0
20	Sof foyda	56 811 331	88 230 177	82 546 873

Ma’lumotlardan ko‘rish mumkinki, mahsulotlar umumiy realizatsiyasi 2018- yilda 299 628 796 ming so‘mni tashkil qilgan va o‘tgan yilga nisbatan biroz ya’ni 564 662 ming so‘mga oshgan. Biroq mahsulot ishlab chiqarish tannarxi ham sezilarli 27 468 364 ming so‘mga ko‘paygani korxonaning realizatsiyadan keladigan yalpi foydasini kamayishiga asosiy omil bo‘lgan. Shuningdek, korxonada barcha davr xarajatlari o‘tgan yilga nisbatan oshgan va buning natijasida asosiy faoliyatdan keladigan foyda 75 929 320 ming so‘mga kamaygan. Korxona yil oxirida yillik 82 546 873 ming so‘mlik sof foyda bilan chiqdi, bu o‘tgan yilga nisbatan 5 683 303 ming so‘mga kam.

2018 yil davomida korxona tomonidan 12 887,179 mln. so‘mlik xalq iste’mol iste’mol mollari sotilib, bu mahsulot umumiy realizatsiyasining 4,3% tashkil qildi. Xalq iste’mol mollari ishlab chiqarish rejasi 3,9 barobarga bajarilib,o‘tgan yilga nisbatan o‘sish sur’ati 117,9 % ni tashkil etdi.
Korxonaning debitorlik va kreditorlik ko‘rsatkichlari bo‘yicha 01.01.19 muddatga bo‘lgan debitor qarzdorlik -17 623,932 mln.so‘mni tashkil qilib shundan: xaridor va buyurtmachilar qarzi 1 582,571 mln.so‘m mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga berilgan bo‘naklar 9 865,816 mln.so‘m budjetga soliq va yig‘imlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari - 3 538,396 mln.so‘m maqsadli davlat jamg‘armalari va sug‘urtalar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari - 32,877 mln.so‘m boshqa debitorlik qarzlari - 2 604,272 mln.so‘m. 01.01.19 muddatga bo‘lgan kreditor qarzdorlik - 12 368,930 mln.so‘mni tashkil qilibshundan: mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarz - 78,954 mln.so‘m, olingan bo‘naklar - 3 569,231 mln.so‘m, budjetga to‘lovlar bo‘yicha qarz -3 436,098 mln.so‘m, maqsadli davlat jamg‘armalariga - 2 320,905 mln.so‘m, mehnatga haq to‘lash bo‘yicha qarz - 1 493,248 mln.so‘m va boshqa kreditorlik qarzdorlik - 1 470,494 mln.so‘mni tashkil qilgan.
Vazirlar Mahkamasining "Davlat ulushi bo‘lgan aksiyadorlik aksiyadorlik jamiyatlari va boshqa xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyati samaradorligini baholash mezonlarini joriy etish to‘g‘risida"gi(28.07.2015 yil №207 sonli) qarorini bajarish maqsadida "Kvars" AJda nizom ishlab chiqilgan. Nizomga asosansamaradorlikni baholash mezonlari belgilangan davriylik bo‘yicha hisoblanadigan samaradorlikning muhim ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga oladi. 2018 yil 9 oyning hisobotiga ko‘ra tashkilotning faoliyati samaradorligining asosiy muhim ko‘rsatkichlari yig‘indisi 210,1 % ni, samaradorlikning qo‘shimcha muhim ko‘rsatkichlari yig‘indisi 106,2 % ni tashkil qildi

5-jadval"Kvarts" AJda 2018 yil asosiy texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha rejaning bajarilishi¹⁴

	Ko‘rsatkichlar	O‘lchov birligi	2018 yil			2017 yil haqiqatda	O‘sish sur’ati %
			Reja	Haqiqatda	%
1	Amaldagi narxlarda tovar mahsulotining hajmi	Ming so‘m	292 448 522	301 935 379	103,2	288 199 032	104,8
2	Taqqoslama narxlarda tovar mahsulotining hajmi		166 840 066	183 148 361	109,8	168 928 330	108,4
3	Jami xodimlar	odam	-	2 248	-	2 210	101,7
	shu jumladan i/ch da band bo‘lgan ishchilar		-	2 090	-	2 070	101,0
4	Mehnat unumdorligi	ming so‘m	-	87 630,8	-	81 607,9	107,4
5	Ishlab chiqarilgan mahsulot	ming dona	94 195	66 754	70,9	60 358	110,6
	- shisha bankasi fiz.o‘lchamda
	- shisha butilkasi fiz.o‘lchamda		80 577	112 942	140,2	104 542	108,0
	- qurilishoynasi vfiz.o‘lchamda	ming m^2	7 098	7 098	100,0	7 299	97,2
6	Chakana narxlardaxalq iste’molmollari	ming so‘m	3 240 000	12 887 179	103,9	10 932 383	117,9
7	Foyda	ming so‘m	53 296 556	82 546 873	154,9	88 230 177	93,6
8	Rentabellik	%	-	31,3	-	53,1	58,9
9	Ish haqi fondi	ming so‘m	-	46 651 927	-	42 661 173	109,4
10	1-ta xodimga to‘g‘ri keladigan o‘rtacha ish haqi	ming so‘m	-	1 729,4	-	1 608,6	107,5

Berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, qurilish oynasi ishlab chiqarish hajmi rejaga nisbatan 103,3 foizga, shisha butilka ishlab chiqarish hajmi 109,6 foizga oshirib bajarildi, mahsulot tannarhi bo‘yicha 10813,4 mln. so‘m iqtisod qilinib, aksiyadorlar foydasi oshishiga zamin yaratildi. Rentabellik darajasi rejaga nisbatan 53,1 foizni, o‘tgan yilga nisbatan 34,1 foizni tashkil qildi. 2018 yilda korxona bo‘yicha o‘rtacha oylik ish haqi 1697 ming so‘mga teng bo‘ldi, ishchi- xodimlarning har biriga, belgilangan oylik maoshlaridan tashqari, jamoa shartnomasida ko‘rsatilgan imtiyozlar uchun korxona tomonidan sarflangan mablag‘ 7.573.700 so‘mni tashkil etgan.

Ishlab chiqarilayotgan mahsulot son va sifat ko‘rsatkichlari oshishi darajasida 2018 yilda eksport hajmi ham 5,6 baravarga oshirilgan, 2017 yilda 620,3 ming AQSh dollariga teng mahsulot xorijga sotilgan bo‘lsa, 2018 yilda bu ko‘rsatkich 3442,6 ming AQSh dollariga teng bo‘lgan.
Korxonaning iqtisodiy salohiyati yuksalgan sari budjet va budjetdan tashqari majburiy to‘lovlar salmog‘i ham oshib borgan. 2016 yilda bu ko‘rsatkich 44,75 mlrd so‘m va 2017 yilda 69,02 mlrd so‘mga teng bo‘lgan bo‘lsa, 2018 yilda 91,08 mlrd so‘m to‘lovlar amalga oshirilgan. 2018 yilda korxona boshqaruvi va mehnat jamoasi bilan birgalikda amalda oshirilgan ishlar natijasida yillik biznes-rejani sof foyda qismi ham 1,8 baravarga oshirib bajarilib, 88 230,177 mln. so‘m sof foyda olishga erishilgan.
2018 yil 8 iyunda aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi qarori bilan tasdiqlangan Strategik rivojlanish dasturiga asosan hozirda korxonada ishlab chiqarish quvvatlarini jadal modernizatsiya qilish va texnik yangilanish ishlari amalga oshirilmoqda. Jumladan, 2018 yilda dastur asosida 41 031,438 mln. so‘m va 5 026,48 ming AQSh dollari qiymatida mablag‘lar o‘zlashtirildi, sarflangan mablag‘lar evaziga ko‘rilgan iqtisodiy samara mos ravishda 9 278,3 mln. so‘m va 1 727,5 ming AQSh dollariga teng bo‘ldi.
6-jadval“Kvarts” AJ ning xarajatlari bo‘yicha qiyosiy jadval¹⁵