"kontrol" tushunchalari bilan uchrashamiz

---

9-mavzu: Standartlashtirishning davlat nazorati 
Reja: 
 
1.1.Standartlashtirishning davlat nazorati 
1.2. Davlat nazorati obyektlari
Tekshiruv to„g„risida gapirilganda ko„pincha “nazorat” va 
“kontrol” tushunchalari bilan uchrashamiz. Bu atamalar quyidagilarni 
anglatadi: 
Tekshiruv – “tekshirish” so„zidan olingan, biror narsaning 
to„g„riligiga ishonch hosil qilish uchun tekshirish o„tkaziladi, nazorat 
qilish, kontrol qilish maqsadida tekshirish, taftish o„tkaziladi. Bunday 
ta‟rif asosida “kontrol” atamasi davlat tilida “tekshirish” deb qabul 
qilindi.
Nazorat – biror narsa ustidan “nazorat qilish” so„zidan kelib 
chiqqan. Biror narsa ustidan kuzatuv olib boruvchi shaxslar guruhi, 
idora. 
Kontrol – mos o„lchashlar, sinashlar, tahlil bajariladigan 
kuzatuvlar va mulohazalar yo„li bilan muvofiqlikni baholash tartibi. 

O„zbekiston Respublikasining “Standartlashtirish to„g„risida” 
qonuni va O„zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994 yil 
12 avgustdagi №410 qarorida standartlar va o„lchashlar birliligini 
ta‟minlash ustidan davlat tekshiruvi va nazorati (keyinchalik – davlat 
nazorati) nazarda tutilgan. Davlat nazoratining asosiy vazifasi davlat va 
xo„jalik boshqarish idoralari, tadbirkor subyektlar tomonidan 
quyidagilarning bajarilishini ta‟minlashdan iborat: 

meyoriy hujjatlar va metrologik qoidalarning o„z vaqtida joriy 
etilishini va ularga aniq rioya qilinishini; o„lchashlar birliligini 
ta‟minlash; 

meyoriy hujjatlar va o„lchash vositalarining ilmiy-texnikaviy 
darajasini tahlil qilish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, 
ilmiy-texnikaviy istiqbolni tezlashtirish, mehnat unumdorligini oshirish, 
mahsulotning texnik saviyasi va sifatini oshirish maqsadida meyoriy 
hujjatlarni va o„lchash vositalarini ishlab chiqishda fan va texnika 
yutuqlaridan samarali foydalanishga ko„maklashish (Standartlar va 
o„lchashlar birliligini ta‟minlash ustidan davlat nazorati to„g„risida 
Nizom). 

Bu Nizomga muvofiq davlat nazorati idoralari: 

---


meyoriy hujjatlarning va metrologik qoidalarning, shu jumladan 
mahsulotning aholi hayoti, sog„ligi va mulkiga xavfsizligiga atrof-muhit 
muhofazasiga, boyliklarning tejalishiga, o„zaro almashinuvchanlikka 
majburiy talablarni o„rnatuvchi qoidalarning o„z vaqtida joriy qilinishi 
va rioya qilinishini tekshiradi, shuningdek, bularni tekshirish 
usullarining birxilligini, tamg„alash birxilligini, mahsulotni ishlab 
chiqish, ishlab chiqarish va yetkazib berishga shartnomaga kiritilgan, 
qonunda ko„zda tutilgan boshqa talablarning bajarilishini tekshiradi. 

standartlashtirish mahkama xizmatlari va metrologik xizmatlar 
ishini tekshiradi; 

o„zida 
yaratilgan 
mahsulotning 
alohida 
turlarini 
laboratoriyalarda sinovdan o„tkazadi; 

standartlar va o„lchashlar birliligini ta‟minlash ustidan davlat 
nazorati natijalarini umumlashtiradi, bularni ishlab chiqishda fan va 
texnika yutuqlaridan samaraliroq foydalanishga ko„maklashadi, meyeriy 
hujjatlar va metrologik qoidalarning o„z vaqtida joriy etilmaslik, buzilish 
sabablarini tahlil qiladi, davlat nazorati idoralarining ish samaradorligini 
oshirish bo„yicha tadbirlar ishlab chiqadi va o„tkazadi; 

agar meyoriy hujjatlar mahsulotning texnik saviyasi va sifatini 
ta‟minlay olmasa yoki amaldagi qonunlarga zid kelsa, ularni bekor 
qiladi yoki bekor qilish, amal muddatini cheklash yoki qayta ko„rib 
chiqish to„g„risida belgilangan tartibda taklif kiritadi. 

meyoriy hujjatlarni tasdiqlash va davlat ro„yxatidan o„tkazishda 
ularning ekspertizasini o„tkazadi; 

meyoriy hujjatlar, o„lchash vositalari, sertifikatlashtirish 
qoidalarini joriy qilish va ularga rioya qilishni tekshirish jarayonida 
aniqlangan buzilishlarni bartaraf etish chora-tadbirlarini ko„radi.